Στις 14 Ιουνίου ξεκινά η θερινή "εξεταστική" για την ελληνική οικονομία και οι ελεγκτές της τρόικας Ε.Ε. - ΕΚΤ - ΔΝΤ διαμηνύουν προκαταβολικά πως υπάρχουν σημάδια καθυστερήσεων στην υλοποίηση των μέτρων, για τα οποία η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί διά του μνημονίου.

Οι εξετάσεις είναι ιδιαίτερα κρίσιμες καθώς η εφαρμογή του μνημονίου είναι αυτή που θα κρίνει και την ομαλή εκταμίευση των δόσεων από το πακέτο των 110 δισ. ευρώ.

Στην πρώτη γραμμή των ελέγχων τίθενται η εκτέλεση του προϋπολογισμού αλλά και η υλοποίηση των διαρθρωτικών μέτρων, με ιδιαίτερη έμφαση στο ασφαλιστικό, όπου οι διαφορές ανάμεσα στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και στο μνημόνιο θα πρέπει να εξαλειφθούν στην κατεύθυνση συμμόρφωσης με τις υποδείξεις της τρόικας.

Τα περιθώρια ελιγμών της ελληνικής κυβέρνησης είναι από περιορισμένα έως ανύπαρκτα, γεγονός που σημαίνει ότι οι αλλαγές θα πρέπει να είναι σκληρότερες και πιο άμεσες.

Με το μνημόνιο έχουν αναληφθεί δεσμεύσεις σχετικά με την εξίσωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών γυναικών στο Δημόσιο (αναμένεται η κατάθεση σχετικού νομοσχεδίου εντός των ημερών), τη σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής, τη συνένωση όλων των ασφαλιστικών ταμείων σε τρεις οργανισμούς χωρίς εξαιρέσεις και την καθιέρωση 40ετούς εργασίας για να βγει κάποιος ασφαλισμένος στη σύνταξη και όχι 37ετούς, όπως προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας.

Οι "διαφορές" θα επιλυθούν εντός των ημερών.

Στην "εξεταστική" του Ιουνίου περιλαμβάνονται ακόμα δέκα μέτρα, τα οποία δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμα και αφορούν στα εξής:

1. Μείωση των υψηλότερων συντάξεων με στόχο την εξοικονόμηση 350 εκατ. ευρώ μόνο για φέτος.

2. Νόμο για τη μηνιαία δημοσίευση στοιχείων από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ) για τα έσοδα, τις δαπάνες, τη χρηματοδότηση του κράτους, καθώς και για τις εκκρεμείς δαπάνες, συμπεριλαμβανομένων των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

3. Σύσταση από την Τράπεζα της Ελλάδος ανεξάρτητου Χρηματοπιστωτικού Ταμείου Σταθερότητας, ώστε -αν χρειαστεί- να παράσχει κεφαλαιακή στήριξη στις τράπεζες. Παράλληλα, ζητούνται εντατικοποίηση της εποπτείας των τραπεζών, ανάληψη της εποπτείας του ασφαλιστικού κλάδου από την ΤτΕ και υποβολή των τραπεζών σε τριμηνιαίους ελέγχους φερεγγυότητας σε ακραίες συνθήκες (stress tests).

4. Επανεξέταση του πτωχευτικού νόμου στον ιδιωτικό τομέα για να διασφαλιστεί η συμβατότητα με τις παρατηρήσεις της ΕΚΤ (οι παρατηρήσεις εξετάζονται από το αρμόδιο υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας).

5. Ψήφιση του νόμου για το σχέδιο "Καλλικράτης" (η εκκρεμότητα διαγράφηκε αφού ο "Καλλικράτης" ψηφίστηκε).

6. Ψήφιση νόμου που να απαιτεί δημοσίευση στο Διαδίκτυο όλων των αποφάσεων οι οποίες αφορούν σε αναλήψεις υποχρεώσεων για κονδύλια στον τομέα της γενικής κυβέρνησης.

7. Έναρξη των διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους για την αναθεώρηση του πλαισίου διαπραγματεύσεων μισθών και συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα (ξεκίνησαν αλλά είναι αμφίβολο πότε και πώς θα καταλήξουν).

8. Ψήφιση νόμου για απλοποίηση της ίδρυσης νέων επιχειρήσεων (κατατέθηκε στη Βουλή στις 17 Μαΐου).

9. Υιοθέτηση σχεδίου αναδιάρθρωσης για τον ΟΣΕ με χρονοδιάγραμμα μέτρων, το οποίο θα καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρησιακές δραστηριότητες θα γίνουν κερδοφόρες. Ζητούνται ειδικότερα το κλείσιμο ζημιογόνων γραμμών, αναδιάρθρωση της εταιρίας συμμετοχών, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης γης και άλλων περιουσιακών στοιχείων.
(Πρόκειται για δράση που ενσωματώνεται στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, το οποίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την ερχόμενη εβδομάδα έπειτα από μία πρώτη συζήτηση που έγινε στο άτυπο υπουργικό συμβούλιο της περασμένης Τετάρτης.)

10. Μέτρα για την αύξηση της απορρόφησης των πόρων του ΕΣΠΑ. Η τρόικα έχει απαιτήσει συνολικά το 2010 να έχουν υποβληθεί αιτήσεις πληρωμών ύψους 2,750 δισ. ευρώ και υποβολή 10 μεγάλων έργων εφαρμογών στις υπηρεσίες της Επιτροπής.

Όσον αφορά στα δημοσιονομικά μέτρα των πρώτων εξετάσεων, αυτά έχουν ήδη ψηφιστεί καθώς αφορούν στην περικοπή του 13ου και του 14ου μισθού στο Δημόσιο και στους συνταξιούχους, στην περικοπή των επιδομάτων και στην αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ και ειδικών φόρων κατανάλωσης σε τσιγάρα, ποτά και καύσιμα που περνούν σταδιακά, και η τελευταία πράξη θα γραφτεί την 1η Ιουλίου, οπότε αυξάνονται εκ νέου οι συντελεστές του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας.

Προϋπολογισμός

Ενστάσεις αναμένονται και αναφορικά με την υλοποίηση του προϋπολογισμού, αφού παρά την εντυπωσιακή μείωση του ελλείμματος τα επιμέρους στοιχεία εξέλιξης δαπανών και εσόδων δίνουν σήμα κινδύνου για τις μελλοντικές εξελίξεις.

Τα τελευταία επίσημα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους δείχνουν πως στο τέλος του πρώτου τετραμήνου το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού είναι μειωμένο κατά 41,5% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα και διαμορφώνεται σε 6,313 δισ. ευρώ από 10,791 δισ.

Μια πρώτη ανάγνωση δείχνει ότι οι εξελίξεις είναι συμβατές με στόχο τη διαμόρφωση του ελλείμματος στα 20,052 δισ. ευρώ στο σύνολο του έτους. Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι αφού:

1. Τα καθαρά έσοδα εμφανίζουν υστέρηση 243 εκατ. ευρώ. Στο τετράμηνο Ιανουαρίου - Απριλίου ανήλθαν σε 15.926 δισ. ευρώ με αύξηση 10% αντί της προβλεπόμενης ετήσιας μεταβολής κατά 11,7%.

Η υστέρηση είναι μεγαλύτερη αν δεν ληφθούν υπ’ όψιν οι επιστροφές φόρων, οι οποίες αντί για ετήσια αύξηση 3% εμφανίζουν μείωση 26,7%, καθώς το Δημόσιο έχει παγώσει κάθε επιστροφή ΦΠΑ στις επιχειρήσεις. Έτσι, τα έσοδα προ επιστροφών φόρων σημειώνουν αύξηση μόλις 6% αντί για ετήσια άνοδο 10,9%, εκτοξεύοντας την πραγματική υστέρηση στα 796 εκατ. ευρώ.

2. Οι δαπάνες είναι μεν μειωμένες κατά 7,9% στα 20,231 δισ. ευρώ από 21,973 δισ. ευρώ, είναι όμως κοινό μυστικό ότι το Δημόσιο έχει οφειλές δισεκατομμυρίων τις οποίες δεν έχει εξοφλήσει και αργά ή γρήγορα θα βρει μπροστά του.

Χαρακτηριστική περίπτωση άμεσης και πρόσθετης ανάγκης χρηματοδότησης αποτελούν τα ασφαλιστικά ταμεία, όπου για παράδειγμα ο ΟΑΕΕ έχει ήδη αναλώσει το 65% των ετήσιων επιχορηγήσεων από τον προϋπολογισμό και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα χρειαστεί πρόσθετη τονωτική ένεση.

3. Μεγάλο μέρος της "προσαρμογής" περνάει μέσα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, η εκτέλεση του οποίου ουδεμία σχέση έχει με αυτά που προβλέπει ο προϋπολογισμός. Τα έσοδα του ΠΔΕ στο τετράμηνο είναι μόλις 299 εκατ. ευρώ με μείωση 39,8% αντί για ετήσια αύξηση 89,1%, ενώ οι δαπάνες, που θεωρητικά θα πρέπει να αυξηθούν στο σύνολο του έτους κατά 1,2%, είναι μειωμένες σε ποσοστό 39,1%.

Το αντεπιχείρημα του υπουργείου Οικονομικών για τις αρρυθμίες που παρουσιάζει "εσωτερικά" ο προϋπολογισμός είναι πως δεν έχουν αρχίσει ακόμα να αποδίδουν και να φαίνονται τα πρόσθετα μέτρα, όπως για παράδειγμα το "μαχαίρι" σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα, ενώ από την άλλη πλευρά πρόσθετα έσοδα αναμένονται από τις αυξήσεις των ειδικών φόρων κατανάλωσης και του ΦΠΑ, που δεν έχουν περάσει στο σύνολό τους.

Σε κάθε περίπτωση, η εξεταστική του Ιουνίου δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Η πρώτη ετυμηγορία αναμένεται στο τέλος Ιουνίου με την ολοκλήρωση της "επίσκεψης" της τρόικας και από αυτή θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και το κατά πόσον θα μπορέσει η κυβέρνηση να υλοποιήσει το σχέδιο επανόδου στις αγορές για την αναχρηματοδότηση λήξεων ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ εντόκων γραμματίων εντός του Ιουλίου.

Η τελική ετυμηγορία αναμένεται στο Ecofin του Ιουλίου.