Ενέργεια: Τι ψάχνει ο ΣΥΡΙΖΑ με το «άνοιγμα» προς Μόσχα

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται ένα ακόμη παιχνίδι ισχύος γύρω από τον έλεγχο της ροής ενέργειας. Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης, μετά την επιστροφή του από τη Μόσχα, όπου είχε συνομιλίες με τον Ρώσο υπουργό Ενέργειας και τον επικεφαλής της Gazprom, ξεδίπλωσε κάποιες πτυχές του παιχνιδιού, στο οποίο η Ελλάδα, ακόμη μία φορά, επιδιώκει να έχει ρόλο.

Ωστόσο, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, οι προσπάθειες για αναβαθμισμένο ρόλο στη μεταφορά πετρελαίου ή φυσικού αερίου από τη Ρωσία (συμμετοχή στους αγωγούς Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης και South Stream), έρχονται αντιμέτωπες με το κοινό μέτωπο Ε.Ε.-ΗΠΑ που θέλει να περιορίσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Μόσχα (υπό το φόβο ότι αυτή μπορεί να γίνει και πολιτική), αλλά και τις πολιτικές μεμονωμένων ισχυρών χωρών της Ένωσης.

Σύμφωνα με όσα είπε ο κ. Λαφαζάνης στους δημοσιογράφους την Τρίτη το μεσημέρι, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είναι πρόθυμη να διευκολύνει τη Ρωσία για την επέκταση του ρωσικού αγωγού Turkish Stream που θα μεταφέρει ρωσικό αέριο μέχρι τα τουρκοελληνικά σύνορα στο ελληνικό έδαφος και στη συνέχεια προς ΠΓΔΜ και Σερβία.

Όπως αναφέρουν γνώστες του θέματος, το κύριο ενδιαφέρον της Ρωσίας στην παρούσα φάση δεν είναι οι αγορές της περιοχής των Βαλκανίων. Θέλει το αέριό της να φτάσει μέσω της Ελλάδας στις δύο χώρες προς Βορρά και στη συνέχεια μέσω της Ουγγαρίας να καταλήξει στον αυστριακό κόμβο (hub) του Μπαουμγκάρτεν, όπου θα μπορεί να ασκεί εμπορία σε όλη την κεντρική Ευρώπη, περιοχή στην οποία σημειώνεται και η μεγάλη κατανάλωση.

Για την υλοποίηση του σχεδίου αυτού, προϋπόθεση είναι ότι η Ρωσία θα διατηρήσει σε ισχύ την απόφασή της να διακόψει τη ροή του αερίου της προς την Ευρώπη μέσω Ουκρανίας το 2019. Ή καλύτερα ότι η πολιτική εκκρεμότητα με την Ουκρανία θα διατηρηθεί τα επόμενα χρόνια.

Εφόσον συνεχίσει να ισχύει η σημερινή εκκρεμότητα, η Ευρώπη θα πρέπει να υποκαταστήσει ποσότητα αερίου περίπου 60 δισ. κυβικών μέτρων το χρόνο, τα οποία σήμερα παραλαμβάνει από τους ουκρανικούς αγωγούς και η Ρωσία να βρει τρόπους διάθεσης της ποσότητας αυτής, ώστε να μη χάσει τα έσοδα που κυμαίνονται στα 15-20 δισ. δολάρια το χρόνο. Εάν επιλυθεί το ουκρανικό πρόβλημα, κάτι που με κάθε τρόπο επιδιώκουν η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ, τότε δεν θα υπάρχει σοβαρός λόγος για δημιουργία εναλλακτικής οδού προς την Ευρώπη για τις ποσότητες αυτές.

Επειδή όμως όλοι προετοιμάζονται για το κακό σενάριο, αφού κανείς δεν μπορεί να παίζει με την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, οι δυνάμεις αρχίζουν να προωθούν τις δικές τους πολιτικές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για παράδειγμα, μέσω του αρμόδιου Σλοβάκου επιτρόπου Μάρος Σέφκοβιτς, δεν αντιτίθεται στη δημιουργία του Turkish Stream, αρκεί αυτός να λειτουργήσει με βάση τους κοινοτικούς κανόνες (πρόσβαση τρίτων, unbundling δραστηριοτήτων για τις μετέχουσες εταιρείες κ.λπ.).

Ωστόσο η Ε.Ε. δείχνει να προτιμά τη διέλευση του ρωσικού αγωγού από τη Βουλγαρία (Τουρκία, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ, Σερβία), όπου ευνοείται και η δημιουργία κόμβου, και όχι από την Ελλάδα. Ο λόγος είναι ότι η βουλγαρική κυβέρνηση εμφανίζεται πιο πρόθυμη να πορεύεται στα γεωπολιτικά με βάση τις κοινοτικές ντιρεκτίβες, βέβαια με το αζημίωτο.

Οι Ρώσοι από την πλευρά τους δεν θέλουν να ακούσουν κουβέντα για διέλευση αγωγού από βουλγαρικό έδαφος γιατί θεωρούν την κυβέρνηση της χώρας υπεύθυνη για το ναυάγιο του South Stream και γενικά εμφανίζονται να μην έχουν εμπιστοσύνη στο πολιτικό προσωπικό της άλλοτε πιστής συμμάχου.

Έτσι αυτή τη στιγμή η Ρωσία, με την «προθυμία» της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ να της προσφέρει λύση, επιδιώκει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της Ουκρανίας και της αβεβαιότητας που της προκαλεί η Βουλγαρία. Όσο για τα οφέλη της Ελλάδας, από όσα είπε ο κ. Λαφαζάνης περιορίζονται σε υποσχέσεις για καλύτερους όρους στην προμήθεια φυσικού αερίου, άρση του εμπάργκο στα αγροτικά και συμμετοχή ρωσικών εταιρειών στους διαγωνισμούς για έρευνα υδρογονανθράκων.

Ο ρόλος της Γερμανίας

Στο ίδιο παιχνίδι πάντως, σημαντικό ρόλο έχει και η Γερμανία. Ήδη το δίκτυό της παραλαμβάνει κάθε χρόνο περίπου 30 δισ. κυβικά μέτρα αερίου μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream στον οποίο συμμετέχουν γερμανικοί βιομηχανικοί κολοσσοί και η Gazprom.

Όπως έλεγχε εχθές ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, οι Γερμανοί ενδιαφέρονται μέσω της επέκτασης της χωρητικότητας του αγωγού να καλύψουν τη μεταφορά ακόμη και του συνόλου της ποσότητας ρωσικού αερίου, που μέσω Ουκρανίας διοχετεύεται στην Ευρώπη. Σύμφωνα δε με τον Έλληνα υπουργό, μια τέτοια προοπτική θα έθετε υπό τον έλεγχο της Γερμανίας τη διακίνηση του συνόλου του ρωσικού αερίου που τροφοδοτεί την Ευρώπη.

Με βάση τα παραπάνω, στις κινήσεις ενίσχυσης της συνεργασίας της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με τη Ρωσία θα έχει εμφανείς ή αφανείς αντιπάλους οι οποίοι, για πάρα πολλούς λόγους, πολιτικούς, οικονομικούς, γεωστρατηγικούς, δεν θα ήθελαν να δουν να ολοκληρώνεται το σχέδιο.

Οι ΗΠΑ κατ' αρχάς, που πολύ πρόσφατα εξέφραζαν την αντίθεσή τους στα ελληνικά ανοίγματα προς τη Ρωσία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Βουλγαρία, καθώς και η Γερμανία με τους δορυφόρους της.

Το σχέδιο όμως κινδυνεύει και από την ίδια τη Ρωσία. Μια λύση στην Ουκρανία, αποδεκτή για την ίδια, ή μια συμφέρουσα προσφορά από τη Γερμανία, θα αφήσει την Ελλάδα στα κρύα του λουτρού, και όχι για πρώτη φορά...