Το ΧΑ αντιμέτωπο με τον εφιάλτη της περιθωριοποίησης

Ποιο άραγε μπορεί να είναι το μέλλον του ελληνικού χρηματιστηρίου; Μια περιθωριοποιημένη αγορά όπως αυτή της δεκαετίας του 1980, ή αντίθετα ένας ισχυρός πόλος έλξης διεθνών κεφαλαίων που θα τοποθετούνται ξένοι επενδυτές, ποντάροντας στο «recovery story» της ελληνικής οικονομίας;

Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που απασχολεί τους παράγοντες της εγχώριας χρηματιστηριακής αγοράς, οι οποίοι ωστόσο καλούνται άμεσα να διαχειριστούν τα σημαντικότατα προβλήματα που προέκυψαν από την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων και από την μετέπειτα «κουτσή» επαναλειτουργία του ΧΑ.

Ο έντονος προβληματισμός επικρατεί δεν αφορά τόσο τη νέα αποκλιμάκωση των αποτιμήσεων που σημειώθηκε μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων, όσο κυρίως για το ποιο μπορεί να είναι το μακροπρόθεσμο μέλλον της ελληνικής επενδυτικής αγοράς, στο βαθμό που δεν επιστρέψουμε σύντομα στην ομαλότητα και η πραγματική οικονομία συνεχίσει να παραπαίει.

Η τρέχουσα κατάσταση στο ΧΑ, με το Γενικό Δείκτη κάτω από τις 700 μονάδες, τους Έλληνες επενδυτές να μην μπορούν να αγοράσουν και την πλειονότητα των τίτλων να πραγματοποιεί ασήμαντο ύψος συναλλαγών, θέτει ευρύτερους προβληματισμούς για το μέλλον του ΧΑ, καθώς:

• Στις λίγες εταιρείες που συνεχίζουν να προσελκύουν το ενδιαφέρον των ξένων θεσμικών επενδυτών, εκφράζονται σκέψεις για αλλαγή έδρας και αποχώρηση από την Ελλάδα και το ΧΑ.

• Η οικονομία δεν αναμένεται να σημειώσει σημαντικό θετικό ρυθμό ανάπτυξης πριν από το 2017.

• Και το κυριότερο, το μέσο ελληνικό νοικοκυριό στην οικονομική κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, δεν φαίνεται να έχει τη δυνατότητα να διαθέσει πολύ περισσότερα ποσά για την αγορά ελληνικών μετοχών.

«Κλειδί» η υπόθεση των τραπεζών

Να σώσουν... ό,τι μπορεί να σωθεί, προσπαθούν οι παράγοντες της εγχώριας χρηματιστηριακής -και επενδυτικής γενικότερα- αγοράς, καθώς μετά το τέλος των θερινών διακοπών θα βρεθούν αντιμέτωποι έναντι πολύ σημαντικών διλημμάτων. Τα νέα μέτρα περικοπών κόστους (στα οποία συμπεριλαμβάνονται δυστυχώς και απολύσεις) θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένα, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν φαίνεται να επαρκούν.

«Οι χρηματιστές έχουμε κάθε λόγο να θέλουμε να προστατευθούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι περιουσίες των πελατών μας και φυσικά να περιοριστούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι απώλειες των μετόχων που έχουν επενδύσει στον τραπεζικό κλάδο», δηλώνει γνωστός παράγοντας της αγοράς, ο οποίος συμπληρώνει: «Πέρα από τους καταθέτες, καλό είναι να προστατευθούν όσο το δυνατόν και οι μέτοχοι των τραπεζών, που είναι πάρα πολλοί σε αριθμό, καθώς αν υπάρξει μια νέα πολύ μεγάλη διάχυση των θέσεών τους, τότε φοβάμαι πως το μέλλον της εγχώριας χρηματιστηριακής αγοράς θα επηρεαστεί αρνητικά για μεγάλο χρονικό διάστημα».

Δεν είναι τυχαίο πως παράγοντες της αγοράς έχουν υποστηρίξει διάφορες απόψεις που έχουν «πέσει στο τραπέζι» και θα ευνοούσαν ως ένα βαθμό τους μετόχους των εγχώριων χρηματοπιστωτικών ομίλων, όπως για παράδειγμα η δημιουργία «κακής τράπεζας» (Bad Bank), ή η έκδοση Coco's (ομόλογα υποχρεωτικά μετατρέψιμα σε μετοχές) που θα μπορούν να αγοραστούν από τους ιδιώτες, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχουν δει κάποιο από αυτά να γίνεται αποδεκτό από την τρόικα.

Επιπλέον, θα ήθελαν να «τρέξουν» πολύ γρήγορα άλλες κινήσεις στις τράπεζες (π.χ. πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, συγχωνεύσεις θυγατρικών στο εξωτερικό, πολιτικές σημαντικών περικοπών κόστους) οι οποίες θα μπορούσαν να μειώσουν τις κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν από τα υπό υλοποίηση stress tests.

Γενικότερα, παράγοντες της εγχώριας επενδυτικής αγοράς, αγωνιούν όχι μόνο για την εικόνα της το επόμενο τρίμηνο αλλά και για την εικόνα της εγχώριας αγοράς σε βάθος χρόνου.

Χαρακτηριστική είναι η αγωνία γνωστού χρηματιστή:

«Αν απαξιωθούν οι τράπεζες, θα μείνει το ελληνικό χρηματιστήριο μόλις με 10-20 μετοχές που θα έχουν στοιχειώδη εμπορευσιμότητα και κάποιες από αυτές ενδεχομένως να μας κουνήσουν το μαντήλι. Για πόσο καιρό ακόμη θα συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση, όπου οι Έλληνες επενδυτές δεν θα μπορούν να αγοράζουν μετοχές παρά μόνο να πουλάνε; Αν δεν αποκατασταθεί γρήγορα η ομαλότητα στην οικονομία, πόσο αρνητικά θα επηρεαστεί η οικονομική πορεία των εισηγμένων εταιρειών; Μια ενδεχόμενη παράταση της τρέχουσας κατάστασης πόσο θα πλήξει το κύρος του ελληνικού χρηματιστηρίου στα μάτια των ξένων θεσμικών; Και πέρα απ' όλα αυτά, για πόσο ακόμη πιστεύουν ορισμένοι ότι θα μπορούν να συντηρούνται οι περισσότερες χρηματιστηριακές εταιρείες, όταν οι αποτιμήσεις έχουν πέσει τόσο χαμηλά, οι Έλληνες δεν μπορούν να αγοράσουν τίτλους του ΧΑ και επίσης απαγορεύεται στου πελάτες μας να επενδύσουν στο εξωτερικό;».

Ο γενικότερος φόβος είναι μήπως το ΧΑ δει μέσα στα επόμενα χρόνια το ρόλο του να περιορίζεται τόσο πολύ, ώστε να επιστρέψει στα δεδομένα της δεκαετίας του 1980 και της δεκαετίας του 1990 μέχρι και το 1997.

Το μισογεμάτο ποτήρι

Υπάρχουν όμως και εκείνοι που πιστεύουν πως παρά τα πολύ σοβαρά τρέχοντα προβλήματα της χρηματιστηριακής αγοράς, το ΧΑ -κάτω από προϋποθέσεις- τελικά θα ισορροπήσει, θα βρει το δρόμο του και θα καταφέρει να προσελκύσει κεφάλαια από το εξωτερικό, τα οποία θα ποντάρουν στο «recovery story» της ελληνικής οικονομίας.

«Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ένα θετικό σενάριο. Ήδη, η πρώτη δανειακή δόση εκταμιεύθηκε και είναι πολύ πιθανό ενδεχόμενο ο πολιτικός κίνδυνος να σταματήσει μετά τις επικείμενες νέες εκλογές. Η ελληνική οικονομία λοιπόν θα έχει την ευκαιρία να ανασυνταχθεί και αυτό θα μπορούσε να προσελκύσει σημαντικά κεφάλαια από το εξωτερικό. Οι ιδιωτικοποιήσεις που φαίνεται πως θα αρχίσουν να προχωρούν, τα μεγάλα τουριστικά projects και η επένδυση σε ισχυρές εταιρείες που όμως αντιμετωπίζουν ζητήματα ρευστότητας μπορούν να δώσουν νέα πνοή στην οικονομία, αρκεί να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον. Να μην ξεχνούμε επίσης και τη συμβολή των Κοινοτικών κονδυλίων», υποστηρίζει οικονομικός διευθυντής γνωστής εισηγμένης εταιρείας.

Επιπλέον, το σύνολο των χρηματιστηριακών παραγόντων έχει επανειλημμένα αναφερθεί στην αναγκαιότητα ουσιαστικής λειτουργίας της αγοράς ΕΝΑ ΣΤΕΠ, μέσω της οποίας μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις (εισηγμένες και μη) θα μπορούσαν να αντλήσουν κεφάλαια (αυξήσεις κεφαλαίου και ομολογιακά δάνεια) από το εξωτερικό. Η όλη υποδομή έχει στηθεί και ενώ όλα έδειχναν πως θα ξεκινούσαμε τον περυσινό Σεπτέμβριο, η πολιτική αβεβαιότητα και τα όσα ακολούθησαν ακύρωσαν ουσιαστικά τις προσπάθειες που είχαν προηγηθεί. Πάντως, στο βαθμό που η ομαλότητα στην οικονομία και στην πολιτική ζωή της χώρας αρχίσει να αποκαθίσταται, τότε και η ΕΝΑ ΣΤΕΠ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πόλος έλξης νέων κεφαλαίων, ιδίως σε ένα διεθνές περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλή ρευστότητα και ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια.