Η φούσκα των dot.coms οδήγησε στα τέλη του προηγούμενου αιώνα στον ριζικό μετασχηματισμό των ελεγκτικών μηχανισμών της αμερικανικής αγοράς, με αρκετούς πυλώνες των χρηματαγορών να κάνουν σήμερα λόγο για «υπερρύθμιση» και για de facto «στραγγαλισμό».

Η οδυνηρή κατάληξη της ιστορίας με τα subprime δάνεια ανοίγει τώρα την πόρτα για τη δεύτερη, και ίσως ακόμη μεγαλύτερη, δέσμη ρυθμίσεων της αμερικανικής χρηματαγοράς, μετά το κραχ του 1929.

Όταν μετά τη «Μεγάλη Ύφεση» η ομοσπονδιακή τράπεζα διαχώρισε τη λειτουργία των εμπορικών από τις επενδυτικές τράπεζες, είχε σκοπό να διασφαλίσει ακριβώς τη δυνατότητά τους να καλύπτουν επαρκώς τις δανειακές υποχρεώσεις τους. Τα χρόνια του 1980 και του 1990 οι εμπορικές τράπεζες, έπειτα από αρκετές δεκαετίες, θέλησαν να ακολουθήσουν τους μεγάλους πελάτες τους που έβρισκαν ρευστότητα στην πώληση ομολόγων παρά στον μεγάλης έκτασης δανεισμό από αυτές.

Έτσι άρχισαν να εισέρχονται από την πίσω πόρτα στο πεδίο της επενδυτικής τραπεζικής.

Το 1999 οι δεσμεύσεις - κληρονομιά του 1929 ανακλήθηκαν και επισήμως και, μέσω της πράξης Gramm - Leach - Bliley, επιτράπηκε στις εμπορικές τράπεζες να δημιουργήσουν χρηματοοικονομικές εταιρίες συμμετοχών, που πρακτικά θα κρατούσαν τις δραστηριότητες της τραπεζικής μακριά από την κηδεμονία της FED.

Από τότε οι μεγάλες χρηματιστηριακές εταιρίες και τα πάμπλουτα funds είχαν πρόσβαση σε δανεισμό και μόχλευση τύπου εμπορικών τραπεζών, χωρίς να ρυθμίζονται από τους κανόνες που διέπουν την ασφαλή λειτουργία των τελευταίων. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα το σύνολο αυτό των χρηματοοικονομικών εταιριών εκτιμάται ότι διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 10,3 τρισ. δολ. 

Όταν ξέσπασε η κρίση των subprimes, οι εμπορικές τράπεζες δανείζονταν κεφάλαια για την απαραίτητη ρευστότητά τους από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα - κάτι που τα funds και οι χρηματιστηριακές δεν μπορούσαν να κάνουν.

Η κατάρρευση της Bear Stearns, που δεν ήταν εμπορική τράπεζα, αναφέρει το Marketwatch.com, ήταν προϊόν ακριβώς αυτής της κατάστασης και η άρον-άρον εξαγορά της από την JP Morgan -έναν οργανισμό στον οποίο η FED μπορούσε να δανείσει- ήταν η σωτηρία του συστήματος.

Οι αμερικανικές αρχές προσανατολίζονται τώρα στην εκπόνηση κανόνων που θα αφορούν και στη λειτουργία των ιδρυμάτων αυτών, τα οποία τώρα ρισκάρουν σαν τράπεζες, κερδίζουν σαν τράπεζες, αλλά δεν ρυθμίζονται σαν τράπεζες. Μια FED με υπερεξουσίες θα ωθήσει πιθανότατα τέτοιου είδους ιδρύματα να αναζητήσουν περισσότερο μακροπρόθεσμες και πιο ασφαλείς πηγές δανεισμού, λένε παρατηρητές της αμερικανικής αγοράς.

Αυτά θα γίνουν αναίμακτα; Μάλλον όχι.

Κάτι τέτοιο θα καταστήσει το κόστος δανεισμού υψηλότερο για τις χρηματιστηριακές, υπονομεύοντας σε μεγάλο βαθμό την κερδοφορία εκείνων των δραστηριοτήτων τους που απαιτούν μεγάλα κεφάλαια όπως οι επενδύσεις σταθερού εισοδήματος, οι θεσμικές επενδύσεις και οι αγοραπωλησίες εμπορευμάτων, αναφέρει ο κ. Brad Hintz, αναλυτής στην Bernstein.

Ο ίδιος εκτιμά ότι μια τέτοια εξέλιξη θα περικόψει την απόδοση κεφαλαίων των εταιριών αυτών περίπου στο 15,5% από το σημερινό 19%, ενώ προβλέπει ότι η Lehman Brothers και η Goldman Sachs θα είναι αυτές που θα επηρεαστούν περισσότερο.

Κατά το Marketwatch.com, το Κογκρέσο σχεδιάζει για την επόμενη χρονιά τη σχετική νομοθετική εισήγηση μέσω της οποίας οι μεγάλες χρηματιστηριακές και τα funds θα περιέλθουν στη δικαιοδοσία της FED.

Οι φωνές που προβλέπουν ότι αυτό θα προκαλέσει «πραγματικό σεισμό» στον χρηματοοικονομικό κλάδο πληθαίνουν, χωρίς αυτό να σταματά τις αμερικανικές αρχές από το να κάνουν αυτό για το οποίο έχουν την εξουσία.

Ακόμα και αν αυτό πρόκειται να «στραγγίσει» την αγορά για λίγα χρόνια.

Γιατί, αν και μπορεί κάποιος να κατηγορήσει τις ΗΠΑ για πολλά-πολλά πράγματα, πρέπει να τους αναγνωρίσει ένα: Ξέρουν καλά πως ο επενδυτής τον οποίο θέλει μακροπρόθεσμα μια αγορά να προσελκύσει είναι αυτός που νιώθει ασφαλής.

Επιμέλεια: Δημήτρης Γλύστρας