To ”πράσινο φως” για την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Τουρκίας για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει η εισηγητική έκθεση της Κομισιόν, θέτοντας ωστόσο συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως ανέφερε στο Ευρωκοινοβούλιο και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ρομάνο Πρόντι.

Όπως τόνισε και ο ίδιος ο Ρομάνο Πρόντι στην κρίσιμη συνερδίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπου παρουσιάσθηκε η εισηγητική έκθεση, ”η απάντηση της Κομισιόν είναι ναι. Πρόκειται ωστόσο για ένα ναι, υπό όρους”. Ανέφερε οτι έγιναν τολμηρές μεταρρυθμίσεις και βελτιώσεις στη χώρα, αλλά πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη.

Ωστόσο, η εισηγητική έκθεση της Κομισιόν περιλαμβάνει και δικλείδα ασφαλείας για διακοπή των διαπραγματεύσεων, σε περίπτωση υπαναχώρησης της Τουρκίας από τις δεσμεύσεις για την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, ”Η Κομισιόν εκτιμά ότι η Τουρκία πληροί τα πολιτικά κριτήρια και συνιστά έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων”. Ωστόσο, ξεκαθαρίζει ότι η Τουρκία οφείλει να ολοκληρώσει και να εφαρμόσει τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, προτού ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για ένταξή της στην Ε.Ε.

Η έκθεση καλεί επίσης για μακρά μεταβατική περίοδο και μόνιμη ρήτρα που θέτει περιορισμούς σε τούρκους μετανάστες, καθώς εκτιμά ότι θα προκαλέσουν αναταράξεις στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας.

Η Άγκυρα, ωστόσο, έχει υπογραμμίσει ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να δοθεί μόνιμος χαρακτήρας στους περιορισμούς αντιτίθεται στη δέσμευση της Ε.Ε. να μην αντιμετωπίσει την τουρκική υποψηφιότητα διαφορετικά από τις υπόλοιπες υποψήφιες προς ένταξη χώρες.

Η εισηγητική έκθεση της Κομισιόν δεν καθορίζει κάποια ημερομηνία για την έναρξη των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, εάν εγκριθεί η εισήγηση της Κομισιόν από τη Σύνοδο Κορυφής των ευρωπαίων ηγετών το Δεκέμβριο, οι επαφές αναμένεται να αρχίσουν εντός του 2005, με τις γνώμες να διίστανται ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Ωστόσο, όπως δήλωσε ο Γκίντερ Φερχόιγκεν, Επίτροπος σε ζητήματα διεύρυνσης της Ε.Ε., στην τοποθέτησή του ενώπιον του κοινοβουλευτικού Σώματος της Ε.Ε. ”η Τουρκία έχει επιτελέσει σημαντική πρόοδο σε ότι αφορά τον εκδημοκρατισμό, όμως η πρόοδος αυτή αφορά κυρίως τον νομοθετικό τομέα και όχι την εφαρμογή στην πράξη”.

Ο Επίτροπος ανέφερε ότι το νομοθετικό πλαίσιο στην Τουρκία ανταποκρίνεται πλέον στα πολιτικά κριτήρια της Κοπεγχάγης

επισημαίνοντας ωστόσο, ότι αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

”Ως εκ τούτου” πρόσθεσε ο κ. Φερχόιγκεν, ”θα πρέπει από δω και στο εξής να υπάρχει μια διαδικασία συνεχούς ελέγχου της Τουρκίας”.

Ο Επίτροπος τόνισε επίσης, ότι η διαδικασία των διαπραγματεύσεων

μπορεί να διακοπεί, αν σημειωθεί στην Τουρκία σοβαρή οπισθοδρόμηση στον τομέα του εκδημοκρατισμού.

Τις εξελίξεις σχολίασε και ο Πρόεδρος της Γαλλίας από τους μεγαλύτερους πολέμιους της τουρκικής υποψηφιότητας, Ζακ Σιράκ, από το Βιετνάμ, όπου βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη.

”Εάν η Σύνοδος Κορυφής το Δεκέμβριο αποφασίσει την έναρξη των διαπραγματεύσεων, ο καθένας έχει επίγνωση, ότι αυτές θα διαρκέσουν δέκα έως δεκαπέντε χρόνια”. Ο γάλλος Πρόεδρος τόνισε ότι με το θέμα θα ασχοληθεί και η γαλλική Εθνοσυνέλευση, κατά τη συζήτηση για τον ευρωπαϊκό συνταγματικό χάρτη.

Επισημαίνεται ότι την προηγούμενη Παρασκευή, ο Ζακ Σιράκ είχε ανακοινώσει ότι θα προτείνει μία τροπολογία που θα καθιστά υποχρεωτική την έκφραση γνώμης των Γάλλων, για οποιαδήποτε διεύρυνση της ΕΕ.

* Τα κύρια στοιχεία των συστάσεων της Επιτροπής

Η Τουρκία έχει προχωρήσει ουσιαστικά στη διαδικασία πολιτικής μεταρρύθμισης σύμφωνα με τις προτεραιότητες που καθορίζονται στην Εταιρική Σχέση Προσχώρησης.

Εντούτοις, ο νόμος σχετικά με τις Ενώσεις και τους Συλλόγους, ο νέος Ποινικός Κώδικας και ο νόμος σχετικά με τα Ενδιάμεσα Εφετεία δεν έχουν τεθεί ακόμη σε ισχύ. Επιπλέον, ο κώδικας Ποινικής Δικονομίας, η νομοθεσία που καθιερώνει τη δικαστική αστυνομία και ο νόμος σχετικά με την εκτέλεση των ποινών και των μέτρων, πρέπει ακόμη να εγκριθούν.

Η Τουρκία καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες να εξασφαλίσει κατάλληλη εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, η νομοθεσία και η εφαρμογή πρέπει να παγιωθούν περαιτέρω και να διευρυνθούν.

Αυτό ισχύει συγκεκριμένα, για την πολιτική μη ανοχής των βασανιστηρίων και της κακοποίησης και την εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης, ελευθερία της θρησκείας, δικαιώματα των γυναικών, καθώς και τα πρότυπα του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των συνδικάτων και των δικαιωμάτων μειονότητας.

* Οι αντιδράσεις της Αγκυρας

Θετικές είναι και οι μέχρι στιγμής τουρκικές αντιδράσεις στη δημοσιοποίηση της εισηγητικής έκθεσης της Κομισιόν. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αμπντουλάχ Γκιούλ σχολίασε ως ”ιστορική” την εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

”Είναι μια ιστορική απόφαση τόσο για την Τουρκία όσο και για την Ευρώπη. Η Επιτροπή έκανε τη σύσταση που όφειλε να κάνει”, δήλωσε ο κ. Γκιούλ σε δημοσιογράφους, λίγο μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης.

* Η θέση της Αθήνας

Ο Υπουργός Επικρατείας και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Θεόδωρος Ρουσόπουλος έκανε την ακόλουθη δήλωση:

”Είναι γνωστή η σταθερή θέση της Ελληνικής κυβέρνησης ότι η χώρα μας στηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Ταυτόχρονα, είναι δεδομένο ότι ο ρυθμός του ευρωπαϊκού της βηματισμού εξαρτάται πρωτίστως από την ίδια την Τουρκία.

Η ΄Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιβεβαιώνει την ορθότητα της πολιτικής μας αυτής επιλογής. Η Επιτροπή διαπιστώνει τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί από τη γείτονα χώρα σε μια σειρά θεμάτων και εισηγείται την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Παράλληλα, όμως, υπογραμμίζει ότι η προσπάθεια αυτή της Τουρκίας πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί.

Επισημαίνουμε ότι, μεταξύ των θεμάτων στα οποία πρέπει να υπάρξει ταχύτερη και ουσιαστικότερη πρόοδος, περιλαμβάνονται και ζητήματα ιδιαίτερου ελληνικού ενδιαφέροντος.

Η ΄Εκθεση θα αξιολογηθεί και θα συνεκτιμηθεί από την Ελλάδα και τα άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ενόψει των αποφάσεων που θα ληφθούν το Δεκέμβριο σχετικά με την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΄Ενωση.

Εμείς πιστεύουμε ότι μια ευρωπαϊκή Τουρκία θα είναι όχι μόνον προς το συμφέρον του τουρκικού λαού, αλλά και προς όφελος της σταθερότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας στην περιοχή μας, καθώς και της πορείας των ελληνο-τουρκικών σχέσεων και της προσπάθειας για την εξεύρεση δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης στην Κύπρο”.

Επιμέλεια: Γιώργος Φλώκας