Υπέρ των μετόχων μειοψηφίας

Η αξιοπιστία του χρηματιστηριακού θεσμού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ύπαρξη κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης που προστατεύουν τους μετόχους μειοψηφίας. Οι χρηματιστηριακές αρχές θα μπορούσαν να βοηθήσουν, δυσκολεύοντας το έργο των διοικήσεων που υπακούουν στα κελεύσματα ενός μόνο αφέντη.

Δημοσιεύθηκε: 30 Οκτωβρίου 2006 - 08:00

Dr Money

Από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα, στα πανεπιστήμια και γενικότερα στα business schools των αγγλοσαξονικών χωρών διδάσκεται η αποκαλούμενη Agency Theory.

Πρόκειται για μια θεωρία που ασχολείται με τη σχέση των (principal) μετόχων, στην περίπτωση των χρηματιστηριακών αγορών, και του μάνατζμεντ (agent) της επιχείρησης.

Η εξεύρεση τρόπων που θα ευθυγραμμίζουν τα συμφέροντα των δυο πλευρών και θα επιλύουν τις όποιες διαφορές προκύπτουν με το μικρότερο δυνατό κόστος είναι το ζητούμενο.

Ο λόγος που η συγκεκριμένη θεωρία έγινε αντικείμενο εκτεταμένης ακαδημαϊκής έρευνας είναι πολύ απλός. Σ’ αυτές τις αγορές, οι εισηγμένες εταιρίες είναι συνήθως πολυμετοχικές και επομένως το μάνατζμεντ έχει μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας, τους οποίους χρησιμοποιεί ορισμένες φορές για ίδιον όφελος.

Δεν ισχύει όμως το ίδιο σε άλλες αγορές, όπως η ελληνική, όπου ο βαθμός διασποράς (free float) των μετοχών μιας εισηγμένης εταιρίας είναι μικρός και ο βασικός μέτοχος ελέγχει την πλειοψηφία, διορίζοντας ταυτόχρονα όλο το διοικητικό συμβούλιο.

Στη δική μας περίπτωση συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η διοίκηση της εισηγμένης εταιρίας γνωρίζει ότι έχει ένα αφεντικό, κοινώς τον βασικό μέτοχο που τη διόρισε, και γι’ αυτό τον λόγο φροντίζει να μην του χαλάει τα χατίρια.

Δεν τίθεται λοιπόν τόσο θέμα λήψης αποφάσεων από μέρους του Δ.Σ. (διοικητικού συμβουλίου) που εξυπηρετεί αποκλειστικά τα προσωπικά συμφέροντα των μελών του όσο θέμα άνισης μεταχείρισης των μετόχων μειοψηφίας σε σχέση με τον βασικό μέτοχο.

Δεν είναι δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι το Δ.Σ. ”εξυπηρετεί” τον βασικό μέτοχο με διαφόρους τρόπους, μερικοί εκ των οποίων θα μπορούσαν να αποδειχθούν τελείως παράνομοι αν έφταναν στα δικαστήρια, αφού άπτονται περιπτώσεων φοροδιαφυγής και διασπάθισης δημόσιων πόρων προς όφελος των λογαριασμών που έχουν σε εξωτικούς παραδείσους και στην Ελβετία.

Θα μπορούσε επίσης εύκολα να υποθέσει κανείς ότι τα ανωτέρω φαινόμενα θα εμφανίζονταν πιο συχνά σε χώρες με υψηλή φορολόγηση και υπερτροφικό και διεφθαρμένο δημόσιο τομέα, όπως π.χ. η Ελλάδα.

Το κωμικοτραγικό στην περίπτωσή μας είναι ότι αρκετές αποφάσεις που θίγουν τα συμφέροντα των μετόχων μειοψηφίας λαμβάνονται σε γενικές συνελεύσεις με τη σύμφωνη γνώμη των τελευταίων που αγνοούν προφανώς τι ψηφίζουν.

Η περίπτωση της υπερψήφισης των δικαιωμάτων προαίρεσης (stock options) που μοιράζονται αφειδώς από αρκετές εταιρίες στα υψηλόβαθμα στελέχη τους και ενίοτε στους βασικούς μετόχους με προκλητικά ευνοϊκούς όρους αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον όπου οι μέτοχοι μειοψηφίας αδυνατούν ουσιαστικά να προασπίσουν τα συμφέροντά τους, η εφαρμογή των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης αποτελεί την κύρια ελπίδα για μια ισόνομη μεταχείριση του μετόχου / των μετόχων πλειοψηφίας και των μετόχων μειοψηφίας.

Οι αρχές θα μπορούσαν να βοηθήσουν θεσπίζοντας πολύ υψηλότερα όρια επαρκούς διασποράς (free float) για όλες τις εισηγμένες εταιρίες και ειδικότερα εκείνες που ανήκουν στην κατηγορία της μεγάλης κεφαλαιοποίησης για να αποδυναμωθεί η σχέση του Δ.Σ. με τον βασικό μέτοχο.

Σύμφωνα με τα ισχύοντα στον κανονισμό του Χρηματιστηρίου σήμερα, το κριτήριο επαρκούς διασποράς για τις εταιρίες της κατηγορίας της μεγάλης κεφαλαιοποίησης θα πρέπει να ξεπερνά το 20%.

Είναι σαφές ότι οι αρχές έχουν θέσει τον πήχη αρκετά χαμηλά, ίσως για να μη θίξουν τις εταιρίες που ελέγχονται από το κράτος. Από τη στιγμή όμως που το Δημόσιο μειώνει τη συμμετοχή του στις εισηγμένες που ελέγχει δεν υπάρχει κανένας λόγος να διατηρήσουν το μίνιμουμ free float, ιδίως για την κατηγορία της μεγάλης κεφαλαιοποίησης, στα ίδια χαμηλά επίπεδα.

Ένα ποσοστό, π.χ. κοντά στο 50% ή στο 60%, φαίνεται πολύ πιο λογικό και θα μπορούσε να υλοποιηθεί σταδιακά μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα για να μην προκληθούν άμεσα κραδασμοί.

Πρόκειται για μια ουσιαστική παρέμβαση, η οποία σε συνδυασμό με μερικές ακόμη σημαντικές αλλαγές που προβλέπει ο αναθεωρημένος νόμος περί Ανωνύμων Εταιριών, θα μπορούσαν να περιορίσουν αισθητά τη φαλκίδευση των συμφερόντων των μετόχων μειοψηφίας που γίνεται σήμερα.

Dr. Money

[email protected]

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.