Δύσκολη Σαρακοστή θα περάσει η κυβέρνηση, η οποία ελπίζει πλέον μόνο στα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και στα κονδύλια του ΕΣΠΑ για την Ανάσταση της οικονομίας.

Τα πενιχρά αποτελέσματα από το μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων και οι αμφιταλαντεύσεις στη σχέση με την τρόικα που προβληματίζουν τους ξένους επενδυτές δείχνουν πως μόνο με κρατικό και κοινοτικό χρήμα μπορεί να ανακοπεί το κύμα της ανεργίας. Γι' αυτό και στην κυβέρνηση καταβάλλουν κάθε προσπάθεια ώστε μέσα στην Ανοιξη να επιστρέψουν οι μπουλντόζες στα εργοτάξια των τεσσάρων βαλτωμένων οδικών αξόνων.

Αυτές τις ημέρες έχουν κορυφωθεί οι συζητήσεις με τράπεζες, εργολήπτες και Κομισιόν ώστε να εγκριθεί το σχέδιο επανεκκίνησης των έργων. Το Δημόσιο θα καλύψει μέσω των δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και πιθανώς του ΕΣΠΑ το χρηματοδοτικό κενό που προκύπτει από την αποχώρηση τραπεζών και τη μείωση της κυκλοφορίας σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις.

Τμήμα του κενού καλύπτεται από την περικοπή του φυσικού αντικειμένου των έργων αφού ο άξονας της Κεντρικής Ελλάδας θα γίνει χωρίς το πρώτο και το τελευταίο τμήμα του, ενώ ο άξονας Κόρινθος - Πάτρα - Πύργος - Τσακώνα (Ολυμπία Οδός) θα κατασκευαστεί μέχρι την Πάτρα. Για την οριστικοποίηση της λύσης απαιτείται η έγκριση τεσσάρων γενικών διευθύνσεων της Κομισιόν, όπως είπε προχθές ο υπουργός Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκης.

Ο στόχος για έναρξη εργασιών τον Απρίλιο δύσκολα θα επιτευχθεί, αλλά στο υπουργείο Ανάπτυξης επιμένουν να τον θεωρούν ρεαλιστικό. Πιστεύουν πως αν υπάρξει σύντομα συμφωνία με την Κομισιόν θα προχωρήσουν ταχύτατα στην έγκριση των νέων συμβάσεων από τη Βουλή ώστε μέσα στις επόμενες εβδομάδες να αρχίσουν να κινούνται τα ερειπωμένα εργοτάξια.

Πάντως, η διατήρηση των διοδίων στο σημερινό ύψος, παρά τη γενναία χρηματοδότηση των έργων από το Δημόσιο (μέσω ΕΤΕπ κ.λπ.) προκαλεί αντιδράσεις. Για να καθησυχάσει όσους αντιδρούν, το υπουργείο Ανάπτυξης λέγεται πως θα υπογράψει ξεχωριστές συμβάσεις με κάθε παραχωρησιούχο με τις οποίες οι τελευταίοι θα δεσμεύονται για το ύψος των απαιτήσεών τους. Στελέχη των τεχνικών εταιρειών υποστηρίζουν πως τα έργα δε σταμάτησαν αυτόματα, αλλά επειδή «βούλιαξε» το αξιόχρεο της χώρας με αποτέλεσμα οι τράπεζες να αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους.

Οι ίδιοι επισημαίνουν πως το ελληνικό Δημόσιο καθυστερούσε να καταβάλλει τα ποσά που του αναλογούσαν με βάσεις τις συμβάσεις παραχώρησης, ενώ οφείλει στους κατασκευαστές περί τα 700 εκατ. ευρώ από εργασίες που έχουν εκτελέσει.

Σε κάθε περίπτωση, λένε οι εργολήπτες, οι υποχωρήσεις δεν έγιναν μόνο από την πλευρά του δημοσίου, αλλά και από τις μεγάλες διεθνείς και ελληνικές τεχνικές εταιρείες που συμμετέχουν στις κοινοπραξίες.

Οι μηχανικοί προσθέτουν πως υπάρχει μια σημαντική διαφορά στις συμβάσεις των νέων οδικών αξόνων σε σχέση με τις παλαιότερες: Το Δημόσιο έχει λαμβάνειν από τα έσοδα των διοδίων και όχι από τα κέρδη της εταιρείας που διαχειρίζεται το δρόμο (που εύκολα μπορούν να «μαγειρευτούν»). Συνεπώς, ακόμα και οι αναθεωρημένες συμβάσεις θα είναι πιο ευνοϊκές για το δημόσιο σε σύγκριση με κάποιες παλαιότερες που βασίζονταν στην κερδοφορία του παραχωρησιούχου.

Είναι αλήθεια πως η προχειρότητα με την οποία προκηρύχθηκαν το 2007 οι διαγωνισμοί από την τότε ηγεσία του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ επέτρεψε στους εργολάβους να διεκδικήσουν εκατοντάδες εκατομμύρια, αλλά με τη συμφωνία περιορίζουν σημαντικά τις απαιτήσεις τους. Οι συμβάσεις που υπεγράφησαν επί Γ. Σουφλιά προέβλεπαν πως οι απαλλοτριώσεις θα ολοκληρωθούν εντός έτους και οι αρχαιολογικές ανασκαφές εντός εξαμήνου(!) όταν όλοι γνωρίζουν πως απαιτούνται από δύο έως πέντε χρόνια.

Τα ποσά που έχει καταβάλει το Δημόσιο για τους οδικούς άξονες δεν περιορίζονται στη χρηματοδότηση των εργοληπτών, με βάση τις συμβάσεις παραχώρησης. Επεκτείνονται και στην κάλυψη των αποζημιώσεων γύρω από τις οποίες στήθηκε πανηγύρι εκατοντάδων εκατομμυρίων.

Σε μια πρόσφατη ερώτησή του στη Βουλή, ο βουλευτής Ν. Νικολόπουλος υπενθύμισε δήλωση του κ. Σουφλιά σύμφωνα με την οποία στον άξονα Κόρινθος -Πάτρα - Πύργος - Τσακώνα υπάρχουν «εκατέρωθεν ζώνες που είναι ήδη απαλλοτριωμένες και καλύπτουν τις ανάγκες του νέου αυτοκινητοδρόμου». Κι όμως, μόνο για τον συγκεκριμένο άξονα, το δημόσιο θα καταβάλει περισσότερα από 220 εκατ. ευρώ για τις απαλλοτριώσεις, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Με βάση τις αρχικές συμβάσεις, η Ολυμπία Οδός θα έπρεπε να έχει παραδοθεί στις 4/2/2012, ο Άξονας Κεντρικής Ελλάδας (Ε65) στις 31/12/2011, η Ιονία Οδός στις 18/4/2011, ο άξονας Μαλιακός - Κλειδί στις 5/3/2011 και το τμήμα Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα στις 3/7/2011.


Τι προβλέπεται για τα διόδια στις σημερινές συμβάσεις

Στις λεγόμενες πλεονασματικές συμβάσεις (Μαλιακός - Κλειδί, Ιονία Οδός, Ολυμπία Οδός)προβλέπεται απόδοση μέρους των εσόδων από τα διόδια στο Δημόσιο. Η απόδοση αυτή μπορεί να φτάσει, στο τελικό στάδιο της 30ετούς παραχώρησης, ως και το 90% επί των εσόδων. Μάλιστα, στις συμβάσεις αυτές προβλέπεται και περαιτέρω επιστροφή εσόδων στο δημόσιο, εφόσον ο ιδιώτης έχει εισπράξει τη ζητηθείσα, από την προσφορά του, απόδοση των ιδίων κεφαλαίων.

Οι «ελλειμματικές» συμβάσεις, δηλαδή οι συμβάσεις όπου το κόστος των έργων δεν καλύπτεται από τα διόδια των χρηστών (Άξονας Κεντρικής Ελλάδας και Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα) διέπονται από άλλο χρηματοοικονομικό μοντέλο.

Σε αυτές, το δημόσιο οφείλει να συμπληρώσει με επιδότηση τα έσοδα των ιδιωτών, ανάλογα με το ύψος του κυκλοφοριακού κινδύνου που έχει αναλάβει ο καθένας, στο πλαίσιο της αρχικής σύμβασης.

Σύμφωνα με τις παραδοχές του 2007, τα έσοδα του δημοσίου από διόδια για τις 30ετείς συμβάσεις παραχώρησης θα προσέγγιζαν τα 20 δισ. ευρώ, ενώ των παραχωρησιούχων τα 40 δισ. ευρώ. Με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΥΠΑΝ τα συνολικά έσοδα από τα διόδια δεν πρόκειται να ξεπεράσουν τα 35 δισ. ευρώ.