Telecoms: Γιατί η Ευρώπη χάνει το στοίχημα

Με τρεις σημαντικούς παράγοντες που προκαλούν πλέον έντονη ανησυχία στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συνδέεται η φημολογία για νέο γύρο αλλαγών - συγχωνεύσεων στον χώρο των τηλεπικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας:

Πρώτον, με τη συνεχή υποχώρηση της Ευρώπης στην παγκόσμια μάχη κυριαρχίας στην ψηφιακή οικονομία. Δεύτερον, με τη μεγάλη υστέρηση της Γηραιάς Ηπείρου στις τηλεπικοινωνιακές και σε άλλες υποδομές που θα της επιτρέψουν να κερδίσει το χαμένο έδαφος. Τρίτον, με τις πιέσεις για ανατροπή του σημερινού παράλογου ρυθμιστικού πλαισίου που στην ουσία επιβραβεύει τους αμερικανικούς και τους ασιατικούς ομίλους του περιεχομένου και των υπηρεσιών και τιμωρεί τους ευρωπαϊκούς, οι οποίοι επενδύουν στις υποδομές του Διαδικτύου.

«Χάνουμε την ψηφιακή ανεξαρτησία μας» υποστήριξε προ μηνός, στην ετήσια τακτική γενική συνέλευση της Deutsche Telekom (βασικού μετόχου του ΟΤΕ) ο διευθύνων σύμβουλος του γερμανικού ομίλου Tim Höttges. «Κρίσιμες υπηρεσίες επικοινωνιών και τα προσωπικά δεδομένα που συνδέονται με αυτές ενδέχεται στο μέλλον να βρίσκονται πλήρως εκτός ευρωπαϊκού ελέγχου» πρόσθεσε.

Η Ευρώπη, που ήταν παγκόσμιο παράδειγμα την εποχή της τεχνολογίας GSM στην κινητή τηλεφωνία, σήμερα είναι δακτυλοδεικτούμενη καθώς έχει χάσει πολύτιμο έδαφος στα δίκτυα και στις υπηρεσίες νέας γενιάς. Οι αγορές ήδη την τιμωρούν: η συνολική χρηματιστηριακή αξία του Google και του Facebook σήμερα είναι υψηλότερη από τη χρηματιστηριακή αξία ολόκληρου του τομέα τηλεπικοινωνιών της. 

Ήδη πυκνώνουν οι φωνές σύμφωνα με τις οποίες απαιτείται η δημιουργία μιας πραγματικά ενιαίας αγοράς, με ενιαία ρύθμιση ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μεγαλύτερα σχήματα, να ενισχυθούν οι επενδύσεις σε τεχνολογικές υποδομές και να αντιστραφεί η συνεχής υποχώρηση των ευρωπαϊκών ομίλων έναντι των διεθνών ανταγωνιστών τους.

Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών; Σε μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά δεν θα τίθεται θέμα ανταγωνισμού αν συγχωνευθούν π.χ. δύο ελληνικές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Σε μια ευρωπαϊκή αγορά με άλλη ρύθμιση, οι Αρχές δεν θα έχουν ως στόχο μόνο την επίτευξη χαμηλών τιμολογίων, αλλά θα επιβραβεύουν και αυτούς που επενδύουν σε βασικές υποδομές.

Τα στοιχεία είναι καταλυτικά: Σε τομείς όπως οι φορητές συσκευές, οι υπολογιστές, οι υπηρεσίες τεχνολογίας, ο λοιπός εξοπλισμός πληροφορικής, οι υπηρεσίες γύρω από το Διαδίκτυο και οι μικροεπεξεργαστές δεν υπάρχει ευρωπαϊκός όμιλος στην πρώτη πεντάδα. Στις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών διακρίνει κάποιος μόνο την Telefonica και στο λογισμικό μόνο τη γερμανική SAP. Στον χώρο του εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών, οι τρεις από τις πέντε θέσεις καταλαμβάνονται από τους ευρωπαϊκούς ομίλους Ericsson, Alcatel-Lucent και NSN. Η Alcatel είναι ήδη στόχος εξαγοράς εν μέσω έντονης πολιτικής συζήτησης για το μέλλον της.

Την ίδια στιγμή που οι αμερικανικοί όμιλοι των τηλεπικοινωνιών (στις ΗΠΑ λειτουργούν 4 - 5 πανεθνικοί operators) επωφελούνται από μια ενιαία αγορά 300 εκατ. πελατών, στην Ε.Ε. των 550 εκατ. καταναλωτών λειτουργούν 200(!) εθνικοί τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι. Επιπλέον, ακόμα και όταν η αγορά πιέζει για συγχωνεύσεις, όπως συνέβη στις περιπτώσεις της Αυστρίας, της Ελλάδας και αλλού, οι ρυθμιστικές αρχές έρχονται να μπλοκάρουν τη σύσταση ισχυρότερων σχημάτων. Έτσι, τη στιγμή που οι ευρωπαϊκές και οι εθνικές αρχές μπλοκάρουν τις συγχωνεύσεις, οι πάροχοι γίνονται στόχος εξαγορών ανταγωνιστών από την Ασία και τις ΗΠΑ.

Επιπλέον, ενώ οι ισχυροί τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι της Ευρώπης είναι στόχος ανελέητης ρύθμισης, οι ανταγωνιστές τους, που προέρχονται κυρίως από τις ΗΠΑ και παρέχουν υπηρεσίες επικοινωνιών μέσω Διαδικτύου (όπως η Microsoft με το Skype, η Google με το Hangouts, το Facebook με το Whatsup κ.λπ.) λειτουργούν με διαφορετικούς κανόνες. Χωρίς τους περιορισμούς των ισχυρών τηλεπικοινωνιακών ομίλων της Ευρώπης π.χ. στην τιμολογιακή πολιτική, στη διαλειτουργικότητα κ.α.

«Προσπαθήστε να πραγματοποιήσετε μια τηλεφωνική κλήση μεταξύ ενός πελάτη του Skype και ενός του Viber» δήλωσε πρόσφατα ένας επικεφαλής ευρωπαϊκού τηλεπικοινωνιακού οργανισμού. Ήθελε να δείξει πως ενώ οι παραδοσιακοί παίκτες δεσμεύονται για συμβατότητα ανάμεσα στα δίκτυα κ.λπ., οι νέοι διεκδικητές της τηλεπικοινωνιακής πίτας παραμένουν εκτός ρύθμισης.

Οι διοικήσεις των ισχυρών τηλεπικοινωνιακών οργανισμών της Ε.Ε. υποστηρίζουν πως οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές πρέπει να δουν και τη συμμετοχή των αμερικανικών και άλλων ομίλων στην ανάπτυξη των πανάκριβων υποδομών στις οποίες στηρίζεται σήμερα το Διαδίκτυο.

H Deutsche Telekom, για παράδειγμα, απασχολούσε το 2011 περί τους 206.000 υπαλλήλους ανά την Ευρώπη, ενώ ο συνολικός αριθμός εργαζομένων σε Apple, Google και Amazon στη Γηραιά Ηπειρο δεν ξεπερνούσε την ίδια περίοδο τις 11.000. Εκτιμάται πως ο γερμανικός όμιλος πραγματοποίησε την περίοδο 2008 – 2011 επενδύσεις περί τα 26 δισ. ευρώ στην Ευρώπη, ενώ το συνολικό ποσό που επένδυσαν οι τρεις αμερικανικοί όμιλοι ήταν σίγουρα πολύ μικρότερο. Τέλος, «οι ισχυροί ευρωπαϊκοί όμιλοι των τηλεπικοινωνιών πληρώνουν εταιρικούς φόρους, ενώ είναι γνωστός ο τρόπος που κινούνται ισχυροί όμιλοι από τις ΗΠΑ όπως η Google και η Amazon». Οι μέθοδοι φοροαποφυγής των τελευταίων πέρυσι είχαν απασχολήσει το βρετανικό κοινοβούλιο.

Οι πολύπλοκοι ρυθμιστικοί κανόνες θεωρούνται ένας από τους βασικούς παράγοντες για τη συνεχή υστέρηση των ευρωπαϊκών ομίλων σε επίπεδο εσόδων και περιθωρίων κέρδους, η οποία στη συνέχεια αποτυπώνεται στη χρηματιστηριακή τους αξία. Τα στελέχη της αγοράς τηλεπικοινωνιών εκτιμούν πως εξαιτίας του σημερινού καθεστώτος οι κατά κεφαλήν επενδύσεις στις τηλεπικοινωνίες στην Ευρώπη (130 ευρώ το 2013) βρίσκονται πολύ χαμηλότερα έναντι των ΗΠΑ (180 ευρώ) και της Ασίας (170 ευρώ). Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ απαιτούνται επενδύσεις 110 - 170 δισ. ευρώ προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της ψηφιακής ατζέντας μέχρι το 2020 που προωθεί η Κομισιόν.

Για να αναπτυχθούν και στην Ευρώπη τα δίκτυα οπτικών ινών μέχρι το σπίτι απαιτούνται περί τα 100 δισ. ευρώ επιπλέον ώστε η συνολική επένδυση να φτάσει τα 270 δισ.

«Είναι πλέον ευρέως αναγνωρισμένο πως η ψηφιακή υγεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτεί την προσοχή μας» αναφέρεται σε πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Φόρουμ του Νταβός. Με δεδομένη την πολυετή κρίση, σε χώρες όπως η Ελλάδα «θα απαιτηθεί τιτάνια προσπάθεια για να κερδίσει το χαμένο έδαφος, αλλά οι παρεμβάσεις στο ρυθμιστικό πεδίο είναι μια καλή αρχή» επισημαίνουν στην αγορά τηλεπικοινωνιών.