Έπειτα από ένα κακό 2009, η νέα χρονιά ξεκινά με χειρότερους οιωνούς για τα εταιρικά κέρδη. Η πολύ χαμηλή βάση σύγκρισης και η νέα αναμενόμενη σημαντική υποχώρηση των φετινών επιδόσεων καθιστούν τη σύγκριση με το 2008 απογοητευτική και ρίχνουν την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων σε μονοψήφιο νούμερο, το οποίο γίνεται πολύ πιο χαμηλό αν δεν συνεκτιμηθούν οι τραπεζικοί τίτλοι.

Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι κάποιες από τις μετοχές που φαίνεται να είναι διαπραγματεύσιμες με ελκυστικούς δείκτες βάσει των αποτελεσμάτων εννεαμήνου του 2009 θα αλλάξουν εικόνα όταν γίνουν γνωστές οι επιδόσεις τους κατά το τελευταίο τέταρτο της περυσινής χρονιάς και τα πρώτα τρίμηνα του 2010.

Συγκεκριμένα, όλοι αναγνωρίζουν ότι η Σοφοκλέους έχει υποαποδώσει κατά τους τελευταίους μήνες σε σύγκριση με τις ξένες αγορές και ότι διαπραγματεύεται πλέον με σαφώς ελκυστικότερους δείκτες. Η εικόνα αυτή δεν επικρατεί μόνο στις τράπεζες (κατά μέσο όρο βρίσκονται κάτω από τη λογιστική τους αξία) αλλά και στα περισσότερα άλλα blue chips της Σοφοκλέους.

Η ελκυστική όμως αυτή εικόνα ενδέχεται να ανατραπεί σε περίπτωση που δούμε πολύ μεγάλη υποχώρηση των φετινών εταιρικών κερδών.

Κανείς πλέον αναλυτής, ιδίως μετά την επίσημη ανακοίνωση των σκληρών κυβερνητικών μέτρων, δεν «πιστεύει» σε μεταβολή του ΑΕΠ κατά -0,3% που αναγράφεται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με τους αισιόδοξους να βάζουν τον πήχη στο -2% έως -2,5% και τους απαισιόδοξους να μιλούν για ακόμη χειρότερες επιδόσεις, όπως για παράδειγμα το -4% της Deutsche Bank.

Γενικότερα, φέτος οι εισηγμένες εταιρίες θα δώσουν μικρότερη έμφαση στην κερδοφορία τους και θα ρίξουν το βάρος στη διατήρηση της υγείας του ισολογισμού τους και στο πώς θα βγουν ενδυναμωμένες σε σχέση με τον ανταγωνισμό, προκειμένου να επωφεληθούν κατά την περίοδο της ανάκαμψης που αναμένεται σταδιακά από το 2011...

«Ξεκινήσαμε τη χρονιά αισιόδοξοι και τώρα είμαστε επιφυλακτικά αισιόδοξοι», δήλωσε ο κ. Βασίλης Φoυρλής, πρόεδρος της Fourlis Συμμετοχών, συνεχίζοντας: «Μέχρι πέρυσι, η μείωση της ζήτησης στην αγορά ήταν κυρίως θέμα ψυχολογίας. Φέτος υπάρχει κρίση και είναι βέβαιο ότι η αγορά θα παρουσιάσει ύφεση».

Αν κάποιος συνεκτιμήσει το γεγονός ότι την περυσινή χρονιά η αγορά του επίπλου και του οικιακού εξοπλισμού υποχώρησε γύρω στο 15% - 20% και για φέτος ο κ. Φoυρλής βλέπει ύφεση στην οικονομία, μπορεί να φανταστεί πόσο διαφορετικό θα είναι το 2010 από το 2008...

Μετά τον κ. Φουρλή, ένας ακόμη ιδιοκτήτης ισχυρού εμπορικού ομίλου, ο κ. Γιώργος Γεράρδος (Πλαίσιο), παραδέχτηκε ότι η πορεία της αγοράς τον φετινό Ιανουάριο ήταν πτωτική, όμως συμπλήρωσε πως η εταιρία του αισιοδοξεί λόγω των προσδοκιών της για αύξηση μεριδίων μέσα στο 2010.

Ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Motor Oil κ. Πέτρος Τζανετάκης προέβλεψε μονοψήφιο ποσοστό πτώσης στην εγχώρια ζήτηση πετρελαίου.
 
Ο κλάδος του εμπορίου θα πληγεί σημαντικά, επισημαίνουν παράγοντες της χρηματιστηριακής αγοράς: «Πέρα από τη μείωση της ζήτησης, παρατηρείται και στροφή από τα ακριβά και τα μεσαία προϊόντα προς τις κατηγορίες value for money», δηλώνει διευθύνων σύμβουλος εισηγμένης εταιρίας, ο οποίος συμπληρώνει: «Ο αριθμός των επισκεπτών στα καταστήματά μας είναι αυξημένος, αλλά η μέση απόδειξη είναι αρκετά χαμηλότερη»...

Φέτος ο «πάτος του βαρελιού»

Η ψυχρολουσία για τις επιχειρήσεις ξεκίνησε ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2009, όπου, ενώ πολλοί προσδοκούσαν την αρχή μιας -ήπιας έστω- ανάκαμψης, στην πράξη ήρθε η δεύτερη, και πιο βαθιά, φάση της ύφεσης.

Σύμφωνα μάλιστα με τις εκτιμήσεις της Alpha Bank, στο τέταρτο τρίμηνο του 2009 ο όγκος των λιανικών πωλήσεων υποχώρησε κατά 5,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008. Η σύγκριση αυτή έχει μεγάλη σημασία, γιατί το τελευταίο τρίμηνο του 2009 είναι η πρώτη περίοδος όπου συγκρίνουμε «κρίση με κρίση», με δεδομένο ότι οι επιπτώσεις στην πραγματική ελληνική οικονομία ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2008...

Παράγοντες της αγοράς βλέπουν τον «πάτο του βαρελιού» μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2010, καθώς στην ήδη πτωτική εκκίνηση της αγοράς κατά το πρώτο δίμηνο του έτους θα έρθουν να προστεθούν οι επιπτώσεις από:

1) Τις μειώσεις στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων.

2) Την επικείμενη αύξηση του ΦΠΑ κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες.

3) Τη σταδιακή άνοδο της ανεργίας, η οποία λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας κινδυνεύουν φέτος μόνο στον ευρύτερο κλωστοϋφαντουργικό τομέα...

4) Το πάγωμα των δημόσιων επενδύσεων και τη συνεχιζόμενη καχεξία στην οικοδομική δραστηριότητα (αυξημένη φορολόγηση κ.λπ.).

5) Την ακόμη πιο χαμηλή επίδοση της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα, καθώς από το περυσινό +4,4% φέτος δύσκολα αναμένεται να ξεπεράσουμε το +2%, ενώ υπάρχουν και κάποιες εκτιμήσεις που μιλούν για πιστωτική επέκταση η οποία θα ξεκινά από «μείον»...

Το μέγεθος της πτώσης

Για να υπολογιστεί το μέγεθος της πτώσης των εταιρικών κερδών μέσα στο 2010 θα πρέπει πρώτα να διαπιστωθεί το ύψος των επιδόσεων της περυσινής χρονιάς, όπου όλα δείχνουν ότι η τελική γεύση θα είναι σαφώς χειρότερη από αυτήν που είχαμε λάβει με τη δημοσίευση των λογιστικών καταστάσεων του εννεαμήνου.

Δεν είναι μόνο η έκτακτη φορολογική εισφορά που επιβλήθηκε στις μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και το γεγονός, παράλληλα, ότι το τελευταίο τέταρτο του έτους συνοδεύτηκε από πτωτική ζήτηση και από αυξημένη αβεβαιότητα σε όλους τους τομείς.

Στις τράπεζες, για παράδειγμα, είχαμε αύξηση των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις, στις τηλεπικοινωνίες παρατηρήθηκε όξυνση του ανταγωνισμού, στα διυλιστήρια είδαμε τα περιθώρια διύλισης να κατρακυλούν ακόμη παρακάτω, ενώ στο εμπόριο ο όγκος των λιανικών πωλήσεων υποχώρησε περίπου κατά 6%...

Το σίγουρο, δηλαδή, είναι ότι τα αποτελέσματα του 2009 θα είναι πολύ μειωμένα σε σχέση με εκείνα του 2008 και έτσι η βάση σύγκρισης για την πορεία του 2010 θα είναι πολύ χαμηλότερη. Και όμως, όλα δείχνουν ότι οι εισηγμένες εταιρίες φέτος θα πάνε πολύ χειρότερα ακόμη και από πέρυσι.

Στις τράπεζες, για παράδειγμα, έπειτα από ένα κακό δ΄ τρίμηνο, όλα δείχνουν ότι η φετινή χρονιά χαρακτηρίζεται από:

α) στασιμότητα στον όγκο εργασιών,
β) υποχώρηση στο καθαρό επιτοκιακό περιθώριο και
γ) αύξηση των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις.

Μόνο και μόνο η μείωση του ΑΕΠ φέτος και η αύξηση της ανεργίας είναι σε θέση να προκαλέσουν νέους πονοκεφάλους στα επιτελεία των τραπεζών, μέσα από τη νέα αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Πέρα όμως από τις τράπεζες, οι υπόλοιπες εταιρίες θα κληθούν να δραστηριοποιηθούν σε ένα περιβάλλον χαμηλότερης ζήτησης, έχοντας ωστόσο εξαντλήσει το μεγαλύτερο μέρος από το «οπλοστάσιο» που διέθεταν πέρυσι.

Για παράδειγμα, το 2009 είδαμε το ύψος των επιτοκίων με το οποίο επιβαρύνθηκαν οι επιχειρήσεις να υποχωρεί κατά 2 - 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ οι εκτιμήσεις για φέτος μιλούν για κάποια αύξηση στα επιτόκια με τα οποία οι τράπεζες θα επιβαρύνουν τις εταιρίες (repricing, λόγω ανοδικού κινδύνου και αυξημένου κόστους άντλησης κεφαλαίων).

Πέρυσι, οι επιχειρήσεις ευνοήθηκαν από τις χαμηλές τιμές των commodities (πετρέλαιο, αλουμίνιο, χάλυβας κ.ά.) και των ναύλων, καθώς με τον τρόπο αυτόν περιόρισαν το κόστος τους. Για φέτος υπάρχει πιθανότητα ανόδου των τιμών αυτών, εξαιτίας της διαφαινόμενης ανάκαμψης στην παγκόσμια οικονομία.

Επίσης, το 2009 οι εταιρίες προχώρησαν σε δραστικές περικοπές κόστους, εξαντλώντας σχεδόν όλα τα περιθώρια. Έτσι, το μόνο όφελος είναι ότι κάποια από αυτά τα μέτρα θα λειτουργήσουν φέτος σε δωδεκάμηνη βάση.

Παράγοντες της αγοράς, επίσης, διαπιστώνουν ότι οι επιχειρήσεις το 2010 είναι ήδη καταπονημένες από τη δεκαπεντάμηνη κρίση και φοβούνται πως τα περιθώρια των τραπεζών να επαναλάβουν τις περυσινές μεθόδους (ρυθμίσεις δανείων, αγορές ακινήτων κ.λπ.) έχουν πλέον περιοριστεί δραματικά.


* Ο πίνακας με τις εκτιμήσεις για τα κέρδη των εταιριών του FT20 το 2010 και οι μεταβολές στις προβλέψεις από την αρχή του 2010 δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη «Συνοδευτικό Υλικό».