Μπλόκο… κινητήρα προκαλεί στις ελληνικές τράπεζες το φρενάρισμα στις χορηγήσεις νέων δανείων σε συνδυασμό με το… γκάζι στις προβλέψεις το οποίο εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και φέτος.

Μοναδική ελπίδα για να συντηρηθούν έστω αργοί ρυθμοί κίνησης κερδοφορίας τα αυξημένα spreads χορηγήσεων και ομολόγων.

Τα στοιχεία χορηγήσεων του Γενάρη πάγωσαν την αγορά. Τα νέα δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις ανήλθαν μόλις στα 600 εκατ. ευρώ, ενώ το 2008 "έτρεχαν" με ρυθμό αύξησης 1 δισ. ευρώ τον μήνα. Τα νέα στεγαστικά δάνεια σε απόλυτο αριθμό ανήλθαν στα 113 εκατ. ευρώ και τα καταναλωτικά στα 14 εκατ. ευρώ!

Η μικρή βελτίωση τον Φεβρουάριο δεν ανατρέπει την εικόνα και η κεντρική τράπεζα αναθεωρεί ήδη τον στόχο πιστωτικής επέκτασης από τη σύσταση του 10% στο 6% - 8%. Σε αντίστοιχη καθοδική αναθεώρηση προχώρησε και η διοίκηση της Εθνικής σε σχέση με την προηγούμενη πρόβλεψη που είχε διενεργήσει στο τέλος Φεβρουαρίου.

Η επιβράδυνση στις χορηγήσεις είχε διαφανεί από το δ΄ τρίμηνο του 2008. Η πτώση στις νέες χορηγήσεις σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο της περυσινής χρονιάς έφτασε ως και το 97% (Τράπεζα Πειραιώς).

Σε ετησιοποιημένη, δε, βάση κατά τη διάρκεια του δ΄ τριμήνου του 2008 οι Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank, ΕFG Eurobank και Τράπεζα Πειραιώς χορήγησαν στην Ελλάδα 4,28 δισ. ευρώ νέα δάνεια, όταν το αντίστοιχο τρίμηνο του 2007 είχαν δώσει 6,88 δισ. ευρώ.

Αν, μάλιστα, κατά τη διάρκεια του δ΄ τριμήνου οι επιχειρήσεις δεν έσπευδαν να εξαντλήσουν γραμμές κεφαλαίου κίνησης, υπό την ανάγκη ή τον φόβο της πιστωτικής ασφυξίας, τα νέα υπόλοιπα δανείων θα ήταν σημαντικά χαμηλότερα.
 
Χαρακτηριστικό είναι ότι κάποιες τράπεζες (EFG Eurobank) χορήγησαν στο δ΄ τρίμηνο του 2008 τα υψηλότερα δάνεια προς επιχειρήσεις των τελευταίων επτά ετών.

Τα επιχειρηματικά δάνεια καθώς και τα δάνεια προς μικρομεσαίους συντηρούν τις τραπεζικές εργασίες και κατά το α΄ τρίμηνο της φετινής χρονιάς λόγω των «αναγκαστικών» αναχρηματοδοτήσεων δανείων για μεγάλες επιχειρήσεις και του ΤΕΜΠΜΕ.

Η μείωση των νέων χορηγήσεων θα οδηγήσει σε πτώση των εσόδων από προμήθειες σύμφωνα με αναλυτές, ενώ την ίδια στιγμή οι προβλέψεις εκτοξεύονται.

Οι τράπεζες τελούν, έτσι, χωρίς… κινητήριο story. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει τραπεζικός παράγοντας, η απουσία story ευθύνεται και για τον αποδεκατισμό των αποτιμήσεων ακόμη και στις τράπεζες που δεν κινδυνεύουν με χρεοκοπία.

Σε αντίθεση με τον δανειστή που βάζει τα χρήματά του και περιμένει ασφαλή απόδοση, ο επενδυτής αναζητά υπεραξία η οποία προς το παρόν δεν είναι ορατή με τις συνθήκες που διαμορφώνονται για τη φετινή χρήση. Στελέχη του κλάδου που επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους σημειώνουν ότι στις 100 ημέρες της χρονιάς υπήρξαν τράπεζες στην Ελλάδα που μόχθησαν για να υπερβούν το break even.

Κατά τουλάχιστον 50% θα αυξηθούν φέτος οι προβλέψεις

Για τις μεγάλες τράπεζες (Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank, ΕFG Eurobank, Τράπεζα Πειραιώς και Εμπορική Τράπεζα), οι αθροιστικές προβλέψεις ξεπέρασαν το 2008 τα 2,82 δισ ευρώ, καταγράφοντας υπερδιπλασιασμό σε σχέση με το 2007 (1,3 δισ. ευρώ).

Για τις Alpha Bank, ΕFG Eurobank, Τράπεζα Πειραιώς οι συνολικές προβλέψεις ανήλθαν σε 1,6 δισ. ευρώ, υψηλότερες των αθροιστικών κερδών χρήσης (1,48 δισ. ευρώ).

Βάσει και των εκτιμήσεων που παρείχαν οι διοικήσεις των τραπεζών, οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι προβλέψεις θα αυξηθούν κατά τουλάχιστον 50% και τη φετινή χρήση έναντι της περυσινής.

Τα χειρότερα σενάρια δε (Citigroup, Deutsche Bank) προβλέπουν πολλαπλασιασμό των προβλέψεων λόγω της εκτίναξης των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Αν. Ευρώπη σε επίπεδα από 10% (καλό σενάριο) ως 20% (χειρότερο σενάριο) των συνολικών χορηγήσεων (περί τα 55 δισ. ευρώ).

Χαρακτηριστική της εκτίμησης για αύξηση των επισφαλών δανείων φέτος είναι ότι κατά το δ΄ τρίμηνο του 2008 οι τράπεζες σχημάτισαν, για πρώτη φορά από την εφαρμογή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων, γενικές και όχι ειδικές προβλέψεις, ενεργώντας προληπτικά.

Για παράδειγμα στην Alpha Bank, φέτος, το ποσοστό των προβλέψεων επί των μέσων χορηγήσεων αναμένεται να ανέλθει στο 1,37% από 1,08%. Που σημαίνει ότι αν η τράπεζα πιάσει τον στόχο της πιστωτικής επέκτασης κατά 10% και ανεβάσει τις χορηγήσεις της στα 57 δισ. ευρώ έναντι 52 δισ. ευρώ το 2008, τότε οι προβλέψεις ενδέχεται να φτάσουν και τα 780 εκατ. ευρώ.

Έσοδα από ομόλογα και από τη διεύρυνση των spreads στις χορηγήσεις

Οι προσδοκίες για αυξημένα έσοδα εστιάζονται φέτος στη διεύρυνση των spreads σε σημαντικό μέρος του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων και στα υψηλά spreads των ελληνικών κρατικών ομολόγων.

Οι τράπεζες αύξησαν κατά τη διάρκεια του δ΄ τριμήνου του 2008 τα περιθώριά τους σε όλα σχεδόν τα βραχυπρόθεσμα δάνεια προς μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ αναπροσαρμογές διενεργήθηκαν και σε μακροπρόθεσμα δάνεια με συμφωνία των επιχειρήσεων ή σε κάποιες περιπτώσεις και μονομερώς.

Ταυτόχρονα φέτος προχωρούν σε αναχρηματοδοτήσεις δανείων, κύριο χαρακτηριστικό των οποίων αποτελούν τα υψηλότερα spreads και σε περιπτώσεις που έχουν σπάσει και covenants και η χρέωση εφάπαξ προμηθειών.

Αύξηση των spreads παρουσιάστηκε αυτόματα στα καταναλωτικά δάνεια και σε ένα μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου στεγαστικών δανείων καθώς ήδη από τον Οκτώβριο του 2007 οι τράπεζες χορηγούσαν δάνεια με επιτόκιο Euribor πλέον 2% με 2,3%, ενώ αντίστοιχο περιθώριο έπαιρναν και για όσα γύριζαν από σταθερό σε κυμαινόμενο επιτόκιο.

Αποτέλεσμα αυτών των μετατροπών ήταν η Εθνική να εμφανίσει στο δ΄ τρίμηνο του 2008 ενίσχυση στο spread χορηγήσεων κατά 38 μονάδες βάσης, επίδοση που παραξένεψε όσους αναλυτές μπήκαν στο κόπο να «σκαλίσουν» τα νούμερα.

Η άλλη βασική πηγή εσόδων για φέτος θα είναι τα ομόλογα και δη τα κρατικά που ρεπάρονται άνετα στην ΕΚΤ και επομένως δεν στερούν ρευστότητα από τις τράπεζες. Η διεύρυνση του spread των ελληνικών κρατικών ομολόγων παρέχει αβάδιστα κέρδη στις τράπεζες που τα αγοράζουν.

Παίρνοντας ένα πενταετές ομόλογο ελληνικού δημοσίου με απόδοση 5% και ρεπάροντάς το στην ΕΚΤ με 2% οι τράπεζες εξασφαλίζουν καθαρή απόδοση ιδιαίτερα σημαντική για την τρέχουσα συγκυρία.

Χάρη δε στην τροποποίηση του ΔΛΠ 39, οι τράπεζες κατέστη δυνατό να μεταφέρουν ομόλογα από το εμπορικό χαρτοφυλάκιο ή το χαρτοφυλάκιο Διαθεσίμων προς το δανειακό χαρτοφυλάκιο χρεωστικών τίτλων. Επομένως μπορούν να τα αποτιμούν σε αξία κτήσης (η αξία που είχαν κατά την ημερομηνία μεταφοράς) και να μην επηρεάζεται η καθαρή τους θέση από ενδεχόμενη υποχώρηση της τιμής τους.

Οι τράπεζες με μεγάλο χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων αναμένεται να εγγράψουν φέτος σημαντικά έσοδα από τα υψηλά spreads, ενώ οι επιπτώσεις στην καθαρή τους θέση από ενδεχόμενες υποαξίες θα κριθούν από το πού κατανέμει η κάθε μία στα χαρτοφυλάκιά της τα παραπάνω ομόλογα.

Ξεχωρίζει βέβαια το χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων (ελληνικών και χωρών της Ε.Ε.) της Εθνικής Τράπεζας. Ο όμιλος κατέχει ομόλογα αξίας 13,3 δισ. ευρώ στα χαρτοφυλάκια διαθεσίμων προς πώληση και δανειακό χαρτοφυλάκιο χρεωστικών τίτλων και επιπλέον 1,7 δισ. ευρώ στο εμπορικό χαρτοφυλάκιο.