Ανοιγμα σε δόσεις στην αγορά ενέργειας

Με τους αργούς ελληνικούς ρυθμούς και στα μέτρα των κρατικών εταιρειών, θα προωθηθεί η απελευθέρωση της ενεργειακής αγοράς στον ηλεκτρισμό και στο φυσικό αέριο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νομοσχεδίου που ενέκριναν οι θεσμοί, η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού μετατίθεται με την εφαρμογή του «Ενιαίου Μοντέλου» (Target Model) που θα ισχύσει στην ΕΕ, ενώ στο φυσικό αέριο, από την 1η Ιανουαρίου 2018.

Τα στάδια που έχουν καθοριστεί, προβλέπουν τα εξής: Από την 1η Ιανουαρίου 2020 καμία εταιρεία παραγωγής ηλεκτρισμού δεν θα μπορεί να προφέρει (εγχέει) στα δίκτυα πάνω από το 50% της συνολικής προσφερόμενης ενέργειας από εγχώρια παραγωγή και εισαγωγές. Στην περίπτωση που ένα χρόνο πριν (1 Ιανουαρίου 2019) η Επιτροπή Ανταγωνισμού διαπιστώσει ότι ο στόχος αυτός είναι ανέφικτος, θα προτείνει εναλλακτικά μέτρα.

Σύμφωνα με γνώστες της λειτουργίας της αγοράς, η ρύθμιση αυτή είναι στα μέτρα της ΔΕΗ, καθώς σήμερα οι μονάδες της και οι εισαγωγές που πραγματοποιεί, καλύπτουν λίγο περισσότερο από το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας (το υπόλοιπο καλύπτεται από τους ανεξάρτητους παραγωγούς και τις ΑΠΕ). Σημειώνεται επίσης ότι μέχρι το 2020 τίθενται υποχρεωτικά εκτός λειτουργίας κάποιες από τις παλαιές λιγνιτικές μονάδες της ΔEΗ, λόγω υψηλής ρύπανσης (Αμύνταιο και άλλες). Έτσι, εκ των πραγμάτων, η ΔEΗ θα πάψει να ελέγχει το ποσοστό αυτό.

Όσο για την αγορά λιανικής στην οποία η ΔEΗ ελέγχει το 97%, η κατάργηση του μονοπωλίου θα γίνει με την εφαρμογή του Ενιαίου Μοντέλου, το οποίο προβλέπει διμερείς συμβάσεις μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών, λειτουργία χρηματιστηρίου κ.λπ. Έτσι η νέα οργάνωση της αγοράς θα είναι αυτή που θα επιτρέψει σε ανεξάρτητους προμηθευτές να αυξήσουν τα μερίδιά τους. Έως τότε η Ελλάδα αναλαμβάνει την υποχρέωση να προχωρήσουν οι δημοπρασίες λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής στις οποίες θα συμμετέχουν ανεξάρτητοι προμηθευτές ώστε να μειωθεί το ποσοστό της ΔΕΗ. 

Σε ό,τι αφορά στο φυσικό αέριο, τα στάδια που προτείνει το νομοσχέδιο προβλέπουν ότι από το 2018 όλοι οι καταναλωτές, μικροί και μεγάλοι, θα μπορούν να επιλέξουν τον προμηθευτή τους. Έως τότε οι σημερινές εταιρείες παροχής (ΕΠΑ Αττικής, Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας) και η ΔΕΠΑ θα πρέπει να έχουν διαχωρίσει λογιστικά και λειτουργικά τις δραστηριότητες προμήθειας (πώλησης σε πελάτες) από τις δραστηριότητες διαχείρισης των δικτύων πόλεων, ή όποιων δικτύων διαχειρίζονται (περίπτωση ΔΕΠΑ σε βιομηχανικές περιοχές κ.λπ.).

Το Μνημόνιο

Βάσει του Μνημονίου που συμφώνησε η Κυβέρνηση με τους Θεσμούς, πέραν των παραπάνω η Ελλάδα αναλαμβάνει την υποχρέωση να τροποποιήσει τον Κανονισμό της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, ώστε οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής να αποζημιώνονται για την ισχύ που προσφέρουν στο σύστημα (Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος) και να αποφεύγεται η αναγκαστική λειτουργία τους κάτω από το μεταβλητό κόστος τους (κόστος καυσίμου). Στην ουσία δηλαδή επαναφέρεται ο Μηχανισμός Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους ο οποίος καταργήθηκε πριν από ένα χρόνο.

Επίσης καταργείται η έκπτωση 20% στα τιμολόγια της ΔΕΗ προς τους πελάτες υψηλής τάσης (μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές). Η έκπτωση αυτή θα υποκατασταθεί με τιμολόγια βασισμένα στο οριακό κόστος παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη τα καταναλωτικά χαρακτηριστικά των πελατών που επηρεάζουν το κόστος. Με την πρόβλεψη αυτή, καλείται η ΔEΗ να προχωρήσει σε διμερείς διαπραγματεύσεις και στη σύναψη συμβάσεων με τους καταναλωτές αυτής της κατηγορίας, λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους που θέτει το μνημόνιο.

Σε ό,τι αφορά στα μερίδια της ΔEΗ στη λιανική, το Σεπτέμβριο θα πρέπει η κυβέρνηση να συζητήσει με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την εφαρμογή του συστήματος δημοπρασιών ηλεκτρικής ενέργειας τύπου ΝΟΜΕ, ώστε με την είσοδο εναλλακτικών προμηθευτών των μερίδια της ΔEΗ στην αγορά λιανικής να μειωθούν κατά 25% και κατά 50% μέχρι το 2020.

Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία για τους όρους δημοπρασιών, έως τον Οκτώβριο του 2015, τότε θα συζητηθούν με τους θεσμούς εναλλακτικά μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος ως προς τα μερίδια στην αγορά λιανικής. Σε κάθε περίπτωση βάσει του μνημονίου, έως το 2020 καμία επιχείρηση δεν θα μπορεί να παράγει ή να εισάγει άμεσα ή έμμεσα πάνω από το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται ή εισάγεται στην Ελλάδα. Επίσης βάσει του Μνημονίου, η Ελλάδα αναλαμβάνει την υποχρέωση να εφαρμόσει τις διακοπτόμενες συμβάσεις με τη βιομηχανία, ο μηχανισμός των οποίων έχει ήδη εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο ΑΔΜΗΕ

Αναφορικά με τον ΑΔΜΗΕ, στην Κυβέρνηση παρέχεται η δυνατότητα να προτείνει εναλλακτικό σχέδιο ως προς την ιδιωτικοποίηση, που θα έχει όμως ισοδύναμα αποτελέσματα ως προς τον ανταγωνισμό και την πραγματοποίηση επενδύσεων και με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός από τη ΔΕΗ. (Η ΔEΗ σήμερα είναι κάτοχος του 100% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ).

Τέλος η κυβέρνηση αναλαμβάνει την υποχρέωση να επανεξετάσει το καθεστώς φορολόγησης της ενέργειας και να ενισχύσει την οικονομική και επιχειρησιακή ανεξαρτησία της ΡΑΕ.