«Χαμηλές πτήσεις» στην Ελλάδα σε έρευνα και καινοτομία

Σε μέτρια επίπεδα κινούνται οι ελληνικές επιδόσεις στο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» κατά τη διετία 2014-2015, όπως προκύπτει από τη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το εν λόγω πρόγραμμα αποτελεί το χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα και την Καινοτομία, που θα καλύψει την περίοδο 2014-2020 με προϋπολογισμό περίπου 80 δισ. ευρώ.

Παρότι η Ελλάδα αποδεδειγμένα έχει τη μεγαλύτερη ανάγκη τους πόρους του προγράμματος για την ανακοπή του «brain drain», αλλά και για να υποστηρίξει επενδύσεις σε τεχνολογίες-κλειδιά, όπως νανοτεχνολογία ή μικροηλεκτρονική και εν γένει τη δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων, η συμμετοχή κρίνεται ελλιπής. Μάλιστα, κατά το 2015 καταγράφεται και υποχώρηση της ελληνικής συμμετοχής.

Σύμφωνα με την έκθεση, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, στο πλαίσιο του «Ορίζοντα 2020» έχουν υπογραφεί 9.087 συμβόλαια έργων με 37.086 συμμετέχοντες. Η συνολική χρηματοδότηση κατά την εξεταζόμενη διετία ανέρχεται στα 15,92 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι 4.263 συμβόλαια έργων με 16.768 συμμετέχοντες και με συνολική χρηματοδότηση 7,44 δισ. ευρώ να αφορούν το 2015.

Σε ό,τι αφορά στην εθνική συμμετοχή στο πρόγραμμα, στη διετία 2014-2015 η χρηματοδότηση ελληνικών φορέων ανέρχεται σε 318,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 137,1 εκατ. ευρώ αφορούν το 2015. Με βάση τα στοιχεία αυτά η Ελλάδα βρίσκεται στη 12η θέση στην κατάταξη χρηματοδότησης. Αντίστοιχα, για το 2014, η χρηματοδότηση ανήλθε σε 181,4 εκατ. ευρώ, με τη χώρα μας να καταλαμβάνει την 11η θέση της κατάταξης.

Σημειώνεται ότι τα κράτη που το 2015 βρίσκονται στις θέσεις 11-13 της κατάταξης χρηματοδότησης είναι η Φινλανδία, η Ελλάδα (όπως προαναφέρθηκε) και η Ιρλανδία, με μικρή ωστόσο διαφορά μεταξύ τους ως προς τη συνολική χρηματοδότηση.

Στην πρώτη θέση της κατάταξης χρηματοδότησης, για το 2015, είναι το Ηνωμένο Βασίλειο με 1.181,7 εκατ. ευρώ, στην 2η θέση η Γερμανία με 1.172,97 εκατ. ευρώ και ακολουθούν στην 3η θέση η Γαλλία και στην 4η και 5η θέση είναι η Ισπανία και η Ιταλία, αντίστοιχα.

Σχετικά με την παρουσία της χώρας μας στη διετία 2014-2015, τα εγκεκριμένα έργα με ελληνική συμμετοχή ανήλθαν στο 1.049 εκατ., εκ των οποίων τα 457 αφορούν το 2015 (10η θέση της συνολικής κατάταξης συμμετοχών των κρατών), ενώ 592 έργα αφορούν το 2014, με τη χώρα να τοποθετείται στην 9η θέση της αντίστοιχης κατάταξης.

Για την Ελλάδα το ποσοστό επιτυχίας, βάσει των υποβαλλόμενων προτάσεων, συνολικά για τη διετία 2014-2015 ήταν 11,2% κατά μέσο όρο, με τα εξής ποσοστά επιτυχίας ανά πυλώνα του Προγράμματος: Επιστημονική Αριστεία 10,7%, Βιομηχανική Υπεροχή 11,2% και Κοινωνικές Προκλήσεις 11,9%.

Οι καλύτερες επιδόσεις ως προς τη συμμετοχή και τη χρηματοδότηση ελληνικών φορέων συνολικά για τη διετία 2014-2015 αφορούν στα εξής θεματικά προγράμματα του Ορίζοντα 2020:

Ερευνητικές Υποδομές: εγκρίθηκαν 59 έργα (ποσοστό 3,6% επί του συνόλου των εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 21 εκατ. ευρώ και ποσοστό 3,4% της συνολικής χρηματοδότησης.

Υπεροχή σε τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και βιομηχανικές τεχνολογίες (περιλαμβάνονται τα τρία θεματικά προγράμματα ICT, NMB και SPACE): εγκρίθηκαν 275 έργα με ελληνική συμμετοχή (ποσοστό 3,4% επί του συνόλου των εγκεκριμένων έργων) και με χρηματοδότηση 96 εκατ. ευρώ (ποσοστό 3% της συνολικής χρηματοδότησης).

Ασφαλείς κοινωνίες - Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της: εγκρίθηκαν 70 έργα (ποσοστό 6% επί του συνόλου των εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 23,5 εκατ. ευρώ (ποσοστό 6% της συνολικής χρηματοδότησης).

Η Ευρώπη σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο - κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς, καινοτόμες και σκεπτόμενες: εγκρίθηκαν 60 έργα (ποσοστό 5,2% επί του συνόλου των εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 12,8 εκατ. ευρώ (ποσοστό 5% της συνολικής χρηματοδότησης).

Επιστήμη με την/και για την Κοινωνία: εγκρίθηκαν 23 έργα (ποσοστό 4,5% επί του συνόλου των εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 4,9 εκατ. ευρώ (ποσοστό 4,6% της συνολικής χρηματοδότησης).

Αντίθετα, χαμηλότερες επιδόσεις για τους ελληνικούς φορείς παρατηρούνται στους ακόλουθους τομείς:

Έρευνα αιχμής χρηματοδοτούμενη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC): εγκρίθηκαν 6 έργα (ποσοστό 0,3% των συνολικά εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 4,7 εκατ. ευρώ (ποσοστό 0,1% της συνολικής χρηματοδότησης).

Καινοτομία στις ΜικροΜεσαίες Επιχειρήσεις: εγκρίθηκαν 15 έργα (ποσοστό 0,9% επί του συνόλου των εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 5,4 εκατ. ευρώ (ποσοστό 1% της συνολικής χρηματοδότησης). Εξαίρεση αποτελεί η θεματική υποπεριοχή του εν λόγω τομέα που αφορά την «Ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας των ΜμΕ» με 28 έργα στα οποία υπάρχει ελληνική συμμετοχή (ποσοστό 3,2% του συνόλου των εγκεκριμένων έργων) και με χρηματοδότηση 2,6 εκατ. ευρώ, ποσοστό 4,4% της συνολικής χρηματοδότησης.

Ασφαλής, καθαρή και αποδοτική ενέργεια: εγκρίθηκαν 70 έργα (ποσοστό 2,5% επί του συνόλου των εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 19 εκατ. ευρώ (ποσοστό 1,4% της συνολικής χρηματοδότησης).

Επέκταση της αριστείας και διεύρυνση της συμμετοχής: εγκρίθηκαν 5 έργα (ποσοστό 1,2% επί των συνολικά εγκεκριμένων έργων), με χρηματοδότηση 0,9 εκατ. ευρώ (ποσοστό 0,8% της συνολικής χρηματοδότησης).

Το πλέον αρνητικό στοιχείο είναι η μηδενική χρηματοδότηση της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ), παρόλο που πανευρωπαϊκά διατέθηκαν 413,5 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των δράσεών του (δημιουργία KICs: Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας).

Το 2015, στη συνολική κατάταξη των 50 Ερευνητικών Κέντρων με την υψηλότερη χρηματοδότηση από τον «Ορίζοντα 2020», περιλαμβάνονται τα εξής τρία ελληνικά Ερευνητικά Κέντρα: Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης -ΕΚΕΤΑ (18η θέση), Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας - ΙΤΕ (36η θέση ) και ΕΠΙΣΕΥ (49η θέση).

Το 2014, στην αντίστοιχη κατάταξη περιλαμβάνονταν πέντε ελληνικά Ερευνητικά Κέντρα (τα τρία που προαναφέρθηκαν) καθώς και το Ε.Κ. ΑΘΗΝΑ και το ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»).

Για το ίδιο έτος, δηλαδή το 2014, υπήρξαν και δύο μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις που βρέθηκαν στη λίστα με τις 50 ευρωπαϊκές ΜΜΕ με την υψηλότερη χρηματοδότηση από το πρόγραμμα.