* Οι αποδόσεις βασικών δεικτών και οι εκτιμήσεις αναλυτών για τους δείκτες αποτίμησης των βασικών δεικτών, αλλά και των κερδών ανά μετοχή, δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".
 
Nέα δεδομένα δημιουργεί η τελευταία ανάκαμψη των μετοχών στα διεθνή χρηματιστήρια, καθώς ορισμένοι έσπευσαν να τη χαρακτηρίσουν τίποτε περισσότερο από ένα bear market rally, ενώ κάποιοι άλλοι απαρχή για αναστροφή της μεσοπρόθεσμης τάσης...

Οι περισσότερο αισιόδοξοι ξεκίνησαν να τοποθετούνται και πάλι στη Σοφοκλέους, άλλοι προκειμένου να κάνουν μουαγιέν (να μειώσουν τη μέση τιμή κτήσης) και άλλοι για να προλάβουν σε επίπεδα που απέχουν 70% ή και 80% από τα μέγιστα του 2007. Οι πιο επιφυλακτικοί είτε επιμένουν να παρακολουθούν την κατάσταση από μακριά είτε προχώρησαν και σε κάποιες ρευστοποιήσεις. Φοβούνται, μάλιστα, το ενδεχόμενο νέου «εγκλωβισμού» για όσους τοποθετηθούν στα τρέχοντα επίπεδα.

Η αρχή της ανάκαμψης εντοπίζεται αναμφίβολα στο εξωτερικό και στις ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, οι πρώτες κινήσεις του νέου Προέδρου της χώρας δείχνουν τη σαφή βούληση της νέας κυβέρνησης να προστατέψει ως κόρη οφθαλμού τόσο το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ όσο και μια σειρά άλλους στρατηγικούς κλάδους.

Αν και οι τόσο μεγάλες κρατικές στηρίξεις μπορεί να επιφέρουν μεσομακροπρόθεσμες παρενέργειες (άνοδο των μακροπρόθεσμων επιτοκίων κ.λπ.), ωστόσο περιορίζουν το ενδεχόμενο γενικότερης κατάρρευσης του συστήματος.

Επιπλέον, είδαμε και τα πρώτα αχνά σήματα διεθνούς ανάκαμψης, με τις αιτήσεις για νέες οικοδομικές άδειες στις ΗΠΑ να ανακάμπτουν έπειτα από πολύμηνη συνεχή πτώση. Κάτι ανάλογο συνέβη και με την πορεία των παραγγελιών για διαρκή καταναλωτικά αγαθά που τον Φεβρουάριο σημείωσε άνοδο, διακόπτοντας μια προηγηθείσα πτωτική τάση. Επίσης, η αύξηση στις τιμές των ναύλων αλλά και κάποιων commodities θεωρήθηκε από κάποιους σήμα με την ίδια κατεύθυνση.

Αν όλα αυτά συνδυαστούν με το πολύ καλύτερο πρώτο τρίμηνο του 2009 που αναμένουν οι επενδυτικές τράπεζες των ΗΠΑ, τότε δημιουργείται θετικό κλίμα το οποίο θα μπορούσε να προδιαθέσει το ευρύ επενδυτικό κοινό για ακόμη καλύτερες μέρες.

Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση δεν είναι καθόλου ξεκάθαρη. Κι αυτό γιατί η άνοδος των αιτήσεων για οικοδομικές άδειες συνδυάζεται με το μεγάλο απόθεμα των κατοικιών προς πώληση, για την αγορά των οποίων δεν φαίνεται να υπάρχει έντονο ενδιαφέρον.

Σε ό,τι αφορά την ανάκαμψη των ναύλων και των commodities, υπάρχουν πολλοί που δεν τη συσχετίζουν με την απαρχή της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά είτε με αντίδραση τεχνικού τύπου είτε με αντίδραση που δεν πρόκειται να έχει και πολύ μεγάλη έκταση στο μέλλον.

Συγκεκριμένα, το φθινόπωρο οι επιχειρήσεις προσπάθησαν όλες μαζί και απότομα να περιορίσουν τα αποθέματά τους, με αποτέλεσμα η παραγωγή και οι μεταφορές να μειωθούν κατακόρυφα σε μη φυσιολογικά επίπεδα.

Το γεγονός ότι οι παραγγελίες αναμένεται σταδιακά να ανακάμψουν σε κάποιον βαθμό δεν σημαίνει την έξοδο από την κρίση, υποστηρίζουν οι ίδιοι...

--- Οι αισιόδοξοι για το Χ.Α.

Σύμφωνα με τους αισιόδοξους, αυτό που παρατηρήθηκε είναι ότι η χρηματιστηριακή αγορά έσπευσε κατά την περυσινή χρονιά αλλά και μέσα στο πρώτο φετινό δίμηνο να προεξοφλήσει στο ταμπλό όλους τους φόβους που υπήρχαν για τις εξελίξεις του μέλλοντος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την καταβαράθρωση όλων ανεξαιρέτως των μετοχών. Όταν όμως για κάποιον λόγο οι επενδυτές πείθονταν ότι είχαν προεξοφληθεί περισσότερα δεινά απ’ όσα «έπρεπε», τότε ακολουθούσε ανοδική αντίδραση.

Κάτι τέτοιο είδαμε αρχικά στις περιπτώσεις των περισσότερων κρατικόχαρτων, όπως του ΟΤΕ, της ΔΕΗ, της ΕΥΑΘ κ.ά. Οι τίτλοι αυτοί κρίθηκε ότι δεν είχαν να αντιμετωπίσουν κανένα πρόβλημα ρευστότητας, πως ο ανταγωνισμός θα ήταν περιορισμένος (ή και μηδενικός) και ότι οι επιπτώσεις στη ζήτηση θα ήταν μετριότατες.

Η ίδια ιστορία επαναλήφθηκε λίγο αργότερα με τις εταιρείες του κλάδου ακινήτων, καθώς φαίνεται ότι η αγορά πείστηκε πως παρά το γεγονός ότι οι τιμές θα πέσουν το ποσοστό της πτώσης στα ακίνητα δεν προβλέπεται να είναι τάξεως του 40%, του 50% ή και του 70% ακόμη, όπου είχε φτάσει το discount των περισσότερων μετοχών του συγκεκριμένου τομέα σε σχέση με την καθαρή αξία του ενεργητικού τους (NAV). Έτσι, λοιπόν, άνοδο σημείωσαν το τελευταίο δίμηνο και οι τιμές των περισσότερων τίτλων του κλάδου ακινήτων.

Οι αισιόδοξοι ελπίζουν ότι κάτι τέτοιο τελικά πρόκειται να γίνει τώρα και με τις τράπεζες. Ακόμη και αν δούμε υποχώρηση των κερδών κατά 50% φέτος, οι τίτλοι των περισσότερων εισηγμένων τραπεζών θα εξακολουθούν να είναι διαπραγματεύσιμοι με μονοψήφιους δείκτες P/E, υποστηρίζουν, ενώ παράλληλα θα μπορούσε να επιδράσει θετικά στο ταμπλό και το ενδεχόμενο κάποιων συγχωνεύσεων μεταξύ ισχυρών δυνάμεων, με το επίκεντρο να βρίσκεται στην Εθνική Τράπεζα, στη Hellenic Postbank (Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο) και στη MIG, πρόθεση της οποίας είναι να αντλήσει κεφάλαια για σχετικές εξαγορές.

--- Τα μερίσματα και οι «τζάμπα» αποτιμήσεις

Ένα από τα σημαντικά επιχειρήματα των «ταύρων» είναι ότι πλέον οι αποτιμήσεις πάρα πολλών εισηγμένων εταιρειών στο Χρηματιστήριο της Αθήνας είναι από πολύ χαμηλές έως και... τζάμπα!

Ένα τέτοιο παράδειγμα -μεταξύ πολλών άλλων- θα μπορούσε να είναι και η μετοχή της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, σύμφωνα με το περιεχόμενο της πρόσφατης έκθεσης της Marfin Analysis. Με βάση τον ελληνικό οίκο, η μετοχή της εισηγμένης -του μεγαλύτερου κατασκευαστικού ομίλου της χώρας- αποτιμάται σήμερα στο ταμπλό της Σοφοκλέους μόνο όσο αποτιμώνται οι εν λειτουργία αυτοχρηματοδοτούμενες συμβάσεις της!

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ελληνικό οίκο, οι συμμετοχές της εταιρείας στην Αττική Οδό, στις Αττικές Διαδρομές, στη Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου και στο υποθαλάσσιο τούνελ της Θεσσαλονίκης αποτιμώνται προς 3,9 ευρώ (όσο περίπου η τρέχουσα τιμή στο ταμπλό), ενώ «δωρεάν» προσφέρονται περιουσιακά στοιχεία όπως: α) οι δραστηριότητες στις κατασκευές, στην ενέργεια, στη διαχείριση περιβάλλοντος κ.λπ., β) η ακίνητη περιουσία του ομίλου και γ) οι συμμετοχές σε μια σειρά επιχειρήσεις όπως στο Καζίνο της Πάρνηθας, στη Hellas Gold κ.ά.

Πολύ σημαντικά συμπεράσματα, επίσης, θα μπορούσαν να προκύψουν αν συγκρίνονταν οι μερισματικές αποδόσεις με τα επιτόκια των τραπεζικών καταθέσεων, παρά το γεγονός ότι τα φετινά μερίσματα θα είναι πολύ χαμηλότερα από τα περυσινά και τα προβλεπόμενα για το 2010 πολύ πιθανόν να τα δούμε ακόμη πιο κάτω.

Είναι βέβαιο ότι εκτός από τις τράπεζες που υποχρεώνονται από τον νόμο, θα υπάρξουν και αρκετές άλλες εισηγμένες εταιρείες οι οποίες τελικά δεν θα διανείμουν μέρισμα φέτος, έστω και εάν ανακοινώσουν κερδοφόρο αποτέλεσμα. Αλλά και για τις υπόλοιπες μετοχές υπάρχει η σαφής επιφύλαξη ότι εξαιτίας της γενικότερης πιστωτικής στενότητας και της πτωτικής ζήτησης που παρατηρείται φέτος στους περισσότερους κλάδους τα μερίσματα τα οποία θα διανεμηθούν το 2010 θα είναι ακόμη χαμηλότερα.

Ακόμη όμως και κάτω από αυτές τις συνθήκες, εκτιμάται ότι δεκάδες τίτλοι θα εξακολουθήσουν να αποφέρουν ικανοποιητικές μερισματικές αποδόσεις, με δεδομένα ότι οι τρέχουσες τιμές των μετοχών έχουν υποχωρήσει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με το παρελθόν και η ταχεία αποκλιμάκωση στα επιτόκια των καταθέσεων (γύρω στο 2% υποστηρίζουν πως θα φτάσουν σε κάποιους μήνες οι προθεσμιακές δωδεκάμηνης διάρκειας) θα κατεβάσει τον πήχη με τον οποίο συγκρίνονται οι μερισματικές αποδόσεις.

Γενικότερα, η αναμενόμενη πτώση των επιτοκίων σε πολύ χαμηλά επίπεδα θα ωθήσει πιθανότατα τους «έχοντες και κατέχοντες» ρευστότητα να δράσουν, καθώς:

1 Θα πρέπει να ξεχάσουν την απόδοση 6% - 8% που καρπώνονταν μέχρι και τα τέλη του 2008 και να αρκεστούν σε ένα φτωχό 3% - 3,5% τώρα και σε 1,5% - 3%, όπως λέγεται, σε λίγους μήνες από σήμερα.

2 Οι τοποθετήσεις σε μέταλλα όπως ο χρυσός έχουν ήδη αποφέρει υψηλές αποδόσεις, οπότε πολλοί θα το σκεφτούν δύο ή και περισσότερες φορές πριν αποφασίσουν κάτι τέτοιο, φοβούμενοι το ενδεχόμενο διόρθωσης.

Υπό αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, η επανατοποθέτηση σε μετοχές εταιρειών τις οποίες θεωρούν δίκαια αποτιμημένες θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι καλή επιλογή, στην περίπτωση βέβαια διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου με μακρόχρονο επενδυτικό ορίζοντα. 

ΚΡΑΤΟΥΝ ΜΙΚΡΟ ΚΑΛΑΘΙ...

Δεν είναι καθόλου λίγοι, όμως, αυτοί που διαφωνούν με τις παραπάνω απόψεις. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για ενεργοποίηση αγοραστών στη Σοφοκλέους, αλλά κυρίως για αποχή των πωλητών. Σύμφωνα μάλιστα με τους ίδιους κύκλους, η αποχή αυτή των πωλητών ενδεχομένως να μη διαρκέσει πολύ, ιδίως αν δουν τις τιμές των μετοχών στο Χ.Α. να «φουσκώνουν» κι άλλο.

Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο στέκονται είναι το ότι το τελευταίο rebound των μετοχών συντελέστηκε με εγχώριο μόνο χρήμα, καθώς κανένας από τους αποκαλούμενους «σοβαρούς» θεσμικούς του εξωτερικού δεν σήκωσε το τηλέφωνό του για να δώσει εντολές αγορών.

Αντίθετα, το όποιο αγοραστικό ενδιαφέρον εκδηλώθηκε από εγχώριο χρήμα και κυρίως από:

1 «Φίλια» χαρτοφυλάκια των βασικών μετόχων, οι κάτοχοι των οποίων θεωρούν τους ελληνικούς τίτλους έντονα «υπερπουλημένους».

2 Κάποια θεσμικά χαρτοφυλάκια, τα οποία είχαν αποεπενδύσει σε σημαντικό βαθμό από τη Σοφοκλέους και τώρα επέλεξαν να τοποθετηθούν και πάλι.

3 Traders οι οποίοι, βλέποντας ότι -έπειτα από πολύ καιρό- κάτι άρχισε να κινείται στην αγορά και κάτω από προϋποθέσεις μπορεί να «βγει μεροκάματο», ξεκίνησαν και πάλι να δραστηριοποιούνται.

Ένα άλλο επιχείρημα στο οποίο βασίζονται οι «αρκούδες» είναι ότι η κρίση έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά της, τόσο στις ΗΠΑ όσο κυρίως στην Ελλάδα. Και μπορεί βέβαια να γνωρίζουν ότι η χρηματιστηριακή ανάκαμψη ξεκινά συνήθως 6 - 9 μήνες νωρίτερα από την ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας, ωστόσο πιστεύουν ότι είναι αρκετά νωρίς για κάτι τέτοιο.

Ενδεικτική είναι, άλλωστε, και η θέση του γνωστού οικονομολόγου κ. N. Roubini ότι βλέπει μεν φως στο τούνελ, αλλά αυτό το φως βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά...

Ο καθηγητής επίσης δεν συμφωνεί με τις απόψεις ότι η κρίση έπιασε πάτο και τα χειρότερα έχουν περάσει και πιστεύει (όπως και πολλοί ακόμη αναλυτές) πως η χρηματιστηριακή ανάκαμψη των τελευταίων ημερών είναι ένα παροδικό bear market rally και θα ακολουθήσει περαιτέρω συρρίκνωση.

Ειδικότερα για την Ελλάδα, ολοένα και περισσότεροι παράγοντες της αγοράς δηλώνουν ότι η κρίση στην πραγματική οικονομία θα ενταθεί μέσα στο επόμενο εξάμηνο, εξαιτίας της πτώσης του τουρισμού που αναμένεται αλλά και επειδή θα ακολουθήσουν και νέα περιοριστικά μέτρα από τις επιχειρήσεις (νέες απολύσεις κ.λπ.), καθώς βλέπουν το εξωτερικό περιβάλλον να επιδεινώνεται.

Ολοένα και περισσότεροι επίσης συμφωνούν ότι ακόμη και κατά την περίοδο της ανάκαμψης -όποτε κι αν έρθει αυτή - οι ρυθμοί δεν θα είναι υψηλοί, επειδή η κυβέρνηση θα συνεχίσει τις προσπάθειές της για περιορισμό των ελλειμμάτων, οι τράπεζες θα εξακολουθήσουν να μειώνουν τους δείκτες χορηγήσεις προς καταθέσεις και, τέλος, τα νοικοκυριά θα συνεχίσουν να περιορίζουν τον δανεισμό τους από τις τράπεζες.

* Οι αποδόσεις βασικών δεικτών και οι εκτιμήσεις αναλυτών για τους δείκτες αποτίμησης των βασικών δεικτών, αλλά και των κερδών ανά μετοχή, δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 575ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας: ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 27-31 Μαρτίου 2009.