H ακτινογραφία των μέτρων για την ενέργεια

Μπορεί να χαρακτηρίζει η κυβέρνηση επίτευγμα την απάλειψη της υποχρέωσης για δημιουργία της λεγόμενης «μικρής ΔΕΗ» και την ιδιωτικοποίησή της στη συνέχεια, ως μέτρο για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού.

Ωστόσο όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνώριζαν πολύ καλά ότι ακόμη και να έφτανε η μικρή ΔΕΗ στο στάδιο να πουληθεί, ελάχιστο θα ήταν το ενδιαφέρον, μια και το «πακέτο» που ετοίμασε η ΔEΗ και οι «σύμβουλοί» της ήταν ελάχιστα ελκυστικό.

Έτσι, το άνοιγμα της αγοράς, που και πάλι σε μεγάλο βαθμό είναι προσαρμοσμένο στα μέτρα της ΔEΗ, θα γίνει με βάση τον σχεδιασμό που είναι έτοιμος εδώ και δύο χρόνια και θα έπρεπε να λειτουργεί από πέρυσι τον Σεπτέμβριο, ενώ το ίδιο σε γενικές γραμμές ισχύει και στο φυσικό αέριο, που το άνοιγμα της αγοράς του είναι και αυτό σχεδιασμένο.

Ως προς τα μέτρα που προβλέπονται στο νομοσχέδιο και στο Μνημόνιο, που προτείνεται να ψηφιστούν τα ξημερώματα της Παρασκευής, η εικόνα που διαμορφώνεται έχει ως εξής:

Αγορά ηλεκτρισμού: Άνοιγμα της αγοράς λιανικής μέσω δημοπρασιών λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής της ΔΕΗ, στο πρότυπο του γαλλικού ΝΟΜΕ (Nouvelle Organisation du Marche de l' Electricite). Την οργάνωση των δημοπρασιών στις οποίες θα συμμετείχαν ανεξάρτητοι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας επεξεργάστηκε η ΡΑΕ εδώ και δύο χρόνια.

Ακολούθησαν διαβουλεύσεις με τους προμηθευτές και έγιναν οι απαραίτητες προσαρμογές ώστε να λειτουργήσουν από τον περασμένο Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, ενώ το μέτρο ήταν από αυτά που θα συνέβαλαν στη μείωση του ενεργειακού κόστους για τη βιομηχανία. Μετατέθηκε η έναρξη για την άνοιξη φέτος, ενώ η κυβερνητική αλλαγή και οι αντιρρήσεις που είχε η υπό τον Παν. Λαφαζάνη πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΕΝ ακύρωσαν κάθε σκέψη για δημοπρασίες.

Ωστόσο και τώρα η εφαρμογή του μέτρου δεν είναι απλή υπόθεση. Για να υπάρχει κίνητρο συμμετοχής στις δημοπρασίες, θα πρέπει η τιμή που θα διαμορφώνεται για κάθε «πακέτο» (προϊόν) να είναι ανταγωνιστική. Καθοριστικής σημασίας είναι το ποιος θα ορίσει την τιμή εκκίνησης για τις δημοπρασίες. Αν είναι η ίδια η ΔΕΗ, έτσι όπως ορίζει η ίδια την τιμή κόστους (γύρω στα 60 ευρώ η μεγαβατώρα), τότε υπάρχουν αμφιβολίες για το κατά πόσο θα πετύχει το μέτρο. Κανονικά η τιμή θα έπρεπε να προκύψει μετά από ανεξάρτητη αξιολόγηση του πραγματικού κόστους. Πάντως το Μνημόνιο μιλάει για «οριακές τιμές που θα καλύπτουν το κόστος παραγωγής». Έτσι μένει και πάλι να εξηγηθεί το ποιο θα είναι το οριακό κόστος.

Μερίδια αγοράς: Το Μνημόνιο επιβάλλει ότι με την εφαρμογή του πιο πάνω μέτρου, θα πρέπει το μερίδιο της ΔEΗ στη λιανική να μειωθεί κατά 25%, χωρίς όμως να προσδιορίζει το πότε, και το 2020 να μειωθεί κάτω από το 50% της αγοράς, ενώ σήμερα είναι 97%. Κάτω από το 50% πρέπει να είναι το 2020 το μερίδιο της ΔΕΗ και ως παραγωγού-εισαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας, ποσοστό που νομοθετεί η κυβέρνηση με το προς ψήφιση νομοσχέδιο.

Ωστόσο, ενώ το μνημόνιο αναφέρει ότι σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία με την Ε. Επιτροπή για το ΝΟΜΕ, θα συμφωνήσει με τους θεσμούς άλλα διαρθρωτικά μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος ως προς τα μερίδια, ούτε καν σκιαγραφεί το πιθανό περίγραμμά τους. Σε κάθε περίπτωση, με το Μνημόνιο οι θεσμοί ρίχνουν το βάρος στα μερίδια της ΔΕΗ στην παραγωγή, στα οποία έτσι και αλλιώς θα καταλήξει φυσιολογικά λόγω γήρανσης των παραγωγικών της μονάδων και σταδιακής διακοπής της λειτουργίας τους. Μάλλον «δώρο» των θεσμών στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να έχει το κεφάλι της ήσυχο με τους «Πλατφορμιστές» του Λαφαζάνη και τα συνδικάτα.

Συμβάσεις Διακοψιμότητας: Μέτρο έτοιμο εδώ και πολλούς μήνες και εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που η εφαρμογή του, όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συμβάλλει στην αισθητή μείωση του ενεργειακού κόστους για τις ηλεκτροβόρες βιομηχανίες. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης συνέστησε επιτροπή για την εφαρμογή του. Η επιτροπή συνεδρίασε, έκανε τις προτάσεις της, αλλά ο πρώην υπουργός το ξανασκέφτηκε, γιατί συνειδητοποίησε ότι το μέτρο έθιγε τα συμφέροντα κάποιων μικρών επενδυτών σε φωτοβολταϊκά κ.λπ. Και επειδή είναι πάντα με τους μικρούς, που έχουν όμως τις πολλές ψήφους, το μέτρο ξεχάστηκε και η βιομηχανία περιμένει ακόμη το φθηνό ρεύμα του Λαφαζάνη.

Πληρωμές στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής για την ισχύ που προσφέρουν και την ανάκτηση κόστους:  Πρόκειται για τα Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος που πρέπει να εισπράττουν οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, τα οποία καταργήθηκα μέχρι να... επανεξεταστούν. Ο μηχανισμός ισχύει σε όλες τις χώρες, επειδή εξασφαλίζει ομαλή ηλεκτροδότηση σε συνθήκες μεγάλης διείσδυσης ΑΠΕ. Το Μνημόνιο προβλέπει άμεσα τον Σεπτέμβριο εφαρμογή ενός προσωρινού μηχανισμού και τη θέσπιση μόνιμου.

Η προεργασία έχει γίνει και έχουν ληφθεί οι εγκρίσεις από την Επιτροπή. Όσο για την ανάκτηση κόστους, με την κατάργηση του Μηχανισμού Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους για τις μονάδες φυσικού αερίου, οι μονάδες αυτές υποχρεώνονται από τον Διαχειριστή να προσφέρουν ενέργεια στο Σύστημα, όταν το απαιτούν οι ανάγκες, χωρίς όμως οι τιμές που διαμορφώνονται να καλύπτουν το κόστος καυσίμου. Το μέτρο δηλαδή που επιβάλλει το Μνημόνιο είναι το αυτονόητο. Ενώ το μη αυτονόητο, δηλαδή η πλήρης αγνόηση της πραγματικότητας από τις κυβερνήσεις, έφερε στα πρόθυρα της εξόδου από την Ελλάδα μεγάλες ξένες ενεργειακές εταιρείες που έχουν επενδύσει σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.

Ιδιωτικοποίηση ΑΔΜΗΕ: Το Μνημόνιο προσφέρει διέξοδο στην κυβέρνηση να αποφύγει την ιδιωτικοποίηση του Διαχειριστή του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, για την απόκτηση του οποίου ήταν έτοιμες να καταθέσουν προσφορές εταιρίες όπως η ιταλική ΤΕRNA και η βελγική ELIA. Μένει όμως να δούμε αν η εναλλακτική της ιδιωτικοποίησης που θα παρουσιάσει το υπουργείο στους θεσμούς θα έχει αξιοπιστία.

Υπάρχουν δηλαδή πληροφορίες για σχέδιο που περιλαμβάνει διατήρηση του ΑΔΜΗΕ με τα περιουσιακά του στοιχεία υπό τον μετοχικό έλεγχο της ΔΕΗ. Η ιδιωτικοποίηση, σύμφωνα με τι ίδιες πληροφορίες, θα αφορά έναν άλλο «ΑΔΜΗΕ» με ρόλο Διαχειριστή και Λειτουργού της Αγοράς (ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ μαζί, ή πρώην ΔΕΣΜΗΕ), που τα περιουσιακά του στοιχεία θα είναι το δικαίωμα Διαχείρισης των δικτύων και εκκαθάρισης της ημερήσιας αγοράς, ή και λειτουργίας του οιονεί χρηματιστηρίου ηλεκτρικής ενέργειας που προβλέπεται στο Ενιαίο Μοντέλο, το οποίο θα λειτουργεί σε όλη την ΕΕ από το 2017.

Απελευθέρωση αγοράς λιανικής στο Φυσικό Αέριο: Το νομοσχέδιο είχε ετοιμαστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση και προέβλεπε τον πλήρη λογιστικό και νομικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων διαχείρισης δικτύου των Εταιρειών Παροχής σε Αττική, Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία, από τις δραστηριότητες εμπορίας, με την ίδρυση ανεξάρτητων εταιριών Διαχείρισης Δικτύου (ΕΔΑ). Η πλήρης απελευθέρωση όλων των καταναλωτών προβλέπεται να ισχύσει το 2018.

Ωστόσο, με δεδομένο ότι οι εταιρείες που συμμετέχουν στις τρεις ΕΠΑ, δηλαδή Shell στην Αττική και ΕΝΙ σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία, έχουν απαιτήσεις για την απώλεια του αποκλειστικού δικαιώματος πώλησης αερίου στις περιοχές αυτές, θα πρέπει να προβλεφθεί κάποιου είδους αποζημίωση, καθώς στους διεθνείς διαγωνισμούς είχαν συμμετάσχει και είχαν αναλάβει υποχρεώσεις με βάση το 30ετές αποκλειστικό δικαίωμα.

Η μη επίτευξη συμφωνίας στο θέμα αυτό ήταν ο κύριος λόγος που το νομοσχέδιο δεν το προχώρησε η προηγούμενη κυβέρνηση. Μένει να δούμε πώς θα τακτοποιηθεί το θέμα.