S&P: Τι βλέπει για τις ελληνικές τράπεζες το 2023

Οι οικονομικές προοπτικές «σκοτεινιάζουν» σε όλη την Ευρώπη, λόγω της ραγδαίας αύξησης των ενεργειακών τιμών και του πληθωρισμό και τις απότομες αυξήσεις των επιτοκίων πολιτικής, εξηγεί η S&P. «Η Ελλάδα δεν είναι απρόσβλητη -και εμείς αναμένουμε πλέον σημαντική επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης το 2023. Από την άλλη, οι ελληνικές τράπεζες είναι καλύτερα εξοπλισμένες από ό,τι στο παρελθόν για να αντιμετωπίσουν μια ύφεση», επισημαίνει ο οίκος.

Οι προοπτικές των αξιολογήσεών μας για τις ελληνικές τράπεζες παραμένουν θετικές, καθώς το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα εξακολουθεί να ανακάμπτει από την προηγούμενη κρίση.

«Αναμένουμε βελτίωση των δεικτών κεφαλαίου προσαρμοσμένου στον κίνδυνο (RAC), ιδίως για την Εθνική Τράπεζα και τη Eurobank, με προβλεπόμενους δείκτες RAC άνω του 5% έως το τέλος του 2024, συνεχίζουμε να θεωρούμε ότι τα κεφάλαια είναι αδύναμης ποιότητας λόγω του υψηλού μεριδίου των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων, το οποίο αποτελεί σημαντικό περιορισμό στην αξιολόγησή μας», εξηγεί η S&P. Η αυξανόμενη κερδοφορία των τραπεζών θα ενισχύσει πιθανότατα την κεφαλαιακή τους θέση, σε πλήρη αντίθεση με ό,τι έχουμε δει τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι τράπεζες είναι πιθανό να επαναφέρουν τα μερίσματα το 2023 και το 2024, σηματοδοτώντας το τέλος της αναδιάρθρωσής τους.

Οι προοπτικές της φετινής χρονιάς

Στο τέλος του 2022, οι τράπεζες είχαν ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος του μετασχηματισμού τους και έχουν πλέον καθαρότερους ισολογισμούς, με αυξημένη εστίαση στις βασικές δραστηριότητες και ένα πιο ισορροπημένο προφίλ χρηματοδότησης.

Τα κεφάλαια των τραπεζών θα παραμείνουν βασική αδυναμία, κατά την άποψη του οίκου, λόγω του υψηλού μεριδίου των παλαιών αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων. Όσον αφορά το μέλλον, βλέπει κάποια άνοδο για την κερδοφορία λόγω της αύξησης των περιθωρίων του ενεργητικού, λόγω των υψηλότερων επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και μιας συνεχούς επέκτασης του δανεισμού που υποστηρίζεται από τα ευρωπαϊκά κεφάλαια.

Κατά την άποψή της S&P, η άφθονη ρευστότητα στο σύστημα θα περιορίσει την ανατιμολόγηση των καταθέσεων. Η μεταβλητότητα της αγοράς και οι αλλαγές στην πολιτική της ΕΚΤ προς την κατεύθυνση της απόσυρσης της νομισματικής τόνωσης (ιδίως τις στοχευμένες μακροπρόθεσμεςς πράξεις αναχρηματοδότησης - TLTRO) θα καταστήσει τα μέσα μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης της αγοράς οικονομικά μη ελκυστικά, επιβαρύνοντας την κερδοφορία των τραπεζών. Θα μπορούσε να αποδειχθεί πρόκληση για τις τράπεζες η ελάχιστη απαίτησή τους για ίδια κεφάλαια και τις επιλέξιμες υποχρεώσεις (MREL).

«Προβλέπουμε περιορισμένη επιδείνωση της ποιότητας του ενεργητικού, λόγω της δομής του χαρτοφυλακίου των τραπεζών. Οι τράπεζες διέθεσαν τα πιο αδύναμα δάνεια στα βιβλία τους κατά τη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης και το υψηλό ποσοστό των εκχωρηθέντων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) υποδηλώνει ότι τα ποσοστά αθέτησης ενδέχεται να είναι χαμηλότερα από ό,τι στο παρελθόν», εξηγεί η S&P.

«Πιστεύουμε ότι τα δανειακά βιβλία των τραπεζών έχουν ήδη δοκιμαστεί καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου, καθώς οι σημερινοί πελάτες έχουν επιβιώσει από αρκετές κρίσεις. Ωστόσο, τα χαρτοφυλάκια δανείων των ελληνικών τραπεζών αντικατοπτρίζουν την ελληνική οικονομία, με κάποια συγκέντρωση σε κυκλικούς τομείς όπως ο τουρισμός, τα ακίνητα, οι κατασκευές και η ναυτιλία, οι οποίοι ενδέχεται να υποφέρουν περισσότερο καθώς η οικονομία επιβραδύνεται. Μετά την ισχυρή ανάκαμψη το 2022, η τουριστική περίοδος του 2023 θα είναι ένας από τους βασικούς προσδιοριστικούς παράγοντες της μελλοντικής ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών», εκτιμά ο οίκος.

Η χορήγηση ενυπόθηκων δανείων παρέμεινε υποτονική τα τελευταία χρόνια, καθώς η Ελλάδα εξακολουθούσε να ανακάμπτει από την προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτό μειώνει τις πιθανότητες δημιουργίας ανισορροπιών του χαρτοφυλακίου πριν από την επόμενη αλλαγή του κύκλου. Επιπλέον, της ανθεκτικότητας της απασχόλησης στην Ελλάδα, υπάρχει και το κυβερνητικό πρόγραμμα προσωρινής επιδότησης που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για ευάλωτους ενυπόθηκους δανειολήπτες, για τη στήριξη των νοικοκυριών.

Πόσο θα στοιχίσει η λήξη των TLTROs

Συνολικά, η S&P Global Ratings αναμένει ότι το κόστος του κινδύνου του τραπεζικού συστήματος θα φθάσει τις 80 μονάδες βάσης (μ.β.) το 2023, ενώ ήταν κατά μέσο όρο πάνω από 300 μ.β. την περίοδο 2018-2021, καθώς οι τράπεζες ολοκλήρωσαν τις εκποιήσεις των NPEs.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι ελληνικές τράπεζες έκαναν σημαντικές επενδύσεις και κατέβαλαν περισσότερες προσπάθειες για την ανάπτυξη ψηφιακών καναλιών. Η ικανότητα των τραπεζών να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πελατών στο μέλλον θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαφοροποίηση μεταξύ των τραπεζών.

Χρηματοδοτούμενες κυρίως από τις βασικές καταθέσεις, οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζουν χαμηλό δείκτη δανείων προς καταθέσεις σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, γεγονός που οδηγεί σε μέτριο ανταγωνισμό και περιορισμένη πίεση για ανατιμολόγηση.

Καθώς η χρηματοδότηση από τα TLTROs λήγει, οι τράπεζες θα πρέπει να αποπληρώσουν ένα σημαντικό ποσό, οδηγώντας σε συμπίεση της ρευστότητάς τους (15,4 δισ. ευρώ πρέπει να επιστραφούν έως το τέλος του 2022 από το σύνολο των 50,6 δισ. ευρώ που έχουν δανειστεί). Η S&P δεν έχει καμία ανησυχία για τις θέσεις ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, θεωρεί πιθανό ότι μπορεί να πρέπει να καταφύγουν σε άλλες πηγές χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένης της χονδρικής , περισσότερο απ' ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν και με υψηλότερο κόστος.

Οι πιθανοί κίνδυνοι

«Η οικονομική υπόθεση μπορεί να μην ισχύει καθώς σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου πληθωρισμού και επιτοκίων βλέπουμε μια αυξημένη πιθανότητα οικονομικής πτώσης για τα επόμενα δύο χρόνια, καθώς και γεωπολιτικούς κινδύνους», εξηγεί η S&P.

Η ανθεκτικότητα της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων παραμένει ο βασικός κίνδυνος για τις τράπεζες. Ειδικότερα, η ικανότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να απορροφήσουν το αυξημένο κόστος ενέργειας και τόκων και να αντέξουν την υποτονική οικονομική δραστηριότητα είναι εξαιρετικά αβέβαιη.

Αντιμετωπίζοντας πολιτικές πιέσεις και αυξημένο ανταγωνισμό, οι τράπεζες ενδέχεται να αναγκαστούν να μεταβιβάσουν τα οφέλη από την αύξηση των επιτοκίων σε πελάτες. Επιπλέον, η επίτευξη των στόχων MREL θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο δαπανηρή από ό,τι ανέμεναν οι τράπεζες.

Οι κυβερνητικές ενέργειες για τον περιορισμό των πλεονεκτημάτων των τραπεζών θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναθεώρηση στο βασικό σενάριο. Πιθανές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την ώθηση προς τα πάνω των επιτοκίων καταθέσεων των πελατών, τον περιορισμό αμοιβών και προμηθειών, ή τη θέσπιση πρόσθετων φόρων ή μέτρων για τη στήριξη των ευάλωτων δανειοληπτών.