* Αναλυτικός πίνακας με τις βασικές προβλέψεις του Προγράμματος Σταθερότητας και ανάπτυξης για περικοπές δαπανών και πρόσθετα έσοδα δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

«Καυτό» δεκαπενθήμερο εν όψει της Συνόδου Κορυφής - Το rebound της Παρασκευής στο χρηματιστήριο, οι «πίσω γραμμές» των δηλώσεων των Ευρωπαίων αξιωματούχων και οι κυβερνητικές αστοχίες.

Το ανοδικό ξέσπασμα της Σοφοκλέους κατά τη συνεδρίαση της Παρασκευής οφειλόταν στο γεγονός ότι οι επενδυτές άρχισαν να προεξοφλούν σταδιακή εξομάλυνση στην αγορά ομολόγων κυρίως μέσα από παρέμβαση ευρωπαϊκής στήριξης.

Και παρά τις επίσημες διαψεύσεις του θέματος από όλες τις πλευρές, φαίνεται να ισχύει η παροιμία ότι «όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά»… Και αυτό, γιατί όσοι έχουν την εμπειρία να διαβάζουν «πίσω από τις λέξεις» των δηλώσεων των Ευρωπαίων αξιωματούχων, μπορούν να διακρίνουν τη βούληση των εταίρων μας να στηρίξουν τους κρατικούς μας τίτλους, όμως αφού προηγηθούν κάποιες σοβαρές (και πιθανότατα επώδυνες) δεσμεύσεις από την κυβέρνηση του κ. Γιώργου Παπανδρέου. 

Οι πληροφορίες μάλιστα λένε ότι οι σχετικές συζητήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει σε ανεπίσημη μορφή και προϋπόθεση της συμφωνίας είναι η «Αθήνα» να λάβει τα απαραίτητα μέτρα έως τη 16η Φεβρουαρίου, όταν θα διεξαχθεί η περίφημη Σύνοδος Κορυφής.

Θεωρείται πολύ πιθανό, ωστόσο, η κυβέρνηση να μην περιμένει έως την τελευταία στιγμή για να προχωρήσει σε εξαγγελία μέτρων, καθώς υπάρχει ο εξής κίνδυνος: οι εξελίξεις στην αγορά των ελληνικών κρατικών ομολόγων να λάβουν τέτοια μορφή ώστε μετά να αποδειχτεί ότι είναι πολύ αργά, καθώς η κατάσταση δεν θα μπορεί να μαζευτεί με τίποτα…

Προσπαθώντας, πάντως, να ερμηνεύσουμε τα πράγματα στη Σοφοκλέους, φαίνεται ότι  το σενάριο της πτώχευσης έχει πλέον ελάχιστες πιθανότητες, αλλά το πρόβλημα δεν εντοπίζεται κυρίως στο συγκεκριμένο σημείο.

Πρώτον, γιατί οι τιμές στο Χ.Α. δεν έχουν προεξοφλήσει ένα τόσο αρνητικό σενάριο, όπως αυτό της πτώχευσης.

Και δεύτερον, γιατί οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού του δημοσιονομικού ελλείμματος θα αφαιρέσει πόρους από την αγορά και αυτό με τη σειρά του θα επιδράσει πτωτικά στη ζήτηση και στα κέρδη των εισηγμένων εταιριών.

Το κύριο λοιπόν πρόβλημα σχετίζεται με το ότι η ελληνική οικονομία είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να εισέλθει σε πολυετή φάση ύφεσης, με αρνητικά ΑΕΠ, αύξηση της ανεργίας, με κοινωνικές αναταραχές και, φυσικά, με... πτωτική Σοφοκλέους.

Η κατάσταση πλέον έχει περάσει στα χέρια της κυβέρνησης, που καλείται με επιδέξιους χειρισμούς να κατευνάσει τη διεθνή ανησυχία και να επαναφέρει την οικονομία σε ανάκαμψη από το επόμενο κιόλας έτος.

Το κακό της όλης υπόθεσης είναι ότι οι μέχρι τώρα κυβερνητικοί χειρισμοί δεν έχουν πείσει τις αγορές αλλά ούτε και τους εγχώριους παράγοντες της οικονομίας, οι οποίοι βλέπουν αναποφασιστικότητα, ατολμία, άσκοπο άνοιγμα μετώπων και εσφαλμένους χειρισμούς.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι αναλυτές αντιμετωπίζουν με σαφείς επιφυλάξεις τις ελληνικές μετοχές, εστιάζοντας το όποιο ενδιαφέρον τους μόνο σε λίγες -«αμυντικές» κυρίως- επιλογές της Σοφοκλέους.

Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, πάντως, κρύβει μια άγρια γοητεία: Από τη μία πλευρά, οι πιθανότητες είναι μάλλον εναντίον της παρά υπέρ της. Από την άλλη όμως -και με δεδομένους τους πολύ πιο ελκυστικούς δείκτες αποτίμησης τους οποίους διαθέτει- θα μπορούσε πιθανότατα να αποφέρει υψηλά κέρδη σε περίπτωση που επαληθευόταν το θετικό σενάριο για την οικονομία μέσα στο 2010.

Χαρακτηριστική αβεβαιότητα

Το κοινό σημείο των εκθέσεων των διεθνών οίκων για την ελληνική οικονομία και τη Σοφοκλέους είναι... τα σενάρια. Κανείς εξ αυτών δεν μπορεί να προβλέψει τι ακριβώς θα γίνει και απλώς αναφέρεται σε μια σειρά σενάρια (από τρία και πάνω...), τα οποία μάλιστα διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους!

Παρατεταμένη αναστάτωση

Μπήκαμε ήδη στον τρίτο μήνα όπου η ελληνική οικονομία βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος και μάλιστα με αρνητική προδιάθεση. Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσο παρατείνεται αυτή η αρνητική διεθνής δημοσιότητα (που συχνά φτάνει και στα όρια της διαπόμπευσης) τόσο χειρότερα γίνονται τα πράγματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Μ», πολλές πολυεθνικές έχουν παγώσει ήδη δρομολογημένα σχέδια διεύρυνσης της παρουσίας τους στην Ελλάδα, μέχρις ότου ξεκαθαρίσει η κατάσταση.

Βέβαιο, επίσης, είναι ότι όσο περισσότερο συνεχίζεται η αναστάτωση τόσο περισσότερο μετατρέπεται η χώρα σε αποδιοπομπαίο τράγο, που κουβαλά επάνω του όλες τις αμαρτίες της ευρωζώνης επί σειρά ετών...

Επικίνδυνη κλιμάκωση

Τους δύο τελευταίους μήνες, όχι μόνο διατηρείται η ένταση, αλλά η κατάσταση επιδεινώνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς.

- Προ διμήνου προβλέπαμε για το 2010 ΑΕΠ -0,3%, ενώ σήμερα η κυβέρνηση επεξεργάζεται το σενάριο του -0,8% και οι ξένοι μιλούν για επίδοση γύρω στο -1%.

- Επίσης προ διμήνου, οι αναλυτές προέβλεπαν για τις τράπεζες αύξηση κερδών περί το 20% - 30% κατά τη φετινή χρονιά, ενώ σήμερα όχι μόνο κατέβηκε ο πήχης των εκτιμήσεων για τα περυσινά κέρδη, αλλά επιπλέον οι αναλυτές φοβούνται μείωση της κερδοφορίας. Όσον αφορά στην εκτίμηση ότι γύρω στο πρώτο εξάμηνο θα βλέπαμε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να κορυφώνονται, σήμερα η συγκεκριμένη πρόβλεψη μάλλον έχει μεταφερθεί για το τέλος του έτους.

- Πριν από κάποιους μήνες, παράγοντες της αγοράς προσδοκούσαν ανάκαμψη της οικοδομικής δραστηριότητας από το τρίτο ή έστω από το τέταρτο τρίμηνο του 2010. Σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που μεταθέτουν την ανάκαμψη από το δεύτερο εξάμηνο του 2011 και μετά...

- Αλλαγή εκτιμήσεων -και μάλιστα επί τα χείρω- έχουμε και στο μέτωπο των δημοσίων επενδύσεων. Συγκεκριμένα, ενώ στον προϋπολογισμό που ψήφισε η Βουλή αναφέρεται επικείμενη αύξηση των δημοσίων επενδύσεων με στόχο την ανάταξη της οικονομίας, το τελευταίο χρονικό διάστημα παράγοντες της αγοράς αμφιβάλλουν σε μεγάλο βαθμό για το κατά πόσον θα μπορέσει να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο.

Μάλιστα, πιστεύουν ότι οι δημόσιες επενδύσεις θα «θυσιαστούν» προκειμένου να συγκρατηθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα στα όρια που έχουν τεθεί στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

- Τέλος, κατά τους τελευταίους δύο μήνες σημειώνεται αλλαγή εκτιμήσεων και στο μέτωπο των επιτοκίων. Τα χαμηλά επιτόκια αποτέλεσαν ουσιαστικό «μαξιλάρι» το 2009 για τις επιχειρήσεις που είδαν τις πωλήσεις τους να μειώνονται, καθώς οι επιπτώσεις της κρίσης περιορίστηκαν λόγω του χαμηλότερου χρηματοοικονομικού κόστους. Σήμερα, όλα δείχνουν ότι το «μαξιλάρι» αυτό δεν θα περιλαμβάνεται φέτος στο οπλοστάσιό τους.

Η εκτίναξη των spreads των ελληνικών κρατικών ομολόγων και η πρόσφατη έκδοση πενταετών ομολόγων με επιτόκιο 6,1% αναμένεται ότι θα οδηγήσουν σε αύξηση του κόστους χρήματος για όλες τις επιχειρήσεις της χώρας μας. Και αυτό γιατί, αν δεν υπάρχει κάποια εξασφάλιση - κάλυψη (προσημείωση) στα ομολογιακά δάνεια, τότε σχεδόν καμία ελληνική εταιρία δεν θα μπορέσει να δανειστεί με επιτόκιο χαμηλότερο του 6,1%!

Λάθη, παραλείψεις, έλλειψη συντονισμού

Είναι γνωστό, βέβαια, πόσο πολλά και σοβαρά προβλήματα «κληρονόμησε» η παρούσα κυβέρνηση, τα οποία μας έχουν οδηγήσει σε τόσο δυσχερή θέση. Ωστόσο, παράγοντες της αγοράς καταλογίζουν στην κυβέρνηση σειρά λαθών και παραλείψεων, τα οποία λειτουργούν σαν λάδι στη φωτιά στο ήδη τεταμένο εξωτερικό περιβάλλον, όπως:

1. Άνοιγμα μετώπου με τις τράπεζες, σε μια περίσταση όπου επιβάλλεται άριστη συνεργασία. Για παράδειγμα, το νομοσχέδιο για τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των επιχειρήσεων και οι φημολογίες για επιπλέον φορολόγηση των τραπεζών έχουν επιδεινώσει το κλίμα, χωρίς να έχουν αποφέρει μέχρι σήμερα στα δημόσια ταμεία ούτε ένα ευρώ.

2. Μέσω ατυχών χειρισμών και μεταφοράς των κρίσιμων αποφάσεων για το δίμηνο Φεβρουαρίου - Μαρτίου, γίναμε τελικά αποδιοπομπαίος τράγος της ευρωζώνης, σε αντίθεση με άλλες χώρες που «έπεσαν στα μαλακά»...

3. Αντί να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα, ζούμε μια κατάσταση συνεχών διαρροών που στη συνέχεια διαψεύδονται επισήμως, αλλά συνήθως επανέρχονται και πάλι στο προσκήνιο.

Σήμερα, για παράδειγμα, και ενώ στον κρατικό προϋπολογισμό του 2010 έχουν προβλεφθεί έσοδα 2,5 δισ. ευρώ από μετοχοποιήσεις - κρατικοποιήσεις, κανείς δεν γνωρίζει τι προτίθεται να πράξει η κυβέρνηση στο τόσο σοβαρό αυτό ζήτημα.

4. Η κυβέρνηση μετά την έκδοση του πρόσφατου ομολογιακού δανείου με επιτόκιο άνω του 6% έσπευσε να δηλώσει ότι θα χρειαστεί χρόνος μέχρις ότου οι τρέχουσες συνθήκες (όσον αφορά στο ύψος του επιτοκίου) θα διαφοροποιηθούν, και μάλιστα την αμέσως επόμενη κιόλας ημέρα δημοσιεύτηκε η πρόθεση για νέα ομολογιακή έκδοση σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Δόθηκε λοιπόν η εντύπωση στους ξένους ότι «καιγόμαστε» να μαζέψουμε κεφάλαια και μάλιστα έχοντας συμβιβαστεί απόλυτα με επιτόκια της τάξεως του 6% - 6,3%, ή και ενδεχομένως με κάπως υψηλότερα!

Η απάντηση της αγοράς ήρθε μέσα από νέα εκτίναξη των spreads σε επίπεδα ιστορικού ρεκόρ! Αξιοσημείωτο είναι και δημοσίευμα των «Financial Times», το οποίο μεταξύ άλλων αποδίδει τη μετέπειτα πτώση των τιμών των ομολόγων σε συγκεκριμένες δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και η άποψη διαχειριστή ότι «υπάρχει μια τεράστια τάση μαρκεταρίσματος αυτών των εκδόσεων για να δημιουργηθεί πυρετός και να κάνουν τους επενδυτές να νιώσουν ηλίθιοι, αν δεν μπουν στη συμφωνία».

Για λανθασμένους χειρισμούς κατηγορείται η κυβέρνηση και στο ζήτημα της ενδεχόμενης κάλυψης κρατικών τίτλων από κινεζικά κεφάλαια. Τέτοιες κινήσεις πρώτα γίνονται και μετά ανακοινώνονται, υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς...

Ο «αργός θάνατος» και το θετικό σενάριο

Η αλήθεια είναι ότι σενάρια περί πτώχευσης της ελληνικής οικονομίας κυκλοφορούν στην αγορά, χωρίς ωστόσο να φαίνεται ότι έχουν αποκτήσει -επί του παρόντος τουλάχιστον- αξιοσημείωτα ερείσματα μεταξύ των διεθνών διαχειριστών.

Για παράδειγμα, η προθυμία για δανεισμό ποσού ανώτερου των 25 δισ. στην πρόσφατη ομολογιακή έκδοση αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Ωστόσο, το κρίσιμο σημείο είναι το επιτόκιο με το οποίο δέχονται οι ξένοι να μας δανείσουν.

Και μπορεί ο κίνδυνος για πτώχευση να φαντάζει ιδιαίτερα περιορισμένος, όμως ο κίνδυνος για «αργό θάνατο» δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητος και αναφέρεται ρητώς σε όλες σχεδόν τις εκθέσεις των οίκων.

Οι αναλυτές λοιπόν -και όχι μόνο- φοβούνται ότι η Ελλάδα θα υποστεί το «μαρτύριο της σταγόνας» και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ανησυχούν δηλαδή για το ενδεχόμενο να εισέλθει η οικονομία σε πολυετή φάση ύφεσης, η οποία θα διαρκέσει τουλάχιστον έως και το 2012!

Ο κίνδυνος, από τη μία πλευρά, είναι ότι τα υψηλά επιτόκια και τα πιθανά πρόσθετα μέτρα, που θα λάβει η κυβέρνηση προκειμένου να περιορίσει το έλλειμμα, θα αφαιρέσουν χρήμα από την καταναλωτική ζήτηση αλλά και από τις επενδύσεις του Δημοσίου. Ένα τέτοιο σενάριο, αν τελικά επαληθευτεί, θα φτωχύνει όλους τους Έλληνες και πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε οξύτατες κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις, φοβούνται οι αναλυτές.

Από την άλλη πλευρά, το θετικό σενάριο για την οικονομία περιλαμβάνει τα εξής:

α) Σχετική επιτυχία των κυβερνητικών κινήσεων σε ό,τι αφορά την πορεία των δημοσιονομικών επιδόσεων κατά τους επόμενους μήνες.

β) Σταδιακή αποκαθήλωση των spreads σε επίπεδα χαμηλότερα των 200 μονάδων βάσης.

γ) Υιοθέτηση ουσιαστικών τομών στα νομοσχέδια για το φορολογικό και το ασφαλιστικό, χωρίς έντονες κοινωνικές αντιδράσεις.

δ) Ήπια φέτος αρνητική επίδοση στο ΑΕΠ (από -0,5% έως -1%) και επάνοδο σε ανάπτυξη με θετικό πρόσημο από το 2011. 

Πόσο επηρεάζεται το χρηματιστήριο

Οι ξένοι είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί σχετικά με την οικονομία της Ελλάδας, ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η επιφυλακτικότητα δεν μεταφέρεται στις ελληνικές μετοχές.

Η Citigroup στην τελευταία έκθεσή της με τα 3 σενάρια για την οικονομία της χώρας μας ξεχώρισε περιπτώσεις όπου στο βασικό σενάριό της κερδισμένοι θα είναι οι τίτλοι των Εθνική Τράπεζα, ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Coca Cola 3Ε και Τράπεζα Κύπρου.

Αντίθετα, στα ακραία σενάρια ο αριθμός των μετοχών μεταβάλλεται σημαντικά. Στο καλό σενάριο ξεχωρίζουν οι τίτλοι των ΕΤΕ, Κύπρου, ΔΕΗ, ΟΤΕ, Jumbo, ΕΧΑΕ, Frigoglass, Τέρνα Ενεργειακή, Aegean και Eurobank, ενώ αντίθετα, στο κακό σενάριο επιλέγει μόνο την 3E καθώς έχει περιορισμένη σχέση με την ελληνική αγορά.

Όσον αφορά στην JP Morgan, χαρακτηρίζει top picks από τις τραπεζικές μετοχές την Εθνική Τράπεζα, την Alpha Bank και την Τράπεζα Κύπρου. Η Merrill Lynch, από την πλευρά της, εκτιμά ότι οι αποτιμήσεις των ελληνικών τραπεζών παραμένουν ελκυστικές, με την Εθνική να παραμένει η κορυφαία επιλογή της.

Επιπλέον, ο οίκος αναβάθμισε τη σύσταση για την Πειραιώς σε «buy» από «underperform», αλλά προχώρησε σε υποβάθμιση της τιμής-στόχου στα 11,4 ευρώ από 12,2 ευρώ προηγουμένως. Παράλληλα, διατήρησε αμετάβλητη τη σύσταση «buy» αλλά και τις τιμές-στόχους για την Alpha Bank και τη Eurobank σε 11,4 ευρώ και 12,6 ευρώ αντίστοιχα.

Η HSBC διατηρεί αμυντική στάση για το πρώτο εξάμηνο του 2010, ενώ τα top picks της για τη συγκεκριμένη περίοδο είναι ο ΟΠΑΠ («overweight», τιμή-στόχος 23 ευρώ), η Κύπρου («overweight», 6,5 ευρώ), η ΕΛΛΑΚΤΩΡ («overweight», 8 ευρώ), η Jumbo («overweight», 11,2 ευρώ), η Intralot («overweight», 5,1 ευρώ), η Μέτκα («overweight», 13 ευρώ), η ΓΕΚΤΕΡΝΑ («overweight», 9,7 ευρώ) και η ΕΧΑΕ («overweight», 10,6 ευρώ).

* Αναλυτικός πίνακας με τις βασικές προβλέψεις του Προγράμματος Σταθερότητας και ανάπτυξης για περικοπές δαπανών και πρόσθετα έσοδα δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".  

* Επικαιροποιημένη αναδημοσίευση από το 619ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 29 Ιανουαρίου - 2 Φεβρουαρίου 2010.