Economist: Η πρόκληση Τσίπρα και το... «κουκούλωμα»

Η απαίτηση του Αλέξη Τσίπρα να διαγραφεί ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους και οι υποσχέσεις για «πάρτι» δημόσιων δαπανών έχουν δημιουργήσει τη μεγαλύτερη πρόκληση που έχει γνωρίσει μέχρι τώρα το ευρώ και η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, υποστηρίζει σε άρθρο του ο Economist.

Σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό, αν και όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν ξεκαθαρίσει ότι θέλουν να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ, η απειλή του Grexit είναι πλέον ξεκάθαρη.

Το 2011-12 η Α. Μέρκελ σκέφτηκε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αλλά τελικά αποφάσισε να στηρίξει τους Έλληνες και να τους κρατήσει στο ενιαίο νόμισμα. Δεν ήθελε να κατηγορηθεί για άλλη μια ευρωπαϊκή καταστροφή, ενώ οι Βόρειοι πιστωτές και οι Νότιοι οφειλέτες ήταν ανήσυχοι για τις πιθανές επιπτώσεις ενός χαοτικού Grexit στις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Ωστόσο αυτήν τη φορά η εικόνα είναι διαφορετική, τονίζει ο Economist. Το Grexit θα φανεί περισσότερο σαν ένα λάθος της Ελλάδας, η οικονομία της Ευρώπης είναι πιο ισχυρή, ενώ το 80% του ελληνικού χρέους βρίσκεται στα χέρια άλλων κυβερνήσεων ή οντοτήτων του επίσημου τομέα. Το κυριότερο είναι πως έχουν αλλάξει οι πολιτικοί συσχετισμοί.

Οι Φινλανδοί και οι Ολλανδοί, όπως και οι Γερμανοί, θέλουν οι Έλληνες να τηρήσουν τις δεσμεύσεις που έκαναν πριν από δύο χρόνια. Την ίδια ώρα οι κεντροδεξιές κυβερνήσεις της Ευρώπης φοβούνται ότι ένας επιτυχημένος εκβιασμός από την Ελλάδα θα ωθούσε τους ψηφοφόρους προς τα λαϊκιστικά κόμματα, όπως το Ποδέμος στην Ισπανία.

Τα τρία σενάρια

Οι συντάκτες του Economist εκτιμούν πως υπάρχουν τρία σενάρια, ένα καλό, ένα καταστροφικό και το «κουκούλωμα».

Η ιστορία του ευρώ είχε να κάνει πάντα με την αποφυγή του πόνου, αλλά τώρα η μάχη περιστρέφεται γύρω από την πολιτική και όχι την οικονομία και ένας συμβιβασμός φαίνεται πιο δύσκολος. Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνει ο Economist, υπάρχει μια καλή λύση τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη.

Ο κ. Τσίπρας έχει δίκιο σε δύο σημεία και κάνει λάθος σε ένα. Έχει δίκιο ότι η λιτότητα που επέβαλε η Ευρώπη ήταν υπερβολική. Οι πολιτικές της Α. Μέρκελ κατέπνιξαν την ευρωπαϊκή οικονομία και την οδήγησαν σε αποπληθωρισμό. Η καθυστερημένη εφαρμογή της ποσοτικής χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποτελεί τρανταχτή απόδειξη για αυτό. Ο κ. Τσίπρας έχει επίσης δίκιο πως το χρέος της Ελλάδας, το οποίο έχει αυξηθεί από το 109% στο κολοσσιαίο 175% του ΑΕΠ τα τελευταία έξι χρόνια, δεν είναι βιώσιμο. Η Ελλάδα πρέπει να μπει σε πρόγραμμα συγχώρεσης όπως μια χρεοκοπημένη αφρικανική χώρα. Αλλά ο κ. Τσίπρας κάνει λάθος που θέλει να εγκαταλείψει τις μεταρρυθμίσεις. Τα σχέδιά του για την επαναπρόσληψη 12.000 δημοσίων υπαλλήλων, το πάγωμα των ιδιωτικοποιήσεων και την αύξηση του κατώτατου μισθού θα ακυρώσουν την πρόοδο που σημείωσε η Ελλάδα στην ανταγωνιστικότητα.

Ποια θα ήταν η ενδεδειγμένη λύση για τον Economist: «Πείστε τον κ. Τσίπρα να εγκαταλείψει τον τρελό του σοσιαλισμό και να συνεχίσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με αντάλλαγμα τη συγχώρεση χρέους, είτε με επιμήκυνση των ωριμάνσεων του ελληνικού χρέους είτε με μείωση της ονομαστικής του αξίας. Ο κ. Τσίπρας μπορεί να εκτονώσει τα αριστερά του ένστικτα με τη διάλυση των προστατευόμενων ολιγοπωλίων και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Ο συνδυασμός μιας μακροοικονομικής χαλάρωσης με μικροοικονομικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορεί να αποτελέσει μοντέλο για άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και ακόμα και η Γαλλία».

Ωστόσο όλα αυτά αποτελούν ένα πολύ ωραίο όνειρο, προσθέτει ο Economist, αν συνειδητοποιήσει κανείς ότι κ. Τσίπρας μάλλον είναι ένας τρελός ακροαριστερός και η Α. Μέρκελ ίσα που δέχτηκε τα σημερινά σχέδια για το QE.

Οπότε προκύπτει το δεύτερο καταστροφικό σενάριο: το Grexit. Οι αισιόδοξοι έχουν δίκιο να υποστηρίζουν πως θα είναι λιγότερο επώδυνο από ό,τι το 2012, αλλά το βέβαιο είναι πως θα προκαλέσει και τώρα πόνο.

Στην Ελλάδα θα οδηγήσει στην κατάρρευση των τραπεζών   σε επαχθείς κεφαλαιακούς ελέγχους, σε μεγαλύτερη απώλεια εισοδήματος, σε ακόμα υψηλότερη ανεργία και στην πιθανή έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο αντίκτυπος του Grexit θα είναι σκληρός και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Θα προκαλέσει αμέσως αμφιβολίες για το αν πρέπει να μείνουν στο ευρώ η Πορτογαλία, η Ισπανία, ακόμα και η Ιταλία. Εν τω μεταξύ, τα νέα προστατευτικά τείχη του ευρώ, η τραπεζική ένωση και το ταμείο διάσωσης, δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμα.

Οπότε η πιθανότερη κατάληξη θα είναι ένα πρόσκαιρο κουκούλωμα που δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια. Αν ο κ. Τσίπρας δεν κερδίσει ελάφρυνση του χρέους, θα χάσει πλήρως την αξιοπιστία του έναντι των Ελλήνων ψηφοφόρων. Ακόμη όμως κι αν εξασφαλίσει μικρές μόνο βελτιώσεις, οι άλλες χώρες θα αντισταθούν. Η όποια μεταβολή στις συνθήκες διάσωσης πρέπει να εγκριθεί από κυβερνήσεις που θα μπορούσαν να είναι αντίθετες, όπως η Φινλανδία. Η Ισπανία και η Πορτογαλία θα ζητήσουν να λήξει και η δική τους λιτότητα. Το χειρότερο, οι λαϊκιστές της Αριστεράς και της Δεξιάς στη Γαλλία και στην Ιταλία, που δεν εναντιώνονται μόνο στη λιτότητα αλλά και στη συμμετοχή στο ευρώ, θα ενισχυθούν.

Θα υπάρξουν και τεχνικά προβλήματα με το «κουκούλωμα». Η ΕΚΤ δηλώνει ότι δεν θα παράσχει έκτακτη ρευστότητα στις τράπεζες ούτε θα αγοράζει τα ομόλογά της αν δεν κλείσει η συμφωνία με την τρόικα και το αδιέξοδο αυτό μπορεί να προκαλέσει μαζική έξοδο από τις ελληνικές τράπεζες. Μια λύση θα ήταν η επέκταση στις διάρκειες, αλλά αυτή θα είναι πολύ μικρή για τον κ. Τσίπρα και πολύ μεγάλη για την κ. Μέρκελ.

Οπότε στο τέλος, η Ελλάδα πιθανόν να υποχρεώσει την Ευρώπη να λάβει κάποιες δύσκολες αποφάσεις. Με λίγη τύχη, θα αποβούν σε καλό αποτέλεσμα. Οι Έλληνες ψηφοφόροι ζουν σε μακαριότητα αν πιστεύουν ότι ο κ. Τσίπρας μπορεί να προσφέρει όσα υπόσχεται, αλλά και οι Γερμανοί πρέπει να κοιτάξουν τις επιπτώσεις της εμμονής τους με τη λιτότητα.

Αν η κ. Μέρκελ συνεχίσει να αντιστέκεται σε κάθε προσπάθεια τόνωσης της ανάπτυξης και εξαφάνισης του αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη, θα καταδικάσει την Ευρώπη σε μια χαμένη δεκαετία – πολύ χειρότερη από τη δεκαετία του 1990 για την Ιαπωνία. Είναι βέβαιο ότι θα προκληθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μεγαλύτερη κοινωνική αντίδραση από όση στην Ελλάδα. Είναι δύσκολο να διακρίνουμε πώς θα μπορούσε να επιβιώσει το ευρώ υπό αυτές τις συνθήκες. Και, αν δεν επιβιώσει, ο μεγαλύτερος χαμένος θα είναι η ίδια η Γερμανία.