Για την αντιμετώπιση του διογκούμενου κύματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το οποίο ενδεχομένως να γιγαντωθεί στις 31/12/08, εφόσον μέρος των ναυτιλιακών δανείων βρεθεί "κάτω από το νερό", εκτιμάται ότι θα κατευθυνθεί έως και το 50% των 5 δισ. ευρώ, που προβλέπονται από το πακέτο στήριξης για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών.

Ο πρώτος παράγοντας που θα ροκανίσει το πακέτο είναι οι αυξημένες επισφάλειες. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια με στοιχεία Οκτωβρίου ανέρχονται, σύμφωνα με πληροφορίες, στα 12,7 δισ. ευρώ, ήτοι στο 5,3% επί του συνολικού χαρτοφυλακίου χορηγήσεων, και όλα δείχνουν ότι μέχρι το τέλος της χρονιάς θα φτάσουν ή και θα ξεπεράσουν τα 15 δισ.

Με δεδομένο ότι τα στοιχεία του Οκτωβρίου δεν είναι οριστικά, δεν εμπεριέχουν τις ρυθμίσεις στις οποίες προχωρούν οι τράπεζες σε δάνεια, που ο χρόνος καθυστέρησης ωριμάζει για να καταστούν μη εξυπηρετούμενα. Είναι όμως πιο κοντινά στην πραγματικότητα, σύμφωνα με έμπειρα τραπεζικά στελέχη, καθώς το "τρικ" των αναχρηματοδοτήσεων απλώς μεταθέτει το πρόβλημα.

Εθνική και Alpha Bank προχώρησαν ήδη από το γ΄ τρίμηνο στον σχηματισμό αυξημένων προβλέψεων για δάνεια. Η Alpha Bank αύξησε τις προβλέψεις για επισφαλή δάνεια από το 0,65% στο 1% και δήλωσε ότι θα διατηρήσει τα ίδια επίπεδα προβλέψεων και για το 2009. Που σημαίνει ότι, αν η Alpha Bank πιάσει τον στόχο για τουλάχιστον 10% αύξηση χορηγήσεων το 2009, τα δάνειά της θα ανέλθουν στα 55 δισ. ευρώ και οι προβλέψεις της για επισφαλείς απαιτήσεις στα 550 εκατ. ευρώ

Οι υπόλοιπες τράπεζες εκτιμάται ότι θα προχωρήσουν σε σχηματισμό αυξημένων προβλέψεων από το δ΄ τρίμηνο. Η χρονιά από πλευράς μετοχικών αποδόσεων είναι ήδη "καμένη" και οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι τραπεζίτες θα αναλάβουν αυξημένες προβλέψεις στο δ΄ τρίμηνο, οι οποίες θα αποτελέσουν και "μαξιλάρι" για να αντιμετωπίσουν το δυσχερές 2009.

Κάποιοι μάλιστα προχωρούν ένα βήμα παραπάνω σημειώνοντας ότι ο συνδυασμός "καμένης" χρονιάς και ένταξης στο πακέτο θα οδηγήσει τις τράπεζες να πάρουν προβλέψεις και για... αμαρτίες του παρελθόντος. Άλλωστε, μόνο να κερδίσουν έχουν, καθώς επιβαρύνοντας την κερδοφορία θα μειώσουν την καταβολή τρέχοντος και προκαταβαλλόμενου φόρου.

Η τάση δείχνει ότι οι τράπεζες θα πάρουν απομειώσεις σε δομημένα ομόλογα, τα οποία μέχρι σήμερα αποτιμούνται στις τιμές τις οποίες δίνει ο εκδότης λόγω απουσίας εμπορευσιμότητας και εταιρικά ομόλογα που έχουν ήδη απαξιωθεί (π.χ. Lehman Brothers).

Χαρακτηριστικό είναι ότι πρόσφατο due diligence αποτίμησε δομημένο ομόλογο μέχρι 40% χαμηλότερα από την τιμή με την οποία το απεικόνιζε στα βιβλία της η τράπεζα.

Προβλέψεις ενδέχεται να πάρουν οι τράπεζες και για ζημίες μεγάλων πελατών της επενδυτικής τραπεζικής που βρέθηκαν στην κρίση με κακή σύνθεση χαρτοφυλακίου ή για μετοχοδάνεια που έχουν δοθεί στο προσωπικό για συμμετοχή σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου κ.ά. Επιπλέον, μένει να κριθεί αν οι ορκωτοί και η ΤτΕ αποδεχτούν το σύνολο των επαναταξινομήσεων που διενήργησαν στο γ΄ τρίμηνο οι τράπεζες, μεταφέροντας ομόλογα αξίας άνω των 3 δισ. ευρώ στο δανειακό χαρτοφυλάκιο χρεωστικών τίτλων και αποτιμώντας τα στην αναπόσβεστη αξία τους.

Η δεύτερη εστία ανησυχίας για τις ελληνικές τράπεζες είναι η κρίση στη ναυτιλία.

Η κατακόρυφη πτώση στις τιμές των μεταχειρισμένων πλοίων δημιουργεί θέμα με την αξία των εμπράγματων εξασφαλίσεών τους. Αυτό το θέμα θα αποτυπωθεί στις 31/12/08. Ήδη οι brokers που ειδικεύονται στις αποτιμήσεις πλοίων αρνούνται να δώσουν τιμές για την αξία τους και το βάρος της αποτίμησης των καλύψεων θα πέσει στους ελεγκτές.

Αν οι αγοραπωλησίες πλοίων παραμείνουν "παγωμένες" και για το επόμενο δίμηνο και οι ελάχιστες συναλλαγές διενεργούνται σε αποτιμήσεις έως και 90% χαμηλότερες αυτών του Ιουνίου, τότε σε αρκετές περιπτώσεις θα σπάσουν covenants και οι τράπεζες θα ζητήσουν από τους εφοπλιστές επιπλέον εμπράγματες εξασφαλίσεις (υποθήκες σε επιπλέον πλοία, ρευστά ή ακίνητα).

Το τι θα πράξουν οι εφοπλιστές όταν τα δάνειά τους βρεθούν "κάτω από το νερό" είναι το ερώτημα του 1,5 δισ. δολαρίων για τις ελληνικές τράπεζες. Με την αξία των πλοίων να έχει καταβαραθρωθεί και τις τιμές των ναύλων στο ξηρό φορτίο επίσης, κάποιοι θα αναγκαστούν ή θα επιλέξουν να εγκαταλείψουν την εξυπηρέτηση δανεισμού.

Αν οι εφοπλιστές κρίνουν ότι η κρίση θα είναι βαθιά και θα κρατήσει τουλάχιστον για μία διετία ακόμη, δύσκολα θα δεχτούν να δώσουν επιπλέον εγγυήσεις στις τράπεζες, σημειώνει τέως τραπεζίτης που έζησε την κρίση του '80. Σε αυτή την περίπτωση οι επισφάλειες μπορεί να ξεπεράσουν και το 10% (το χειρότερο σενάριο σύμφωνα με την από τις 17/11 σχετική έκθεση της Merrill Lynch επί του συνολικού ναυτιλιακού χαρτοφυλακίου τους.

Το ύψος των χορηγήσεων των ελληνικών τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων για μελλοντικές εκταμιεύσεις και των δανείων στην ακτοπλοΐα υπολογίστηκε με στοιχεία Οκτωβρίου από ιδιωτική εταιρία μελετών στα 15 δισ. δολάρια. Ο δε διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Γ. Προβόπουλος εκτίμησε πρόσφατα  -διά της αναγωγής- ότι οι ναυτιλιακές χορηγήσεις των ελληνικών τραπεζών ανέρχονται περίπου σε 20 δισ.

Προς το παρόν, πάντως, όλες οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες δηλώνουν ότι έχουν μηδαμινά ή και καθόλου μη εξυπηρετούμενα (να ξεπερνά η καθυστέρηση πληρωμής τις 90 ημέρες) ναυτιλιακά δάνεια.

Επιπλέον, μέσα σε μερικούς μήνες έχει προκύψει για την ελληνική οικονομία μια νέα γενιά προβληματικών επιχειρήσεων, οι οποίες εκτιμάται ότι έχουν δανεισμό υψηλότερο του 1 δισ. και ισόποσες υποχρεώσεις προς τρίτους. Οι τράπεζες έχουν ήδη σχηματίσει προβλέψεις για ένα μέρος των παραπάνω δανείων, η ταχύτητα όμως με την οποία αποδομεί η κρίση μέρος των ελληνικών επιχειρήσεων είναι τέτοια που ενδεχομένως να χρειαστούν επιπλέον σοβαρές προβλέψεις.

Πέραν των προβλέψεων, οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν και σε κεφαλαιακή ενίσχυση θυγατρικών τους ή σε στήριξη αμοιβαίων κεφαλαίων των θυγατρικών τους ΑΕΔΑΚ.

Η κρίση έχει χτυπήσει ήδη τις ασφαλιστικές, οπότε η Εθνική Τράπεζα και η Αγροτική Τράπεζα θα πρέπει να βάλουν το χέρι στην τσέπη ενισχύοντας κεφαλαιακά την Εθνική Ασφαλιστική και την ΑΤΕ Ασφαλιστική αντίστοιχα.

Βέβαια, για την ΑΤΕ Ασφαλιστική υπάρχει σε εξέλιξη διαδικασία πώλησης και αν προχωρήσει η εταιρία μπορεί βραχυπρόθεσμα να ενισχυθεί κεφαλαιακά με αποτίμηση ακινήτου σε εύλογη αξία.

Ταυτόχρονα, η Alpha Bank ανέλαβε τους κινδύνους αμοιβαίων κεφαλαίων διαχείρισης διαθεσίμων που λόγω προβλημάτων εμπορευσιμότητας δεν μπορούν να βρουν τιμές για να πουλήσουν τα ομόλογά τους σε ύψος που να πλησιάζουν κάπως τις κανονικές.