«Πόντιος Πιλάτος» η Κομισιόν για τον ελληνοκυπριακό αγωγό αερίου

Αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις από έλλειψη σαφών κατευθύνσεων και πολιτικών στον ενεργειακό τομέα βρίσκεται ακόμη μια φορά η Ε.Ε. καθώς συνεχίζει να εμφανίζεται αμήχανη μετά την αιφνιδιαστική απόφαση της Ρωσίας να ακυρώσει τον αγωγό South Stream, στον οποίο είχαν εμπλακεί άμεσα ή έμμεσα οκτώ κράτη μέλη της.

Η αμηχανία αυτή έγινε εμφανής από τις δηλώσεις του αρμόδιου επιτρόπου Maros Sefcovic, μετά το πρώτο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας στο οποίο έλαβε μέρος με την αρμοδιότητα αυτή.

Στο περιθώριο των εργασιών του, ο κ. Sefcovic συναντήθηκε με τους εκπροσώπους των χωρών Βουλγαρίας, Ουγγαρίας, Σλοβενίας, Αυστρίας, Κροατίας Ιταλίας, Ελλάδας και Ρουμανίας, οι οποίες είτε διέθεταν τα εδάφη τους για τη διέλευση του αγωγού, είτε είχαν υπογράψει συμφωνίες σύνδεσης των δικτύων τους και προμήθειας αερίου, είτε εταιρείες τους συμμετείχαν στα επιχειρηματικά σχήματα και στην κατασκευή του έργου.

«Προσπαθούμε να κατανοήσουμε πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο», δήλωσε ο Σλοβάκος επίτροπος.

Χαρακτηρίζοντας επίσης το έργο του South Stream «μεγίστης σημασίας», άφησε να εννοηθεί ότι ενδεχομένως η απόφαση της Ρωσίας για ακύρωση μπορεί να μην είναι οριστική, τονίζοντας ωστόσο ότι αυτή δεν εξαρτάται από την Ε.Ε. Καταληκτικά ο κ. Sefcovic, χωρίς να θελήσει να ανοίξει τα χαρτιά του, δήλωσε ότι η Ε.Ε. καλείται να διαφυλάξει τα συμφέροντα των κρατών μελών και ότι οι κοινοτικές αρχές θα εξετάσουν όλα τα αιτήματα που έθεσαν οι εμπλεκόμενες χώρες.

Στην ουσία ο επίτροπος εμφανίστηκε σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου, καθώς όλα τα προηγούμενα χρόνια η Ε.Ε. ανέχθηκε, παρακολουθώντας ως θεατής την εμπλοκή των κρατών μελών στο σχέδιο, τη στιγμή που η ρωσική πλευρά δεν έδινε καμία διαβεβαίωση ότι θα τηρήσει το κοινοτικό δίκαιο στη διαχείριση των δικτύων, ενώ ταυτόχρονα υπήρχε σε εξέλιξη έρευνα σε βάθος για τις εμπορικές πρακτικές της Gazprom σε κράτη μέλη (κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, φραγμοί στην είσοδο άλλων προμηθευτών).

Έτσι αυτή τη στιγμή σε χώρες όπως η Βουλγαρία η υπόθεση του South Stream προκαλεί συνθήκες πολιτικής αστάθειας, εταιρείες όπως η ιταλική ΕΝΙ υφίστανται τεράστια οικονομική ζημία, ενώ άλλα κράτη αναγκάζονται να αναζητήσουν νέες πηγές εφοδιασμού.

Σε ό,τι αφορά την ελληνική συμμετοχή στον South Stream, σημειώνεται ότι στον αρχικό σχεδιασμό του έργου, προβλεπόταν η κατασκευή ενός νότιου κλάδου, ο οποίος από τη Βουλγαρία και μέσω της Ελλάδας θα κατέληγε στην Ιταλία, μετά τη συμφωνία Πούτιν-Καραμανλή που ανακοινώθηκε το 2008 στην Κωνσταντινούπολη.

Ωστόσο η προοπτική αυτή από την αρχή φάνηκε ότι δεν έχει πιθανότητες υλοποίησης, λόγω έλλειψης αγοραστών αερίου. Η μόνη κίνηση που έγινε τελικά αφορούσε την ίδρυση το 2010 της μικτής εταιρείας South Stream Ελλάς (50% Gazprom-50% ΔΕΣΦΑ) με σκοπό την υλοποίηση μελέτης σκοπιμότητας, η οποία ως νομικό πρόσωπο υφίσταται ακόμη.

Ο East Med

Κατά τα άλλα, ο Ευρωπαίος επίτροπος επαναβεβαίωσε τη στήριξη της E.E. στο Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου και στο ρόλο που διαδραματίζουν για την ολοκλήρωσή του το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία, όπως και για τον Κάθετο Διάδρομο, για τη στήριξη του οποίου υπέγραψε κοινή δήλωση ο υπουργός Ελλάδας Γιάννης Μανιάτης με τους ομολόγους του από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.

Ωστόσο επιφυλακτικός στάθηκε στο άλλο σχέδιο ελληνικού, κυπριακού και ισραηλινού ενδιαφέροντος, για τον αγωγό East Med που θα μεταφέρει το αέριο της κυπριακής και της ισραηλινής ΑΟΖ μέσω της Ελλάδας στην Ιταλία. Ο Maros Sefcovic επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον της Ε.Ε. για το μεγαλεπήβολο σχέδιο, παρατηρώντας ωστόσο ότι η υλοποίηση μιας παρόμοιας επένδυσης μπορεί να αποσαφηνιστεί σε επόμενο στάδιο και μόνο μετά την ολοκλήρωση των μελετών που θα δείχνουν πόσο εφικτό τεχνικά και οικονομικά είναι.

Για την πρόταση αυτή συζήτησε με τους υπουργούς Ελλάδας και Κύπρου Γιάννη Μανιάτη και Γιώργο Λακκοτρύπη (ο δεύτερος εκπροσωπούσε και τον Ισραηλινό ομόλογό του). Σε δηλώσεις του μετά τη συνάντηση, ο επίτροπος Ενέργειας είπε ότι ήταν μια προκαταρκτική συζήτηση, αλλά όπως τόνισε, «χρειαζόμαστε συμπληρωματικές μελέτες πριν πάρουμε αποφάσεις.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο υποβρύχιος αγωγός Κύπρου - Ελλάδας είναι ένα δύσκολο έργο από τεχνική άποψη. Εκτός δε από το τεχνικό μέρος τόνισε ότι θα πρέπει να εξεταστούν σοβαρά δύο παράμετροι. Η πρώτη αφορά τις επιπτώσεις που θα έχει το έργο στην ενεργειακή ασφάλεια (εφοδιασμό) της Ε.Ε. και η δεύτερη το κατά πόσον το έργο θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί και να καταστεί χρήσιμο για την Κύπρο («bankable and useful for Cyprus»).

Πάντως το σχέδιο του αγωγού East Med, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, έχει και τηνστήριξη της Ιταλίας. Ο εκπρόσωπος της Ιταλίας στο Συμβούλιο υφυπουργός Ανάπτυξης Claudio De Vincenti, με δηλώσεις του στήριξε την προοπτική να ξεκινήσει μια λεπτομερής μελέτη του έργου, το οποίο όπως είπε είναι σημαντικό επειδή θα βοηθήσει στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού της Ε.Ε.