Κοινή πεποίθηση τόσο της ΤτΕ όσο και του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης αλλά και της τρόικας είναι πως οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν κεφαλαιακές ενισχύσεις, ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τη μετοχική τους σύνθεση.

Pαγδαίες ανακατατάξεις στον τραπεζικό χάρτη της χώρας φαίνονται στον ορίζοντα του 2012 και αφού προηγηθούν τόσο η υλοποίηση του PSI όσο και ο έλεγχος των δανειακών χαρτοφυλακίων των πιστωτικών ιδρυμάτων από την BlackRock για λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος.

Στις 11/8 ο υποδιοικητής της ΤτΕ, κ. Ιωάννης Παπαδάκης, είχε εκτενή συζήτηση για όλες τις παραμέτρους της συμμετοχής των ελληνικών πιστωτικών ομίλων στο roll over ομολόγων του ελληνικού δημοσίου αλλά και εξαιτίας της εμφάνισης των αδύναμων σημείων τους μετά τον εξονυχιστικό έλεγχο των χαρτοφυλακίων τους.

Κοινή πεποίθηση της ΤτΕ, του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης αλλά και της τρόικας είναι πως οι τράπεζες της χώρας θα χρειαστούν κεφαλαιακές ενισχύσεις και αυτό σημαίνει πως οι βασικοί μέτοχοι θα πρέπει σύντομα να βάλουν το χέρι στην τσέπη και ίσως μέσω και αυτής της διαδικασίας να υπάρξουν καταλυτικές αλλαγές στη μετοχική τους σύνθεση.

Η στήριξη της κυβέρνησης προς την κατεύθυνση των συγχωνεύσεων (όπως άλλωστε και το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών) αποτυπώνεται με ευκρίνεια στις δηλώσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών κ. Ευάγγελου Βενιζέλου:
 
«Στηρίζουμε κάθε κίνηση που ενισχύει την κεφαλαιακή επάρκεια και τη συστημική σταθερότητα. Αλλά αυτό που έχει σημασία είναι πρώτα να γίνουν όλες οι κινήσεις οι οποίες έχουν σχέση με την εφαρμογή των συμφωνημένων με τους εταίρους μας. Άρα, πρέπει να κινούμαστε πρώτα στο επίπεδο της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα, του ελέγχου όλων των δανείων που έχουν χορηγηθεί, ώστε να είμαστε πλήρως εξασφαλισμένοι και να πατάμε σε πάρα πολύ γερά θεμέλια».

Το ρολάρισμα των ομολόγων

Υπό αυτό το πρίσμα, το επόμενο τρίμηνο θα είναι καθοριστικό. Το αργότερο τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το σχέδιο συμμετοχής των ιδιωτών στην αναδιάρθρωση του χρέους με ρολάρισμα ελληνικών ομολόγων που λήγουν έως το 2024.

Η συμμετοχή των ιδιωτών μέσω του PSI θα καλύπτει τελικά μεγαλύτερο ορίζοντα λήξεων (αρχικά είχε προσδιοριστεί για το 2020) και αρμόδια στελέχη σημειώνουν χαρακτηριστικά πως «ο χρονικός ορίζοντας θα επεκταθεί όσο χρειάζεται προκειμένου να καλυφθεί ο στόχος των 135 δισ. ευρώ». Σε αυτήν τη χρονική στιγμή, πιθανότερο θεωρείται ο χρονικός ορίζοντας να επεκταθεί έως το 2024 αντί για το 2020, χωρίς να αποκλείεται ακόμα και μεγαλύτερη διεύρυνση.

Η ανάγκη για τροποποιήσεις του αρχικού σχεδίου, το οποίο προέβλεπε ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων που λήγουν μέχρι το 2020 με τέσσερις εναλλακτικούς ή συνδυαστικούς τύπους ομολόγων 15ετούς ή 30ετούς διάρκειας, προέκυψε κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας των λεπτομερειών της πρότασης του IIF.

Σύμφωνα με παράγοντα που ήταν κοντά στη διαδικασία, διαπιστώθηκε πως τα ομόλογα στην αγορά δεν έφταναν για να επιτευχθεί ο στόχος roll over των 135 δισ. ευρώ. Αυτό συνέβη, όπως εξηγεί η ίδια πηγή, γιατί δεν είχε αρχικά υπολογιστεί από το IIF πως ένα μεγάλο μέρος των ομολόγων που έχουν εκδοθεί δεν βρίσκεται πρακτικά στην αγορά αφού έχει χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών ή για παράδειγμα έχει διατεθεί για την εξόφληση χρεών των νοσοκομείων.

Η ίδια πηγή, πάντως, όταν ερωτάται μήπως η επέκταση του χρόνου συνδέεται με ενδεχόμενη απροθυμία των ιδιωτών να καλύψουν το σύνολο των 135 δισ. ευρώ, απαντά με κατηγορηματικό τρόπο αρνητικά. Σαφές είναι, πάντως, σε κάθε περίπτωση, ότι η διεύρυνση της βάσης συγκέντρωσης των ομολόγων δημιουργεί και τέτοιες δικλίδες ασφαλείας. Υπενθυμίζεται πως ο αρχικός στόχος ήταν η συμμετοχή των ιδιωτών να διαμορφωθεί στο 90% των συνολικών λήξεων.

Το χρονοδιάγραμμα

Τα τεχνικά σημεία του σχεδίου ανταλλαγής ομολόγων αναμένεται να ξεκαθαρίσουν εντός των επόμενων ημερών και να καταγραφούν σε ένα αρχικό σύμφωνο κατανόησης (memorandum of understanding), το οποίο θα σταλεί στις τράπεζες που θα μετάσχουν στη διαδικασία. Η ανταλλαγή επιδιώκεται να έχει ολοκληρωθεί στο τέλος Σεπτεμβρίου ή το αργότερο τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου.

Εφόσον κλειδώσει η διαφαινόμενη επέκταση του προγράμματος συμμετοχής των ιδιωτών έως το 2024, οι έξι μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες θα κληθούν να ρολάρουν κρατικά ομόλογα συνολικής αξίας περίπου 35 δισ. ευρώ.

Αυτό σημαίνει ότι, ανάλογα με τη λογιστική αποτύπωση της πράξης ανταλλαγής ομολόγων, το άμεσο κόστος για εκείνες θα διαμορφωθεί στο 10% - 15% επί της αξίας των ομολόγων και η ζημία θα φτάσει στα 3,5 - 5,25 δισ. ευρώ. Το IIF εκτιμά ότι «οι περισσότερες τράπεζες μπορούν να απορροφήσουν το κόστος». Οι υπόλοιπες θα χρειαστούν κεφαλαιακή ενίσχυση εξ αυτής της παραμέτρου.

Τα χαρτοφυλάκια και η κεφαλαιακή ενίσχυση

Η δεύτερη παράμετρος που θα οδηγήσει στην ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων έχει να κάνει με την ποιότητα των δανειακών τους χαρτοφυλακίων, σε συνδυασμό πάντα με την πρόβλεψη για αύξηση του Core Tier 1 στο 10% από το 2012, όπως επιτάσσει το μνημόνιο.

Οι πραγματικές ανάγκες θα αποκρυσταλλωθούν και μετά τη μελέτη της BlackRock, η οποία θα διενεργήσει εξονυχιστικούς ελέγχους με στόχο να έχει καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα έως το τέλος του έτους.

Ανάλογη υποχρέωση της ελληνικής πλευράς έχει προβλεφθεί στο πλαίσιο του επικαιροποιημένου μνημονίου, όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«Στο πλαίσιο της άσκησης του Πυλώνα ΙΙ για την αύξηση των κεφαλαιακών αποθεμάτων ασφαλείας, θα προσληφθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος μία αναγνωρισμένη διεθνής συμβουλευτική εταιρία (που θα πληρώσουν οι ίδιες οι τράπεζες) για να πραγματοποιήσει διαγνωστική μελέτη των χαρτοφυλακίων δανείων των τραπεζών.

Η Τράπεζα της Ελλάδος, σε συνεργασία με την Ε.Κ., την ΕΚΤ και το  ΔΝΤ, θα συμφωνήσει τους όρους βάσει των οποίων θα γίνει η μελέτη. Αυτή η άσκηση πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2011 σε συντονισμό με την Ε.Κ., την ΕΚΤ και το  ΔΝΤ.

Οι τράπεζες θα πρέπει να παρουσιάσουν στην Τράπεζα της Ελλάδος σχέδια μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου 2012 σχετικά με το πώς σκοπεύουν να φτάσουν στις νέες κεφαλαιακές απαιτήσεις, μέσω λύσεων από την αγορά.

Η Τράπεζα της Ελλάδος θα ζητήσει από τα πιστωτικά ιδρύματα να ανταποκριθούν στα υψηλότερα κεφαλαιακά αποθέματα, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της διαγνωστικής μελέτης, έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2012.

Από τις τράπεζες απαιτείται να εξαντλήσουν όλες τις προσπάθειες για να ανταποκριθούν στις νέες κεφαλαιακές απαιτήσεις εντός του συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος. Στο μεταξύ, εκείνες που δεν θα ανταποκρίνονται στις κεφαλαιακές απαιτήσεις θα υπόκεινται σε εντατική εποπτεία».