Τι «έβγαλε» η επίσκεψη του αφεντικού της Gazprom στην Αθήνα

Το ότι ρωσοευρωπαϊκή κοινοπραξία θα αναλάβει την κατασκευή και την εκμετάλλευση του αγωγού μεταφοράς ρωσικού αερίου επί ελληνικού εδάφους είναι το μόνο χειροπιαστό σημείο που προέκυψε από τις επαφές του αφεντικού της Gazprom Αλεξέι Μίλερ με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και τον Αλέξη Τσίπρα.

Κατά τα άλλα, προκαταβολές 3-5 δισ. ευρώ, υπογραφή μνημονίου ή έστω και ενός απλού κοινού ανακοινωθέντος δεν προέκυψε, παρά το κλίμα που θέλησε να δημιουργήσει η πλευρά Λαφαζάνη όλο το προηγούμενο διάστημα.

Το κυριότερο, όπως αποδεικνύεται, είναι πως δεν υπήρξε καμία πρόοδος στα ελληνικά αιτήματα για μείωση των τιμών αερίου ή τουλάχιστον για περιορισμό της απαίτησης της Gazprom σε βάρος της ΔΕΠΑ εξαιτίας της ρήτρας take or pay, ύψους άνω των 100 εκατομμυρίων. Ας σημειωθεί εδώ ότι το όποιο «πρόστιμο» πληρώσει η ΔΕΠΑ στην Gazprom λόγω της εφαρμογής της ρήτρας, θα το μετακυλίσει στους καταναλωτές, περιορίζοντας σημαντικά τα οφέλη που θα προκύψουν από τη μείωση των τιμολογίων φυσικού αερίου λόγω πτώσης των τιμών πετρελαίου.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες και τις μέχρι στιγμής εκτιμήσεις, για το «πού το πάει» και τι ακριβώς θέλει η ρωσική πλευρά, το ρωσικό σχέδιο το οποίο ωστόσο βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο και απαιτεί συνεννοήσεις με την Ε.Ε., προβλέπει τη δημιουργία μεικτής εταιρείας με τη συμμετοχή της Gazprom και της ΔΕΠΑ, την είσοδο της Gazprom στη ΔΕΠΑ, η οποιοδήποτε άλλο σχήμα με τη συμμετοχή της Gazprom, του ελληνικού δημοσίου, ή και άλλων ευρωπαϊκών εταιρειών.

Το σχήμα αυτό, στο οποίο το ελληνικό δημόσιο θα έχει μετοχικό ενδιαφέρον απευθείας ή μέσω της ΔΕΠΑ (σήμερα στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας συμμετέχει το Δημόσιο με 65% και τα ΕΛΠΕ με 35%), θα αναλάβει τη χρηματοδότηση, κατασκευή και εκμετάλλευση του αγωγού.

Τα έσοδα της εταιρείας θα είναι τα τέλη διέλευσης που θα καταβάλλει η Gazprom για τη διακίνηση του αερίου από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στα σύνορα με την ΠΓΔΜ. Όσο για τα κέρδη του Δημοσίου, θα προέρχονται από τη διανομή των κερδών της εταιρείας του αγωγού, μέσω της άμεσης ή έμμεσης συμμετοχής του Δημοσίου στο μετοχικό της κεφάλαιο.

Το ενδιαφέρον είναι ότι στις δηλώσεις του ο Παναγιώτης Λαφαζάνης επέμεινε στο ότι θα υπάρξει πλήρης σεβασμός του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία παρόμοιων ενεργειακών υποδομών. Αυτό σημαίνει ότι προκειμένου να λάβει άδεια ο αγωγός επί ελληνικού εδάφους, να λειτουργεί ως ανεξάρτητο σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου (ΑΣΦΑ) και όχι ως μέρος του εθνικού συστήματος το οποίο διαχειρίζεται ο ΔΕΣΦΑ, θα πρέπει να ακολουθηθούν διαδικασίες σύμφωνα με τα οριζόμενα στις οδηγίες του τρίτου ενεργειακού πακέτου, αντίστοιχες αυτών που τηρήθηκαν στην περίπτωση του ΤΑΡ.

Βάσει των διαδικασιών αυτών, ο επιχειρηματικός φορέας του αγωγού θα πρέπει να αποδείξει ότι είναι ανεξάρτητος επιχειρηματικά από τις εταιρείες παραγωγής αερίου (Gazprom), ότι έχει εξασφαλίσει αγοραστές για το μεταφερόμενο αέριο (market tests σε δύο φάσεις), και ότι θα τηρήσει τους όρους που ενδεχομένως θα θέσει η Ε.Ε. ως προς την πρόσβαση τρίτων στον αγωγό.

Πέρα από αυτά, υπό αξιολόγηση είναι και το γεγονός ότι η ΔΕΠΑ μέσω της μεικτής ελληνοϊταλικης κοινοπραξίας Poseidon είναι κάτοχος αδειών ανεξάρτητου συστήματος φυσικού αερίου στις διασυνδέσεις με τη Βουλγαρία (αγωγός IGB) και με την Ιταλία (υποβρύχιος αγωγός IGI). Θα εμφανίζεται δηλαδή ότι ο εταίρος της Gazprom θα ελέγχει τις περισσότερες από τις διασυνοριακές συνδέσεις της Ελλάδας στο φυσικό αέριο.

Ολα αυτά όμως θα εξεταστούν αφού η Ελλάδα και η Ρωσία συμφωνήσουν μετά από διαπραγμάτευση σε κοινές θέσεις για το πλάνο που θα ακολουθηθεί, έως ότου καταλήξουν σε καταρχήν συμφωνία για χρηματοδοτικό και επιχειρηματικό σχήμα.

Κατά τα άλλα, με βάση δηλώσεις κοινοτικών αξιωματούχων, όταν προέκυψε το θέμα της συνεργασίας, η Ε.Ε. δεν έχει καμία αντίρρηση για τη δραστηριοποίηση της Gazprom στις κοινοτικές χώρες, αρκεί να τηρεί τους κοινοτικούς κανόνες, ιδίως όταν η ρωσική εταιρεία εγκαλείται και σε βάρος της βρίσκεται έρευνα για παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού.