Στον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν η διαδικασία διαμόρφωσης της τιμής ενός χρεογράφου, η διαφάνεια της τιμής μέσω της διάχυσης της πληροφορίας προς την αγορά και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η διαχείριση διαθεσίμων αναφέρεται ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ, κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης, με αφορμή το συμβάν με τα ομόλογα του ταμείου ΤΑΕΔΥ, την ανακοίνωση της Τραπέζης της Ελλάδος για τα συστήματα διαπραγμάτευσης και τις δηλώσεις του προέδρου του Χ.Α. κ. Σπύρου Καπράλου.

Ειδικότερα, ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ, κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης, με αφορμή το συμβάν με τα ομόλογα του ταμείου ΤΑΕΔΥ, την ανακοίνωση της Τραπέζης της Ελλάδος για τα συστήματα διαπραγμάτευσης και τις δηλώσεις του προέδρου του Χ.Α. κ. Σπύρου Καπράλου, επισημαίνει ότι είναι σημαντική ευκαιρία να καταλάβουμε όλοι μας, συμμετέχοντες επενδυτές, σύνδεσμοι, εποπτικοί φορείς και κράτος (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν:

Α) η διαδικασία διαμόρφωσης της τιμής ενός χρεογράφου,

Β) η διαφάνεια της τιμής μέσω της διάχυσης της πληροφορίας προς την αγορά,

Γ) ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η διαχείριση διαθεσίμων.

Παρατήρηση 1η

Η αγορά ομολόγων σήμερα είναι αδιαφανής και ξένη προς τον μέσο επενδυτή. Ο λόγος είναι απλός: Στην αγορά αυτή συμμετέχουν κυρίως οι τράπεζες δρώντας ως χονδρέμποροι, οι οποίοι στη συνέχεια μεταπωλούν τα ομόλογα μέσω του dealing room ή του δικτύου τους σε θεσμικούς επενδυτές.

Η διαφάνεια της τιμής είναι προφανής μόνο για τους εξειδικευμένους επαγγελματίες των θεσμικών επενδυτών που αγοράζουν και πωλούν χονδρικά τα ομόλογα σε τιμή την οποία συμφωνούν διμερώς με την κάθε τράπεζα και έχουν τα μοντέλα και την εμπειρία να το πράξουν.

Εδώ όμως είναι και το πρόβλημα, αφού ακόμα και οι τιμές κλεισίματος πάνω στις οποίες βασίζεται η αποτίμηση του ομολόγου που έχουν στην κατοχή τους τα χαρτοφυλάκια αυτά είναι δύσκολο να προσδιοριστούν μέσω της αγοράς του ΗΔΑΤ, δηλαδή της Ηλεκτρονικής Δευτερογενούς Αγοράς Τίτλων, που είναι ένα σύστημα της Τραπέζης της Ελλάδος.

Βλέπουμε δηλαδή ότι η διάσπαση της συγκέντρωσης των συναλλαγών γίνεται εις βάρος της διαδικασίας εύρεσης της ορθής τιμής αλλά και της διαφάνειας της τιμής προς τους υπόλοιπους επενδυτές.

Παρατήρηση 2η

Παρά το γεγονός ότι στο σύστημα του Χρηματιστηρίου Αθηνών το λεγόμενο ΣΑΤ (Σύστημα Άυλων Τίτλων) διαπραγματεύονται ομόλογα, αυτά δεν είναι ρευστά. Για να μπορέσουν να συμμετάσχουν στην αγορά αυτή επενδυτές, ταμεία και άλλοι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να βελτιωθεί η ρευστότητά της. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι εφικτό όσο το κόστος μεταφοράς των τίτλων από το σύστημα ΗΔΑΤ της ΤτΕ στο σύστημα ΣΑΤ του Χρηματιστηρίου Αθηνών δεν είναι μηδενικό.

Η ενοποίηση των δύο συστημάτων θα πρέπει να αποτελέσει κομβικό σημείο και να αντιμετωπιστεί από τους φορείς εποπτείας και την πολιτεία ως προτεραιότητα. Δεν μπορούμε να μιλάμε για διαφορετικά συστήματα εκκαθάρισης και διακανονισμού σε μια χώρα του μεγέθους της Ελλάδας όταν σε πανευρωπαϊκή αλλά και παγκόσμια κλίμακα βλέπουμε συγχωνεύσεις γιγάντων για να πέφτουν τα κόστη και να διευκολύνονται τα μέλη και οι επενδυτές.

Παρατήρηση 3η

Το θέμα όμως είναι ιδιαίτερα επίκαιρο λόγω και της έλευσης της MiFID. H E.E. δίνει την ευκαιρία στα κράτη-μέλη να επιβάλουν κανόνες διαφάνειας και βέλτιστης εκτέλεσης που να προστατεύουν τους επενδυτές.

Στην περίπτωση που η υλοποίηση της MiFID από την Πολιτεία οδηγήσει στη διάσπαση της συγκέντρωσης στη διαμόρφωση της τιμής των μετοχών και στη μεταφορά του τζίρου από το χρηματιστήριο στο γκισέ των τραπεζών, το αποτέλεσμα θα είναι ακόμα χειρότερο από αυτό της αγοράς των ομολόγων για τους επενδυτές.

Μας δίνεται επομένως μοναδική, και ίσως τελευταία, ευκαιρία να θεσμοθετηθούν εκείνα τα μέτρα τα οποία θα οδηγήσουν στη βελτίωση της διαφάνειας της τιμής και στη βελτίωση του κόστους για τον επενδυτή μέσω υγιούς ανταγωνισμού.

Σε μια ήδη υπερσυγκεντρωμένη αγορά όπου 5 εταιρίες κάνουν το 80% του τζίρου, ο κατακερματισμός της συγκέντρωσης των συναλλαγών και της διαφάνειας στη διαμόρφωση της τιμής θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε περαιτέρω απομάκρυνση των λίγων επενδυτών που έχουν απομείνει ακόμα στο χρηματιστήριο.

Παρατήρηση 4η

Η διαχείριση των διαθεσίμων των ταμείων δεν είναι επαγγελματικά θεσμοθετημένη με αποτέλεσμα να γίνεται στο πόδι από άτομα άσχετα, που δεν γνωρίζουν τη λειτουργία των αγορών κεφαλαίου και χρήματος. Εξαίρεση αποτελεί η διαχείριση των χρημάτων του ΤΑΠ-ΟΤΕ, που ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια όταν ανατέθηκε η διαχείριση σε εξειδικευμένους Έλληνες και διεθνείς συμβούλους.

Αποδείχθηκε ότι οι άνθρωποι που διορίζουν οι κυβερνήσεις (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) για να λαμβάνουν αποφάσεις για την τύχη των χρημάτων των ασφαλισμένων δεν μπορούν να ελέγξουν - να αξιολογήσουν ούτε μια απλή εκτέλεση αγοράς - πώλησης χρεογράφου (στην προκειμένη περίπτωση ενός ομολόγου).

Δυστυχώς, άγνοια εξειδικευμένων γνώσεων έχουν και άλλοι παράγοντες του χρηματοοικονομικού κλάδου, οι οποίοι καταλαμβάνουν ανώτατες διοικητικές θέσεις, χωρίς να έχουν τις ανάλογες πιστοποιήσεις, όπως υποχρεώνονται να έχουν όλοι όσοι σε κατώτερες θέσεις ασχολούνται με την αγορά, πώληση μετοχών, με τη διαχείριση χαρτοφυλακίου, με την αξιολόγηση χρεογράφων κ.λπ.!!!

Συνεπώς ως προς το θέμα αυτό όλα τα ταμεία θα πρέπει να προκηρύξουν διαγωνισμό και να επιλέξουν τις εταιρίες με τις οποίες θα συνεργαστούν, όπως υποστήριξε και ο πρόεδρος του Χρηματιστηρίου Αθηνών κ. Σπύρος Καπράλος σε δηλώσεις του στην ”Ελευθεροτυπία” του περασμένου Σαββάτου (3/3/2007).

Η μόνη διαφωνία με τον πρόεδρο του Χ.Α., κ. Σπύρο Καπράλο, είναι ως προς τον τρόπο επιλογής των εταιριών. Ο κ. Καπράλος υποστηρίζει πως πρέπει ”τα ταμεία να επιλέξουν τις τρεις πλέον κατάλληλες με βάση τον τζίρο, τα κεφάλαια που διακινούν, την πείρα, τις γνώσεις και τις ικανότητες των στελεχών τους”.

Μια εταιρία όμως που κάνει αποδοτική διαχείριση δεν αξιολογείται σε καμία ανεπτυγμένη κεφαλαιαγορά με βάση τον τζίρο της και τα κεφάλαια που διακινεί – όπως υποστηρίζει ο κ. Καπράλος - αλλά κυρίως με βάση τις ικανότητες των στελεχών της, την εμπειρία και τα αποτελέσματά της στη διαχείριση διαθεσίμων.

Άλλωστε τα ομόλογα και οι μετοχές είναι ασφαλή καθώς είναι κατατεθειμένα σε θεματοφύλακες. Δεν υπάρχει δηλαδή κίνδυνος ”κλοπής”. Συνεπώς δεν έχει καμία σχέση το μέγεθος με την ικανότητα στη διαχείριση διαθεσίμων.

Επίσης, αν υιοθετηθούν κριτήρια περισσότερο ποσοτικά και όχι ποιοτικά, τότε θα ευνοηθούν για μία ακόμη φορά συγκεκριμένες εταιρίες, με αποτέλεσμα να αποκλειστούν ικανότεροι και καλύτεροι πιστοποιημένοι διαχειριστές, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και περαιτέρω αντιαναπτυξιακής και αδιαφανούς συγκέντρωσης.

Αυτό θα πρέπει να το λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη οι ασφαλιστικοί οργανισμοί και η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία σε πρόσφατη συνάντηση με αντικείμενο τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί για την επιλογή του/των διαχειριστών των διαθεσίμων των ασφαλιστικών ταμείων της χώρας, δεν κάλεσε ούτε εκπρόσωπους των ΕΠΕΥ ούτε των θεσμικών επενδυτών, παρά μόνο των τραπεζών.

Δηλαδή δεν κλήθηκαν εκπρόσωποι των εταιριών που έχουν άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, δηλαδή από την Πολιτεία, και βασικό αντικείμενο δραστηριότητας τη διαχείριση κεφαλαίων.