* Οι πίνακες που αφορούν στα μερίδια αγοράς κατασκευαστικών καθώς και στην εταιρία Ελλάκτωρ (αποτίμηση sum of the part) δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Όσοι -και δεν ήταν καθόλου λίγοι- από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990 προέβλεπαν ότι από τις δεκάδες, τότε, εισηγμένες εταιρείες της ανώτατης τάξης θα απέμεναν μόλις 3 - 5, φαίνεται εκ των πραγμάτων να δικαιώνονται.

Παρατηρώντας κάποιος τα μερίδια αγοράς των ελληνικών εταιρειών 7ης τάξεως το 2008 (βλέπε σχετικό πίνακα), διαπιστώνει ότι οι τρεις μεγαλύτερες (ΕΛΛΑΚΤΩΡ, J&P Άβαξ, ΓΕΚΤΕΡΝΑ) ελέγχουν αθροιστικά το 84% του συνόλου!

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι μεγάλες δυνάμεις του παρελθόντος παρουσιάζουν έντονα σημάδια υποχώρησης, ενώ βέβαια δεν είναι λίγες και οι εισηγμένες του κατασκευαστικού κλάδου που υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν από το Χρηματιστήριο της Αθήνας κατά τα τελευταία 15 χρόνια (Τεχνοδομή, ΑΛΤΕ, ΑΤΕΜΚΕ, ΓΕΚΑΤ, ΓΝΩΜΩΝ, ΓΕΝΕΡ, Εργάς, Ευρωπαϊκή Τεχνική, Μπαλάφας, ΔΙΕΚΑΤ, Betanet, Αφοί Μεσοχωρίτη κ.ά.).

Τα πράγματα, μάλιστα, για τον κλάδο μέσα στο 2010 χειρότερα αναμένεται να εξελιχτούν, καλύτερα όχι. Παρά το γεγονός ότι η νέα κυβέρνηση έχει προβλέψει άνοδο των δημόσιων επενδύσεων προκειμένου να τονωθεί η οικονομία, πολύ λίγοι αναμένουν μια τέτοια εξέλιξη. Η δημοσιονομική κατάσταση είναι τόσο δύσκολη ώστε το πρόγραμμα σταθεροποίησης δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες και τις δημόσιες επενδύσεις, υποστηρίζουν οι απαισιόδοξοι.

Πέραν αυτής της γενικόλογης σκέψης, όμως, στον κατασκευαστικό τομέα ειδικότερα τα πράγματα είναι περισσότερο ξεκάθαρα. Συγκεκριμένα, είδαμε την αναβολή δύο πολύ σημαντικών έργων (η επέκταση της Αττικής Οδού θα προκηρυχτεί το 2011 και το αεροδρόμιο του Καστελίου στο δεύτερο μισό του έτους, άρα πηγαίνει και αυτό για την επόμενη χρονιά), ενώ παράλληλα η κυβέρνηση σχεδιάζει και την αλλαγή του τρόπου ανάθεσης των έργων, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε πάγωμα των αναθέσεων δημόσιων έργων για τουλάχιστον έξι μήνες, όπως υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς...

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι το μεγαλύτερο μέρος του 2010 έχει ήδη χαθεί για τα δημόσια έργα, σε μια περίοδο όπου οι ιδιωτικές επενδύσεις έχουν περιοριστεί σημαντικά και οι περισσότερες μικρομεσαίες εισηγμένες του κλάδου αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρά προβλήματα: αναζητούν εναγωνίως έργα, καθώς τα ανεκτέλεστα υπόλοιπα των συμβάσεών τους έχουν μειωθεί δραματικά, αλλά και ρευστότητα.

Μάλιστα, πολλές από αυτές θα επιχειρήσουν να ρευστοποιήσουν κάποια από τα ακίνητά τους, προκειμένου να μειώσουν την έκθεσή τους προς τις τράπεζες.

Η φετινή χρονιά, επομένως, αναμένεται να είναι δύσκολη για εισηγμένες εταιρείες όπως η ΑΤΤΙΚΑΤ, η Έδραση, η ΒΙΟΤΕΡ, η Μοχλός, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι και η Μηχανική δρομολογεί αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου με καταβολή μετρητών, με απώτερο σκοπό να αναχρηματοδοτήσει τον δανεισμό της και να επενδύσει όχι στις κατασκευές, αλλά σε τομείς όπως τα ακίνητα και οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας.

Μείωση υπολοίπου έργων παρατηρείται και στους τρεις μεγάλους ομίλους του κλάδου, οι οποίοι όμως: α) διαθέτουν ακόμη πολύ σημαντικό υπόλοιπο συμβάσεων προς εκτέλεση και β) είναι σε θέση να αναπληρώνουν το κενό μέσα από έργα που αναλαμβάνουν από το εξωτερικό.

Στην περίπτωση της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, για παράδειγμα, μπορεί μεν το ανεκτέλεστο υπόλοιπο στο τέλος του 2009 να περιορίστηκε στα 3,5 δισ. ευρώ, όμως έργα 1,2 δισ. βρίσκονται πολύ κοντά στο στάδιο της τελικής υπογραφής (κυρίως αυτοχρηματοδοτούμενος δρόμος στη Ρουμανία). 

ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΛΟΓΩ... ΥΠΕΡΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ!

Η πρόθεση της κυβέρνησης είναι με τον νέο τρόπο ανάθεσης των έργων να αυξηθεί η διαφάνεια και να μειωθεί το κόστος κατασκευής των έργων, το οποίο σύμφωνα με πολλούς είναι σαφώς υψηλότερο από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Με την άποψη αυτή, ωστόσο, διαφωνούν έντονα οι παράγοντες της κατασκευαστικής αγοράς, υποστηρίζοντας ότι αν ήταν έτσι δεν θα έκλειναν τόσο πολλές εταιρείες.

Ένα άλλο επιχείρημα είναι και το περιθώριο κέρδους που σημειώνουν από τις κατασκευαστικές δραστηριότητες ακόμη και οι μεγάλοι όμιλοι του κλάδου, αυτοί που θεωρητικά θα πρέπει να ωφελούνται από τα υπερτιμολογημένα έργα.

Συγκεκριμένα, ο leader του χώρου ΕΛΛΑΚΤΩΡ εμφανίζει στο κατασκευαστικό κομμάτι του λειτουργικό περιθώριο EBIT κάτω από 5% και μάλιστα πέρυσι το συγκεκριμένο ποσοστό φαίνεται ότι κυμάνθηκε χαμηλότερα του 4%, όταν την προηγούμενη δεκαετία οι περισσότερες μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες κατέγραφαν διψήφια ποσοστά στο καθαρό περιθώριο κέρδους τους!

Ένα άλλο στοιχείο, επίσης, που δείχνει το μέγεθος της κρίσης στην αμιγώς κατασκευαστική δραστηριότητα είναι οι αποτιμήσεις των εισηγμένων ομίλων από τους αναλυτές. Συγκεκριμένα, όταν οι χρηματιστηριακοί οίκοι εφαρμόζουν τη μέθοδο Sum Of The Parts (άθροισμα των επιμέρους δραστηριοτήτων) προκύπτει ότι μικρό μόνο μέρος της αξίας των ομίλων προέρχεται από το αμιγώς κατασκευαστικό κομμάτι τους.

Για παράδειγμα, η Πειραιώς Χρηματιστηριακή σε πρόσφατη ανάλυσή της αποτίμησε τον τίτλο της ΕΛΛΑΚΤΩΡ προς 8,3 ευρώ ανά μετοχή. Από αυτά, μόνο το 1,8 ευρώ προερχόταν από την κατασκευαστική δραστηριότητα του ομίλου, ποσό από το οποίο μάλιστα θα πρέπει να αφαιρεθεί και μέρος του καθαρού τραπεζικού δανεισμού. Διαφορετικά, οι αυτοχρηματοδοτούμενες συμβάσεις της εταιρείας αξίζουν δύο τουλάχιστον φορές περισσότερο από την κατασκευαστική της δραστηριότητα...

Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που οι μεγάλοι όμιλοι αυτήν την περίοδο δίνουν περισσότερη έμφαση σε άλλους τομείς: «Στο κοντινό μέλλον το ενδιαφέρον θα πρέπει να εστιαστεί στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στη διαχείριση σκουπιδιών, εξαιτίας της διαχρονικά πληττόμενης κατασκευαστικής δραστηριότητας», υποστηρίζει η Πειραιώς Χρηματιστηριακή για την ΕΛΛΑΚΤΩΡ σε τελευταία της έκθεση.

* Οι πίνακες που αφορούν στα μερίδια αγοράς κατασκευαστικών καθώς και στην εταιρία Ελλάκτωρ (αποτίμηση sum of the part) δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 617ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 15 - 19 Ιανουαρίου 2010.