Πώς θα «αναστηθεί» το κέντρο της Αθήνας

Παροχή φορολογικών κινήτρων σε επιχειρήσεις, ελεύθερους επαγγελματίες και ιδιώτες που επιστρέφουν στο κέντρο της πόλης (είτε ως επιχειρηματίες, είτε ως κάτοικοι), μειωμένα δημοτικά τέλη σε συγκεκριμένες περιοχές ή για συγκεκριμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες, δυνατότητα αλλαγής χρήσεων γης ακόμα για έναν όροφο κτιρίου, πρόστιμα σε όσους εγκαταλείπουν στην τύχη τους τα κτίρια ιδιοκτησίας τους, αποχαρακτηρισμό διατηρητέων κτιρίων αν φιλοξενούν συγκεκριμένες δραστηριότητες χαμηλής όχλησης, αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τα περίπτερα ώστε να μην καταλαμβάνουν ολόκληρα πεζοδρόμια:

Πρόκειται για μερικά από τα δεκάδες μέτρα που προβλέπονται στο Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ) για το ιστορικό κέντρο της Αθήνας, την κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) που ανακοινώθηκε χθες από τον υπουργό Περιβάλλοντος Γιάννη Μανιάτη, αλλά καλείται να υπογράψει σχεδόν σύσσωμο το υπουργικό συμβούλιο, και έχει ως στόχο την αναβάθμιση του κέντρου της πρωτεύουσας.

Το ΣΟΑΠ περιλαμβάνει τις περιοχές Εμπορικό Τρίγωνο - Κουμουνδούρου - Ψυρρή, Πλατεία Βάθη - Μεταξουργείο - Κεραμεικός, Μουσείο - Πανεπιστημίου, Πλατεία Βικτωρίας - Πλατεία Αττικής - Άγιος Παύλος. Η υπουργική απόφαση των 74 σελίδων προβλέπει φιλόδοξα έργα και πρωτοβουλίες, αρκετές από τις οποίες έχουν ανακοινωθεί και στο παρελθόν χωρίς να εφαρμοστούν.

Επιπλέον, για πολλές από τις πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία «οικολογικής γειτονιάς», οι πεζοδρομήσεις, οι αναβαθμίσεις πλατειών κι οι ανακαινίσεις παλαιών ή διατηρητέων απαιτούν δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Γι’ αυτό και στο σχέδιο αποφεύγεται η αναφορά στο κόστος κάθε πρωτοβουλίας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ενώ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην ανάγκη κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων, π.χ. μέσω Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Για να εφαρμοστεί το ΣΟΑΠ πρέπει πρώτα να υπογράψουν όλοι οι εμπλεκόμενοι υπουργοί, να δημοσιευθεί η ΚΥΑ και στη συνέχεια να βρεθούν τα κονδύλια, καθώς οι κοινοτικοί και οι εθνικοί πόροι δεν επαρκούν για το σύνολο των δράσεων.

Αρκετά από τα μέτρα που εξετάζονται αναμένεται να συζητηθούν, όπως για παράδειγμα η πρόταση για εξέταση δυνατότητας «επιλογής συγκεκριμένης περιοχής ως υποδοχέα συγκέντρωσης νόμιμων οίκων ανοχής στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου της πόλης» ή «η διαφοροποίηση των δημοτικών τελών ανά κατηγορία και τύπους περιοχών», με στόχο να προστατευθούν περιοχές κατοικίας από δραστηριότητες που επιβαρύνουν ολόκληρες περιοχές του κέντρου.

Κάποια άλλα μέτρα εμφανίζονται ως ελκυστικά, αλλά πρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν. Προτείνεται, για παράδειγμα, η παροχή γεωγραφικά στοχευμένων στεγαστικών δανείων ή ενισχύσεων για ενοίκια σε δικαιούχους του ΟΑΕΔ που επιστρέφουν στο κέντρο ή ειδικές φορολογικές απαλλαγές σε περιπτώσεις επιστροφής κατοίκων με χαμηλό εισόδημα σε εγκαταλελειμμένες κατοικίες τους στο κέντρο της Αθήνας, χωρίς να προσδιορίζονται οι συγκεκριμένες περιοχές.

Μέτρα επιστροφής επιχειρήσεων και κατοίκων - Στήριξη αγοράς ακινήτων

Για την ανάσταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας προτείνεται μεταξύ άλλων να ενταχθεί ειδικά το κέντρο της Αθήνας (η περιοχή που καλύπτει το ΣΟΑΠ ή ευρύτερη) στις υποβαθμισμένες και φτωχές περιοχές της χώρας ώστε να έχει μεγαλύτερη χρηματοδότηση από τα κοινοτικά κονδύλια.

Σχεδιάζονται, επίσης, απαλλαγές από ορισμένες κατηγορίες δημοτικών τελών, υπό προϋποθέσεις, για ειδικές κατηγορίες επιχειρήσεων σε κλάδους με έντονα προβλήματα (λιανικό εμπόριο, ξενοδοχεία).

Σύμφωνα με το ΣΟΑΠ, θα προωθηθεί μελέτη για την παροχή κινήτρων δημιουργίας θυλάκων επιχειρηματικότητας εντός του κέντρου της Αθήνας. Οι επιχειρηματίες που θα επιστρέφουν στη συγκεκριμένη περιοχή θα δύνανται να αιτηθούν (για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα που θα προκύπτει από τη μελέτη): α) τροποποιήσεις χρήσης γης (για μη οχλούσες χρήσεις) ακόμη και για όροφο, β) υπαγωγή στα ειδικά κίνητρα και ενισχύσεις που θα καθοριστούν (π.χ. απαλλαγή από εισφορές στο Δήμο, δημοτικά τέλη κ.λπ.). Σε εξαιρετικές περιπτώσεις προτείνεται ακόμα και παραχώρηση ακινήτων του Δήμου (θα κρίνεται από το δημοτικό συμβούλιο). 

Ειδικά για την αγορά ακινήτων προτείνεται, μεταξύ άλλων, η δυνατότητα εξόφλησης των οφειλών από φόρους στα ακίνητα με εκχώρηση ακινήτων στο Δημόσιο, η μείωση του φόρου μεταβίβασης σε περιοχές στις οποίες θα προωθηθούν οργανωμένα προγράμματα αστικής αναγέννησης, η τροποποίηση γενικών και ειδικών χρήσεων γης σε επίπεδο κτιρίων ή και ορόφων κτιρίων, μέσω ταχύρρυθμων διαδικασιών. Πιλοτική εφαρμογή με επιλογή 2 ή 3 αναξιοποίητων δημόσιων κτιρίων καθώς και η επεξεργασία και η διαμόρφωση πρότασης για την παροχή δυνατότητας αλλαγής χρήσης κλειστών ξενοδοχείων που ανήκουν στο δημόσιο σε κτίρια κατοικιών. 

Για να προχωρήσουν τα συγκεκριμένα μέτρα, όμως, απαιτούνται γενικότερες θεσμικές αλλαγές όπως η απλοποίηση διαδικασιών και προϋποθέσεων εκμίσθωσης και αξιοποίησης ακινήτων ιδιοκτησίας δημοσίου και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου καθώς και η διαμόρφωση πρότασης για τη διευκόλυνση αλλαγής προορισμού κληροδοτημάτων και την επιτάχυνση εγκριτικών και ελεγκτικών διοικητικών διαδικασιών.

Αναμορφώνεται, επίσης, το θεσμικό πλαίσιο για τα κτίρια που αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, για τα επικινδύνως ετοιμόρροπα κτίρια και για ημιτελή. Στόχος είναι να μπορεί να παρέμβει ευκολότερα π.χ. για την αποκατάσταση ή την κατεδάφιση επικίνδυνων κτιρίων, το δημόσιο, αλλά και η ενσωμάτωση πρόβλεψης ποινικών και διοικητικών κυρώσεων σε βάρος ιδιοκτητών, που δεν μεριμνούν για την υγειονομική ασφάλεια των ιδιοκτησιών τους.

Ταυτόχρονα προβλέπεται η επεξεργασία κινήτρων για την αποκατάσταση και επανάχρηση κενών και εγκαταλελειμμένων κτηρίων και η πιλοτική εφαρμογή προγράμματος απόσυρσης σε 2-3 επιλεγμένα (κεντρικά) οικοδομικά τετράγωνα και οδούς του ιστορικού κέντρου της Αθήνας.

«Οικολογική Γειτονιά» και περιοχές με οπτικές ίνες μέχρι το σπίτι με ΣΔΙΤ

Στόχος της πρότασης είναι η μετατροπή μιας μικρής γειτονιάς της πόλης (του επιπέδου των 36 οικοδομικών τετραγώνων) σε οικολογική γειτονιά, που θα αποτελέσει πρότυπο για τον μετασχηματισμό και άλλων γειτονιών στο μέλλον, αλλά και θα δώσει τη δυνατότητα να δοκιμαστούν μέθοδοι και τεχνικές από ειδικούς, κατασκευαστές, επιχειρηματίες, τη διοίκηση κ.λπ. Οι παρεμβάσεις δεν θα γίνουν μόνο στα κτίρια (π.χ. αναβάθμιση για χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας), αλλά και στο επίπεδο των τεχνολογικών τηλεπικοινωνιών κ.α. 

Εξετάζεται, επίσης, ο εντοπισμός γειτονιών της πόλης στις οποίες θα μπορούσε και θα είχε νόημα να αναπτυχθεί δίκτυο οπτικών ινών σε επίπεδο FTTH (Fibet to the Home, οπτική ίνα μέχρι το σπίτι) κ.λπ. Προτείνεται ο κάθε πάροχος τηλεπικοινωνιών να αναλάβει μια γειτονιά ενός από τα κεντρικά τμήματα του δήμου, και συγκεκριμένα έχουν εντοπιστεί περιοχές θύλακες επιχειρηματικότητας, με στόχο να υπάρξουν πολλές συνέργειες και οφέλη.

Ομάδα άμεσης επέμβασης για οπτική ρύπανση

Προκειμένου να βελτιωθεί η εικόνα της πόλης εξετάζεται η δημιουργία στον δήμο Αθηναίων ολοκληρωμένου μόνιμου μηχανισμού άμεσης επέμβασης για την αντιμετώπιση προβλημάτων οπτικής ρύπανσης με προτεραιότητα σε μνημεία και σε σημαντικά κτήρια και κατασκευές. Επισημαίνεται, όμως, πως πρέπει να προηγηθούν η βελτίωση και η αποσαφήνιση της νομοθεσίας σχετικά με τη ρύπανση από γκράφιτι, αφίσες, επιγραφές, διαφημιστικές πινακίδες κ.λπ.

Αναπλάσεις πλατειών

Η εμπειρία έχει αποδείξει πως μια ανάπλαση δεν αρκεί για να αναστηθεί μια πλατεία του κέντρου της πόλης γι’ αυτό και προβλέπεται πως οι παρεμβάσεις του δήμου πρέπει να συνοδεύονται π.χ. από κίνητρα για να εγκατασταθούν δραστηριότητες πέριξ της πλατείας. Στο ΣΟΑΠ προβλέπεται η ανάπλαση της Πλατείας Ομονοίας (για μία ακόμη φορά), του προαύλιου χώρου του Αρχαιολογικού Μουσείου, του χώρου μεταξύ Ακαδημίας Αθηνών και Πανεπιστημίου Αθηνών (Πλ. Κωστή Παλαμά) και του προαύλιου χώρου του Πνευματικού Κέντρου της Αθήνας.

Ακολουθούν οι πλατείες Αγίου Παντελεήμονα, Βικτωρίας, Βάθη, Αγίου Παύλου, Ακαδημίας Πλάτωνος, Εξαρχείων, Θεάτρου (και η Πλατεία Ξούθου), η Ανάπλαση της Πλατείας Αρχηγέτιδας και της μικρής πλατείας Θησείου απέναντι από τον σταθμό ΗΣΑΠ, η Πλατεία Μητροπόλεως και η Πλατεία Κολωνακίου.

Προβλέπεται, επίσης, η δημιουργία πλατειών σε μη απαλλοτριωμένους χώρους εντός της περιοχής του ΣΟΑΠ, όπως ο χώρος μεταξύ των οδών Ηπείρου, Μιχ. Βόδα και Ακακίου.

* Δείτε την ΚΥΑ στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.