Πλειστηριασμούς ακινήτων και κατασχέσεις καταθέσεων επιστρατεύει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προκειμένου να εισπράξει όσο το δυνατόν περισσότερα έσοδα από τη δεξαμενή των ληξιπρόθεσμων χρεών ύψους 32 δισ. ευρώ.

Με εξαιρετικά επείγουσα εγκύκλιο του υπουργού Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου προς τις εφορίες, ενεργοποιούνται οι διατάξεις του τελευταίου φορολογικού νόμου, τίθενται αυστηρά χρονοδιαγράμματα στους εφόρους για εκπόνηση προγραμμάτων πλειστηριασμών ακινήτων και καθιερώνονται νέες διαδικασίες κατάσχεσης τραπεζικών καταθέσεων για όσους έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με το Δημόσιο.

Παράλληλα, πάντως, καταργείται το μέτρο της προσωποκράτησης προς είσπραξη δημοσίων εσόδων και ορίζονται οι υπεύθυνοι (έφορος, επιτροπή, υπουργός Οικονομικών ανάλογα με το ύψος της οφειλής) για χορήγηση διευκολύνσεων τμηματικής καταβολής ληξιπρόθεσμων οφειλών, πριν οι εφορίες περάσουν στα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης δημοσίων εσόδων.

Όσοι έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές έχουν ευκαιρία να τις ρυθμίσουν με ευνοϊκούς όρους έως τα τέλη Μαΐου αλλά και στη συνέχεια μπορούν να ζητήσουν διευκόλυνση τμηματικής καταβολής μέχρι και σε 48 δόσεις. Αν δεν πράξουν τίποτα από όλα αυτά, τότε η κατάσχεση καταθέσεων και ακινήτων τους έρχεται όλο και πιο κοντά.

Καταθέσεις

Με το ίδιο κατασχετήριο έγγραφο θα μπορεί εφεξής το Δημόσιο να εφαρμόζει το μέτρο της κατάσχεσης εις χείρας του πιστωτικού ιδρύματος, για περισσότερους του ενός οφειλέτες του Δημοσίου. Στο κατασχετήριο έγγραφο αυτό επισυνάπτεται για τον κάθε οφειλέτη χωριστά πίνακας στον οποίο αναφέρονται το είδος και το ποσό κάθε οφειλής καθώς και ο αριθμός και η χρονολογία βεβαίωσής της.

Τα αποτελέσματα της κατάσχεσης επέρχονται με την κοινοποίηση του κατασχετηρίου εγγράφου είτε στο κεντρικό κατάστημα του πιστωτικού ιδρύματος είτε σε οποιοδήποτε υποκατάστημα αυτού, χωρίς να απαιτούνται οι πρόσθετες διατυπώσεις και κοινοποιήσεις του νόμου περί ειδικών διατάξεων ανωνύμων εταιριών, που ορίζει ότι η κατάσχεση στα χέρια τρίτου επιτρέπεται μόνο στο κατάστημα ή υποκατάστημα όπου υπάρχει η κατάθεση ή άλλη οφειλή προς τον καθ' ου η κατάσχεση.

Η τράπεζα, από την πλευρά της, υποχρεώνεται σε κοινή για όλους τους οφειλέτες του κατασχετηρίου εγγράφου δήλωση, η οποία όμως θα πρέπει να συνοδεύεται απαραίτητα από παραστατικό κίνησης του τραπεζικού λογαριασμού του κάθε οφειλέτη για διάστημα τουλάχιστον 5 ημερών πριν από την ημερομηνία επίδοσης του κατασχετηρίου εγγράφου και 1 ημέρας έπειτα από αυτήν, άλλως θεωρείται ότι δεν υποβλήθηκε ποτέ δήλωση.

Χωρίς άλλη διαδικασία, τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να αποδίδουν τα κατασχεθέντα στην υπηρεσία που επέβαλε την κατάσχεση μέσα σε δέκα μέρες, χωρίς την εμπλοκή δικαστικών αρχών όπως απαιτούνταν μέχρι πρόσφατα. Μάλιστα, στην εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι για τη διαδικασία αυτή δεν καταβάλλονται έξοδα στα πιστωτικά ιδρύματα.

Πλειστηριασμοί

Σε αυστηρά χρονοδιαγράμματα υποχρεώνει το υπουργείο Οικονομικών τις εφορίες αναφορικά με τον χρόνο που θα έχουν οι προϊστάμενοι στη διάθεσή τους από την κατάσχεση ακινήτων έως την ενεργοποίηση των πλειστηριασμών.
 
Ορίζεται ότι οι προϊστάμενοι των εφοριών έχουν την υποχρέωση έκδοσης προγράμματος πλειστηριασμού ακινήτων και ορισμού ημερομηνίας πλειστηριασμών, μετά την παρέλευση τουλάχιστον 40 ημερών και το αργότερο σε 4 μήνες από την κατάσχεση, εκδίδεται πρόγραμμα πλειστηριασμού και ορίζεται ημερομηνία πλειστηριασμού το αργότερο σε 5 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης του προγράμματος.

Οι κοινοποιήσεις, οι τοιχοκολλήσεις και οι δημοσιεύσεις ενεργούνται τουλάχιστον 20 ημέρες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής του. Ειδικά για την περίπτωση όπου ο πλειστηριασμός δεν διενεργηθεί την ορισθείσα με το πρόγραμμα ημέρα, ο προϊστάμενος της ΔΟΥ εκδίδει νέο πρόγραμμα το αργότερο εντός έτους από την ορισθείσα ημέρα του μη διενεργηθέντος πλειστηριασμού ή επί αναστολής αυτού, από την ημέρα όπου έπαυσε η αναστολή, και ορίζει ημερομηνία νέου πλειστηριασμού, σύμφωνα με τις παραπάνω προθεσμίες.

Από τα χρονοδιαγράμματα και τους πλειστηριασμούς γλιτώνουν οι έφοροι -και προφανώς και οφειλέτες του Δημοσίου- αν "συντρέχει σπουδαίος λόγος", και ειδικότερα όταν πρόκειται για ακίνητο του οφειλέτη το οποίο αποδεδειγμένα αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του και καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες στέγασης, η αξία του οποίου δεν απέχει σημαντικά από τα όρια που τίθενται από τις κείμενες διατάξεις για την απαλλαγή ΦΜΑ ως πρώτης κατοικίας. Ο "σπουδαίος λόγος" θα πρέπει να αναφέρεται σε αιτιολογημένη έκθεση του προϊσταμένου της ΔΟΥ.

Στην περίπτωση κατασχέσεων που έχουν επιβληθεί πριν από την ισχύ των διατάξεων (23/4/2010), ορίζεται ότι τα προγράμματα πλειστηριασμού εκδίδονται το αργότερο εντός έτους από την ημερομηνία αυτή.

Τιμές

Στην εγκύκλιο προσδιορίζονται και οι τιμές πρώτης προσφοράς των ακινήτων κατά τη διενέργεια των πλειστηριασμών. Για τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή όπου ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων για τον υπολογισμό του φόρου μεταβίβασης, η τιμή της πρώτης προσφοράς δεν μπορεί να υπολείπεται της αντικειμενικής αξίας κατά τον χρόνο τόσο επιβολής της κατάσχεσης όσο και έκδοσης του προγράμματος πλειστηριασμού αντίστοιχα.

Με τη νέα διάταξη εισάγεται απαγόρευση διενέργειας πλειστηριασμών ακινήτων από το Δημόσιο σε τιμή κατώτερη της αντικειμενικής αξίας τους. Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται και για τα προγράμματα πλειστηριασμού που εκδίδονται βάσει προγενέστερων της δημοσίευσης του νόμου αυτού κατασχέσεων.

Προσαυξήσεις

Τέλος στο πάγωμα των προσαυξήσεων που πετύχαιναν οι οφειλέτες του Δημοσίου με την προσφυγή στη Δικαιοσύνη βάζει νέα διάταξη του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων. Ορίζεται πλέον ότι αναστολές καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και των μετά τούτων συνεισπραττομένων, αναστολές λήψης αναγκαστικών μέτρων, ως και διευκολύνσεις τμηματικής καταβολής που παρέχονται από τα αρμόδια όργανα ή τα δικαστήρια δεν απαλλάσσουν τα χρέη από τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής για όσο χρόνο διαρκεί η αναστολή ή η διευκόλυνση.
 
Το ίδιο ισχύει και για τις αναστολές είτε του νόμιμου τίτλου, είτε της ταμειακής βεβαίωσης, είτε των πράξεων της διοικητικής εκτέλεσης, που χορηγούνται στο πλαίσιο δικαστικής αμφισβήτησης, για το ποσό που οφείλεται τελικά με βάση τη δικαστική απόφαση.

Έτσι, από τις 23 Απριλίου 2010 (οπότε τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος) και μετά τα ποσά που καταβάλλονται τελικά με βάση τις αποφάσεις των δικαστηρίων, ενώ είχε προηγηθεί ταμειακή βεβαίωση και χορηγήθηκε οποιουδήποτε είδους δικαστική αναστολή αυτών, επιβαρύνονται με προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, σύμφωνα με τα στοιχεία της βεβαίωσης, εκτός εάν κατά το ίδιο χρονικό διάστημα επιβαρύνονται με άλλες προσαυξήσεις όπως π.χ. πρόσθετοι φόροι (φορολογικές προσαυξήσεις).

Κατάργηση προσωποκράτησης

Παρελθόν αποτελεί το αναγκαστικό μέτρο της προσωπικής κράτησης προς είσπραξη δημοσίων εσόδων. Οι αποφάσεις, που διατάσσουν προσωπική κράτηση για βεβαιωμένα και ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο και δεν έχουν εκτελεστεί κατά τη δημοσίευση του νόμου (23/4/2010) δεν εκτελούνται. Αν άρχισε η εκτέλεσή τους, διακόπτεται και ο κρατούμενος απολύεται, ενώ εκκρεμείς αιτήσεις καθώς και ένδικα μέσα κατά των ανωτέρω αποφάσεων δεν εισάγονται για συζήτηση και οι υποθέσεις τίθενται στο αρχείο.

Τμηματική διευκόλυνση

Οι οφειλέτες του Δημοσίου με ρύθμιση που έχει τεθεί ήδη σε ισχύ έχουν περιθώριο να ρυθμίσουν έως το τέλος Μαΐου τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους και να κερδίσουν διαγραφή του 80% των προσαυξήσεων αν εξοφλήσουν εφάπαξ την οφειλή τους ή το 50% των προσαυξήσεων αν εξοφλήσουν το μισό και βάλουν το υπόλοιπο ποσό σε δόσεις. Πέραν αυτής της δυνατότητας, ο τελευταίος φορολογικός νόμος στις διατάξεις που εξειδικεύονται με την εγκύκλιο του κ. Παπακωνσταντίνου δίνει τη δυνατότητα στους οφειλέτες του Δημοσίου, από τις 24 Μαΐου και μετά να ζητούν διευκολύνσεις τμηματικής εξόφλησης.

Για την εξέταση του αιτήματος χορήγησης διευκόλυνσης τμηματικής καταβολής, ο οφειλέτης υποβάλλει αίτηση στην οποία περιγράφει τους λόγους για τους οποίους ζητεί τη διευκόλυνση και καταβάλλει παράβολο υπέρ του Δημοσίου σε ποσοστό πέντε τοις χιλίοις (5‰) επί της βασικής οφειλής για την οποία ζητείται η διευκόλυνση. Το ύψος του παραβόλου δεν μπορεί να υπερβεί τα 1.000 ευρώ.

Αρμόδια όργανα χορήγησης διευκόλυνσης τμηματικής καταβολής είναι:

* Ο προϊστάμενος της ΔOY ή του τελωνείου, για βασική βεβαιωμένη οφειλή μέχρι 300.000 ευρώ.

* Επιτροπή που συγκροτείται από τον προϊστάμενο της ΔOY ή του τελωνείου, ως πρόεδρο και μέλη το νόμιμο αναπληρωτή του και τον προϊστάμενο του δικαστικού τμήματος ή του αντίστοιχου γραφείου, για βασική βεβαιωμένη οφειλή πάνω από 300.000 και έως 800.000 ευρώ. Γραμματέας ορίζεται από τον πρόεδρο της επιτροπής ένας από τους υπαλλήλους της υπηρεσίας. 

* O υπουργός Oικονομικών, έπειτα από γνωμοδότηση της αρμόδιας επιτροπής για βασική βεβαιωμένη οφειλή, που υπερβαίνει το ποσό των 800.000 ευρώ.

Αιτήματα διευκολύνσεων τμηματικής καταβολής επιχειρήσεων και οργανισμών του ευρύτερου δημόσιου τομέα, εταιριών υπό εκκαθάριση κ.λπ., που με τις προγενέστερες διατάξεις εξετάζονταν αποκλειστικά από τον υπουργό Οικονομικών από τις 24/5/2010 και μετά εξετάζονται από τα ως άνω όργανα ανάλογα με το ύψος της βασικής οφειλής.

Επανεξέταση διευκόλυνσης μπορεί να γίνει άπαξ μόνο κατά τη διάρκεια της πρώτης διευκόλυνσης. Αιτήματα επανεξέτασης της δεύτερης ή της τρίτης διευκόλυνσης απορρίπτονται ως απαράδεκτα.

Εγγραφή υποθήκης

Τα αρμόδια όργανα για τη χορήγηση διευκολύνσεων τμηματικής καταβολής δύνανται να χορηγούν διοικητική αναστολή πληρωμής μέρους ή του συνόλου συγκεκριμένης ληξιπρόθεσμης οφειλής υπό προϋποθέσεις.Δικαιούχος της διοικητικής αναστολής είναι ο οφειλέτης, ο συνυπόχρεος, ο εγγυητής καθώς και ο καθ’ οιονδήποτε τρόπο ευθυνόμενος π.χ. ποινικά υπεύθυνος, που έχει αποδεδειγμένα περιέλθει σε πρόσκαιρη οικονομική αδυναμία καταβολής οποιουδήποτε ποσού της οφειλής του. Για την εξέταση του αιτήματος χορήγησης διοικητικής αναστολής ο αιτών καταθέτει σχετική αίτηση στη ΔΟΥ ή στο τελωνείο όπου είναι βεβαιωμένη η οφειλή και απαιτείται να αποδείξει την ακρίβεια των προβαλλόμενων λόγων αναστολής υποβάλλοντας και τα στοιχεία που αποδεικνύουν την οικονομική του αδυναμία.

Η αναστολή:

* Χορηγείται μία και μόνο φορά για καθένα από τα ανωτέρω πρόσωπα, για συγκεκριμένη ληξιπρόθεσμη οφειλή και παρέχει τη δυνατότητα μετάθεσης του χρόνου εκπλήρωσης μέρους ή του συνόλου αυτής για διάστημα μέχρι πέντε (5) μηνών.

* Δεν χορηγείται για χρέη για τα οποία έχει χορηγηθεί διευκόλυνση τμηματικής καταβολής και δεν έχει απολεσθεί.

* Δύναται να ανακληθεί από το αρμόδιο όργανο, εφόσον κατά τη διάρκεια ισχύος της παύσουν να υφίστανται οι προϋποθέσεις χορήγησης αυτής. 

*  Παρέχει αποκλειστικά και μόνο στον αιτούντα, και όχι στα τυχόν συνυπόχρεα, από κάθε αιτία, κατά τα ανωτέρω, πρόσωπα, τα ευεργετήματα της παραγράφου 1 του άρθρου 19 του Ν. 2648/1998, όπως αναλύονται παρακάτω στις περιπτώσεις α έως δ. 

* Δεν απαλλάσσει τα χρέη από τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής κατ’ εφαρμογή της διάταξης της παρ. 6 του άρθρου 6 του ΚΕΔΕ. 

*  Το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα επιβολής κατάσχεσης στα χέρια τρίτων, καθώς και τα δικαιώματα του άρθρου 20 του Ν. 2648/1998, ήτοι:

* Να επιβάλλει κατασχέσεις και να εγγράφει υποθήκες σε περιουσιακά στοιχεία τόσο του δικαιούχου της διοικητικής αναστολής -εφόσον είναι αστικά υπεύθυνος- όσο και των λοιπών συνυποχρέων ή των εγγυητών, εφόσον το χρέος δεν είναι διασφαλισμένο.

Επισημαίνεται ότι σε οφειλέτη που έχει χορηγηθεί διοικητική αναστολή και το χρέος είναι αδιασφάλιστο κρίνεται σκόπιμο να επιλέγεται η εγγραφή υποθήκης σε ακίνητα αυτού αντί της επιβολής κατάσχεσης.

* Να μη χορηγεί αποδεικτικό ενημερότητας στον δικαιούχο της διοικητικής αναστολής, για τη διενέργεια ορισμένων πράξεων, όπως για τη μεταβίβαση ακινήτου, εφόσον το χρέος δεν είναι διασφαλισμένο

* Να δίνει εντολή παρακράτησης μέρους ή του συνόλου της χρηματικής απαίτησης του δικαιούχου της διοικητικής αναστολής κατά τρίτων προσώπων, για την είσπραξη της οποίας ζητείται το αποδεικτικό ενημερότητας.

* Να συμψηφίζει τις χρηματικές απαιτήσεις του δικαιούχου της διοικητικής αναστολής κατά του Δημοσίου και μέχρι το ύψος των ληξιπρόθεσμων χρεών του, κατά τις διατάξεις του άρθρου 83 του ν.δ.356/74 (ΚΕΔΕ).

Τρεις ευκαιρίες

Στη διευκόλυνση υπάγεται το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και ο φορολογούμενος μπορεί να ζητήσει διευκόλυνση έως τρεις φορές. Στην πρώτη διευκόλυνση οι δόσεις φτάνουν τις 48.

Η δεύτερη μπορεί να χορηγηθεί μετά την απώλεια της πρώτης, αλλά η πρώτη δόση θα πρέπει να είναι ίση με το 15% της οφειλής, και η τρίτη διευκόλυνση μπορεί να χορηγηθεί μετά την απώλεια της δεύτερης, με προϋπόθεση όμως την κατάθεση εγγυητικής επιστολής πιστωτικού ιδρύματος, αορίστου διάρκειας, με την οποία θα διασφαλίζεται η πληρωμή των δόσεων αυτής και θα προβλέπεται ότι θα καταπίπτει υπέρ του Δημοσίου για την εξόφληση του συνόλου του οφειλόμενου ποσού της διευκόλυνσης σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης πληρωμής έστω και μιας δόσης της διευκόλυνσης.

Η εγγυητική επιστολή επιστρέφεται στον καταθέτη με την πληρωμή και της τελευταίας δόσης της διευκόλυνσης. Η πρώτη δόση της τρίτης διευκόλυνσης θα είναι 20% της οφειλής. Ο οφειλέτης εκπίπτει του ευεργετήματος της διευκόλυνσης με την μη καταβολή τριών συνεχών μηνιαίων δόσεων αυτής.
 
Απώλεια επέρχεται και σε περίπτωση μη καταβολής της προτελευταίας ή της τελευταίας δόσης της διευκόλυνσης, εφόσον παρέλθει αντίστοιχο χρονικό διάστημα (ήτοι καθυστέρηση καταβολής της προτελευταίας ή της τελευταίας δόσης πέραν των τριών συνεχών μηνών).

*** Η οδηγία - διάταξη του υπουργού Οικονομικών για τη συλλογή των ανωτέρω εσόδων δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".