Μεγάλωσε το «χάντικαπ» δανεισμού για τις ελληνικές εταιρείες

Τα επιτόκια δανεισμού έχουν αποκλιμακωθεί σε προ κρίσης επίπεδα, η πτώση τους όμως είναι πιο ήπια από αυτή σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αποτέλεσμα, η διαφορά σήμερα στο κόστος δανεισμού μεταξύ των ελληνικών και των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων να είναι υψηλότερη απ΄ ότι πριν την κρίση.

Η έκθεση καταγράφει μια σειρά από εξελίξεις στον τραπεζικό κλάδο:

* Το μερίδιο των πέντε μεγαλύτερων τραπεζών φτάνει στο 97% από 70% το 2007, αν και αυτό δεν φαίνεται προς ώρας να έχει επηρεάσει τον ανταγωνισμό.

* Η σχέση κόστους-εσόδου έχει μειωθεί κατά περίπου 60% από τα τέλη του 2014 σε κάτω από 50% στα μέσα του 2017, μια από τις χαμηλότερες στην ΕΕ. Ο αριθμός υποκαταστημάτων ανά 1.000 κατοίκους ήταν κατά το 1/3 χαμηλότερος από τον μέσο όρο στην ΕΕ έχοντας υποχωρήσει κατά 40% από το 2007. Παράλληλα ο αριθμός εργαζομένων ανά 1.000 κατοίκους επίσης έχει μειωθεί κατά 35% και βρίσκεται περίπου στο 60% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

* Μετά από τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις ο δείκτης κεφαλαίων Tier 1 είναι στο 17%.

Ο ΟΟΣΑ σημειώνει ότι ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων η εμπιστοσύνη προς τον κλάδο έχει αυξηθεί και υπήρξαν αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης. Ωστόσο τονίζει ότι υπάρχουν προκλήσεις. Οι τράπεζες είναι καλά ανακεφαλαιοποιημένες αλλά περίπου το 50% των κεφαλαίων είναι αναβαλλόμενη φορολογία, ενώ παρότι βελτιώθηκε η χρηματοδότηση εξακολουθεί να θέτει περιορισμούς στην δανειοδότηση. Εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ τα capital controls ενώ οι καταθέσεις παρότι αυξάνονται είναι 50% λιγότερες απ’ όσο το 2009 οπότε βρέθηκαν στο υψηλότερο σημείο.

Το βασικότερο πρόβλημα ωστόσο είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs), τα οποία εμποδίσουν την χρηματοδότηση ειδικά προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Όπως σημειώνει ο ΟΟΣΑ από τα στοιχεία προκύπτει ότι ακόμα και πριν την κρίση ο δείκτης NPLs ήταν στο 4,5% (2017), υψηλότερο από το 3% του μέσου όρου στην Ευρώπη, κάτι που υπονοεί ότι υπήρχαν προβλήματα διακυβέρνησης και ελλιπής διαχείριση ρίσκου και προ κρίσης.

Ο ΟΟΣΑ διαπιστώνει ότι η εταιρική διακυβέρνηση έχει βελτιωθεί αλλά παράλληλα σημειώνει ότι μεγαλύτερη σταθερότητα στο ανώτατο μάνατζμεντ του ΤΧΣ, με παράλληλη διατήρηση των αυστηρών κριτηρίων επιλογής (fit-and-proper) θα βελτιώσει τη λειτουργία του.

Τα «κόκκινα δάνεια»

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ τα παραδείγματα της Ιρλανδίας και της Ισπανίας δείχνουν ότι τα κόκκινα δάνεια αρχίζουν να μειώνονται δυο ή τρία χρόνια μετά την ανάληψη για πρώτη φορά αποφασιστικής δράσης. Υπό αυτό το πρίσμα συνιστά επιτάχυνση των δράσεων με: α) σύσφιξη των ρυθμιστικών πολιτικών β) δημιουργία αγοράς για τα προβληματικά χρέη και βελτίωση του πλαισίου ώστε να αυξηθούν τα έσοδα από αναδιαρθρώσεις και πτωχεύσεις.

Η έκθεση σημειώνει ότι οι τράπεζες έως σήμερα έχουν καταφέρει να πιάσουν τους στόχους του SSM για τη μείωση των κόκκινων δανείων αλλά αυτοί γίνονται πιο φιλόδοξοι το 2018. Συνιστά προσπάθειες για βελτίωση της ικανότητας των τραπεζών να διαχειριστούν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) εσωτερικά, κάτι που διαπιστώνει ότι ακόμα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Υποστηρίζει ότι πρέπει να εξασφαλιστεί από τις ρυθμιστικές αρχές πως οι ανεξάρτητες εσωτερικές μονάδες ειδικευμένες για τη διαχείριση και την ανάκτηση NPLs έχουν επαρκείς πόρους.

Στις «συστάσεις» περιλαμβάνεται η ανάγκη μεγαλύτερης συνεργασίας σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν πολλαπλοί πιστωτές (τράπεζες, δημόσιο, Ταμεία) και αξιοποίηση του εξωδικαστικού συμβιβασμού.

Από την άλλη πλευρά, ο ΟΟΣΑ διαπιστώνει ελλείψεις σε ότι αφορά την δημιουργία της αγοράς διαχείρισης ιδιωτικού χρέους. Εκτιμά ωστόσο ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο καλύπτει τις βέλτιστες πρακτικές διεθνώς καθώς και πως η αδειοδότηση 10 εταιρειών διαχείρισης κόκκινων δανείων θα βοηθήσει στη δημιουργία της αγοράς.

Θέτει ωστόσο θέμα φορολογικών κινήτρων τα οποία, όπως γράφει πρέπει να αποσαφηνιστούν καθώς η σχετική νομοθεσία υιοθέτησε νέες φορολογικές προβλέψεις οι οποίες ωστόσο είναι ως ένα βαθμό μη συνεπείς με αυτούς που προβλέπονταν στον νόμο του 2003 για τις τιτλοποιήσεις. Όπως σημειώνει η τελευταία νομοθετική παρέμβαση προβλέπει λιγότερο γενναιόδωρα κίνητρα, ενώ οι μεταβιβάσεις δανείων υπόκεινται σε ΦΠΑ.

Υποστηρίζει ότι η ευθυγράμμιση των κινήτρων με όσα προβλέπει ο νόμος για τις τιτλοποιήσεις θα βελτιώσει τη φορολογική διαφάνεια και θα ενθαρρύνει τη διάθεση μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Σημειώνει τέλος ότι η διευκόλυνση και επέκταση των πωλήσεων collateral θα βοηθήσει τη διάθεση προβληματικών δανείων. Θεωρεί τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς «καλοδεχούμενο» αν και καθυστερημένο βήμα.