Η γήρανση του πληθυσμού φέρνει πληθωρισμό;

Η ακρίβεια συνεχίζει να αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για τα νοικοκυριά στη χώρα μας παρά τα διάφορα μέτρα που έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση και συγκεκριμένα το υπουργείο Ανάπτυξης, κατά καιρούς.

Ως γνωστόν, ο ετήσιος πληθωρισμός στην Ελλάδα ανήλθε σε 3,4% τον Μάρτιο από 3,1% τον Φεβρουάριο, διαμορφωνόμενος πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης για 6ο συνεχόμενο μήνα, με βάση τα στοιχεία της Eurostat.

Σε γενικές γραμμές, ο ελληνικός πληθωρισμός ακολούθησε την πορεία των τιμών της ενέργειας τα τελευταία χρόνια, καταγράφοντας κατακόρυφη άνοδο, όταν οι τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου αυξήθηκαν σημαντικά, και ραγδαία αποκλιμάκωση, όταν αυτές έπεσαν. 

Όμως, διαφαίνεται πως έχει φθάσει σ’ ένα επίπεδο από το οποίο δυσκολεύεται να κατέβει. Δεν είναι τυχαίο ότι ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος δεν περιλαμβάνει τις ευμετάβλητες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας,  αυξήθηκε σε 3,4% τον Μάρτιο από 3% τον Φεβρουάριο σε ετήσια βάση.  

Μήπως θα έπρεπε να αναζητήσουμε και στην Ελλάδα την αναβίωση του πληθωρισμού στη γήρανση του πληθυσμού, η οποία παρατηρείται στον ανεπτυγμένο κόσμο;

H απάντηση θα πρέπει να είναι καταφατική, σύμφωνα με το βιβλίο «The Great Demographic Reversal» του ομότιμου καθηγητή Οικονομικών Charles Goodhart και του Manoj Pradhan, ιδρυτή της ανεξάρτητης εταιρείας μακροοικονομικών μελετών Talking Heads Macroeconomics.

Η μεγάλη δημογραφική αντιστροφή της γήρανσης του πληθυσμού θα οδηγήσει σε άνοδο του πληθωρισμού και των επιτοκίων αλλά και σε μείωση των ανισοτήτων, προβλέπει το βιβλίο. Το μέλλον δεν θα είναι όπως το παρελθόν, ισχυρίζονται οι δύο συγγραφείς του.

Η επικράτηση των αποπληθωριστικών πιέσεων τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες οφειλόταν κυρίως στη μεγάλη αύξηση της προσφοράς εργασίας, λόγω των ευνοϊκών δημογραφικών τάσεων και της εισόδου της Κίνας και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στο παγκόσμιο εμπόριο.  

Όμως, η μετάβαση σ’ έναν πιο «γκρίζο» πληθυσμό θα οδηγήσει σε άνοδο του πληθωρισμού καθώς οι πιο ηλικιωμένοι ξοδεύουν περισσότερα χρήματα παρά αποταμιεύουν. Ταυτόχρονα, η συρρίκνωση του αριθμού των εργαζομένων θα ενισχύσει την αγοραστική τους δύναμη, δίνοντας ώθηση στους μισθούς τους.  

Το γεγονός ότι ο πληθυσμός της Κίνας συρρικνώνεται πλέον αντί να αυξάνεται όπως στο παρελθόν, θεωρούν ότι ενισχύει την επιχειρηματολογία τους.  

Όμως, υπάρχει αντίλογος. O Gerard Minach, ο οποίος ήταν πιο παλιά στρατηγικός αναλυτής στη Morgan Stanley, δεν συμμερίζεται την ανωτέρω άποψη. Ο ίδιος παρατηρεί ότι οι τιμές των αγαθών προς τις τιμές των υπηρεσιών υποχωρούν συνεχώς επί δεκαετίες, πριν η Κίνα γίνει αποδεκτή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO) στις αρχές του 21ου αιώνα. Ο αυτοματισμός και η αύξηση της παραγωγικότητας εξηγούν αυτή την εξέλιξη. Απλά, η Κίνα επιτάχυνε μια ήδη υπάρχουσα τάση σύμφωνα με τον ίδιο και επομένως δεν έχει παίξει τον ρόλο που της αποδίδεται στη συμπίεση του πληθωρισμού διεθνώς.

Ο Minach επίσης παρατηρεί ότι η συρρίκνωση της εργατικής δύναμης λόγω της δημογραφικής γήρανσης στην Ιαπωνία έχει συνοδευθεί από μείωση και όχι αύξηση των αποδοχών τους. Το αντίθετο συνέβη όταν η προσφορά εργατών αυξανόταν. 

Ο ίδιος αποδέχεται ότι οι πιο ηλικιωμένοι αποταμιεύουν λιγότερο και ξοδεύουν περισσότερα. Όμως, θεωρεί ότι η μεγαλύτερη επίπτωση στον πληθωρισμό προέρχεται από το γεγονός ότι οι συνταξιούχοι επενδύουν λιγότερα και αυτό έχει μεγαλύτερη επίπτωση στον πληθωρισμό απ’ ό,τι οι δαπάνες τους. Παραθέτει στοιχεία από την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ που δείχνουν ότι οι επενδύσεις προς το ΑΕΠ συμβαδίζουν με τις μεταβολές του εργατικού δυναμικού. 

Ερχόμενοι στην Ελλάδα, ίσως θα έπρεπε να δούμε το θέμα του πληθωρισμού, ο οποίος αντιστέκεται σε σχέση με τη δημογραφική γήρανση.