Ανθούν τα κέρδη της Ρωσίας από την πυρηνική βιομηχανία

Οι εξαγωγές της Ρωσίας στον πυρηνικό τομέα έχουν αυξηθεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ενισχύοντας τα έσοδα του Κρεμλίνου αλλά και την επιρροή σε μια νέα γενιά αγοραστών ανά τον κόσμο, καθώς η Δύση αποφεύγει να επιβάλει κυρώσεις στην εν λόγω βιομηχανία, μεταδίδει το Bloomberg.

Στοιχεία που συγκέντρωσε το βρετανικό Royal United Services Institute (RUSI) δείχνουν ότι οι ρωσικές πωλήσεις πυρηνικών καυσίμων και τεχνολογίας στο εξωτερικό αυξήθηκαν περισσότερο από 20% το 2022. Οι αγορές από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανήλθαν στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών ετών. Από την Αίγυπτο, την Τουρκία και το Ιράν μέχρι την Κίνα και την Ινδία, οι επιχειρήσεις ανθούν.

Το εμπόριο φέρνει ήδη πολλά χρήματα, αλλά πιο μεγάλη σημασία έχει πως, κάθε φορά που ο πυρηνικός γίγαντας Rosatom συμφωνεί να κατασκευάσει έναν νέο αντιδραστήρα, κλειδώνει ταμειακές ροές - και πολιτική επιρροή - για δεκαετίες.

Το εμπόριο πυρηνικής ενέργειας δημιουργεί σχέσεις διαρκείας. Συνεπάγεται μεγάλο αρχικό κόστος —η Ρωσία παρέχει συνήθως την πίστωση— και μακροπρόθεσμες συμφωνίες για υπηρεσίες, εκπαίδευση προσωπικού και ανεφοδιασμό καυσίμων. Αυτή η οικονομική και τεχνική συνεργασία μπορεί επίσης να ενισχύσει τους διπλωματικούς δεσμούς.

«Είναι μέρος του εν εξελίξει ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων», λέει ο Edwin Lyman, διευθυντής πυρηνικής ασφάλειας στη μη κυβερνητική Union of Concerned Scientists στην Ουάσιγκτον. Οι ηγέτες της Ρωσίας «βλέπουν το πυρηνικό εμπόριο ως τρόπο ενίσχυσης συμμαχιών».

Τη δουλειά διευκολύνει η έλλειψη ανταγωνισμού, γράφει το Bloomberg. Η Ρωσία συνέχισε να επενδύει στην πυρηνική τεχνολογία και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, παρόλο που η βιομηχανία σε άλλα μέρη του κόσμου ατροφούσε. ΗΠΑ και Ευρώπη ανησυχούσαν ότι θα τους ήταν οικονομικά ασύμφορο να διαφοροποιηθούν από τις ρωσικές προμήθειες.

Η Rosatom παρέχει περίπου το ένα πέμπτο του εμπλουτισμένου ουρανίου που απαιτείται για τους 92 αντιδραστήρες στις ΗΠΑ. Στη ρωσική εταιρεία βασίζονται και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, που παράγουν ενέργεια για 100 εκατομμύρια ανθρώπους.

Τα δεδομένα του RUSI βασίζονται σε ρωσικά τελωνειακά αρχεία, λέει η αναλύτρια Ντάρια Ντολζίκοβα, τονίζοντας ότι τα στοιχεία είναι ελλιπή και δεν αφορούν συναλλαγές με χώρες που υπόκεινται σε κυρώσεις, όπως το Ιράν. 

Τα στοιχεία δείχνουν ότι μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, συνέχισαν να αγοράζουν καύσιμα από τη Rosatom πέρυσι, εν μέσω ουκρανικών εκκλήσεων να τερματίσουν το εμπόριο μετά τη ρωσική κατάληψη του μεγαλύτερου σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της Ευρώπης, στη Ζαπορίζια.

«Η Rosatom λαμβάνει δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο από τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό», λέει ο Πέτρο Κότιν, πρόεδρος της ουκρανικής Energoatom. «Τα χρήματα που λαμβάνει χρηματοδοτούν τον πόλεμο». Η Ουκρανία επέβαλε κυρώσεις στη Rosatom αυτόν τον μήνα και προέτρεψε κι άλλες χώρες να κάνουν το ίδιο.

Ακόμη και στην Ουκρανία, ωστόσο, 9 αντιδραστήρες που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Κιέβου βασίζονται σε αποθηκευμένα ρωσικά καύσιμα. Χρειάστηκαν χρόνια σχεδιασμού, με τη βοήθεια Αμερικανών συμβούλων, για να γίνει η μετάβαση στην Westinghouse Electric Co., λέει ο Κότιν, αλλά η πλήρης διαφοροποίηση δεν θα είναι δυνατή για τα επόμενα τρία ή τέσσερα χρόνια.

Χώρες όπως η Βουλγαρία, η Φινλανδία και η Σλοβακία έχουν ανακοινώσει, επίσης, σχέδια για αλλαγή προμηθευτών. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε τη Rosatom να επεκτείνει την ευρωπαϊκή επιρροή της.

Η Ουγγαρία ανέθεσε χωρίς δημόσιο διαγωνισμό δύο νέους αντιδραστήρες στη Rosatom. Η Ρωσία καλύπτει το 80% του κόστους με δάνειο 10 δισ. ευρώ. Μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή την επόμενη δεκαετία, το έργο θα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ουγγαρία είναι μεταξύ των χωρών της ΕΕ που αντιτίθενται στην επιβολή κυρώσεων στον πυρηνικό τομέα της Ρωσίας, αντίθετα με άλλες, όπως η Πολωνία, η Γερμανία και τα κράτη της Βαλτικής, που υποστηρίζουν την ιδέα.

Ο επικεφαλής της Rosatom Αλεξέι Λιχατσόφ δήλωσε ότι η εταιρεία συνομιλεί με περίπου 10 χώρες για νέα έργα. Μεγάλες συμφωνίες είναι σε εξέλιξη, μεταξύ άλλων, σε πυρηνικούς αντιδραστήρες σε Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική.

«Η Rosatom επιδιώκει συμβόλαια που της δίνουν επιρροή, ειδικά σε χώρες που διακηρύσσουν ουδετερότητα στο Ουκρανικό», λέει ο Χάρτμουτ Βίνκλερ, ερευνητής ενεργειακών θεμάτων στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ.