Πώς η Βρετανία «προίκισε» τα start ups με €1,2 δισ.

Μοντέλο για τη δημιουργία δικτύων «ατύπων επενδυτών» (των λεγόμενων angels, δηλαδή ιδιωτών που επενδύουν σε νέες επιχειρήσεις) αναζητά η ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο του σχεδίου ενίσχυσης της καινοτομίας.

Το βρετανικό πρόγραμμα φοροαπαλλαγών Enterprise Investment Scheme (EIS), που αναβαθμίστηκε το 2012 και σε έναν χρόνο κατάφερε να προσελκύσει κεφάλαια από angels ύψους άνω του 1,23 δισ. ευρώ (1 δισ. στερλίνες) μπορεί να αποτελέσει οδηγό για την Ελλάδα, υποστηρίζουν άνθρωποι που παρακολουθούν αντίστοιχα εγχειρήματα.

Τώρα οι Βρετανοί προωθούν ένα νέο πρόγραμμα, με ακόμα γενναιότερες φοροαπαλλαγές, με στόχο τις νεοφυείς επιχειρήσεις, το Seed Enterprise Investment Scheme (SEIS).

H ανάγκη δημιουργίας δικτύων angels επισημαίνεται και στη μελέτη για τις δράσεις ενίσχυσης της καινοτομίας -επιχειρηματικότητας που παραδόθηκε στο υπουργείο Ανάπτυξης από τον ισραηλινό οργανισμό YOZMA καθώς τα στοιχεία από τη δράση τους στην Ελλάδα είναι απογοητευτικά.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΙΟΒΕ για την επιχειρηματικότητα, η δραστηριότητα των angels κινείται πτωτικά τα τελευταία χρόνια. Ενώ το 2007 περίπου το 53% των επενδυτών δήλωνε πως χρηματοδότησε «συναδέλφους, φίλους, γείτονες ή αγνώστους με καλή ιδέα», το αντίστοιχο ποσοστό το 2012 είχε περιοριστεί σε μόλις 28%.

Στην τελευταία έκδοση του Endeavor Insight, του μηνιαίου newsletter της Endeavor που ειδικεύεται στη στήριξη καινοτότων επιχειρήσεων ανά τον κόσμο, αναφέρεται πως η βρετανική κυβέρνηση ανέστησε προ έτους το EIS, μέσω σειράς αλλαγών, με αποτέλεσμα να προσελκύσει τεράστια κεφάλαια από angels εντός 12μήνου. Το πρόγραμμα λειτουργεί από το 1993 με στόχο να ενθαρρύνει ιδιώτες να επενδύσουν σε νέες επιχειρήσεις μέσω της παροχής φορολογικών απαλλαγών. Στην ουσία επιτρέπει σε ιδιώτες με μεγάλα πορτοφόλια να διεκδικήσουν μειώσεις φόρου ανάλογα με την επενδυτική τους δραστηριότητα.

Η σημερινή βρετανική κυβέρνηση ανέθεσε πέρυσι στην εταιρεία συμβούλων Deloitte να αξιολογήσει το EIS και προέκυψε πως το πρόγραμμα ενίσχυε τη δραστηριότητα των angels κατά περίπου 20%. Το αποτέλεσμα θεωρήθηκε ενθαρρυντικό και η κυβέρνηση Κάμερον προχώρησε σε επιπλέον βελτιώσεις που οδήγησαν σε εκτίναξη των επενδύσεων.

Από την ιστοσελίδα του EIS προκύπτει πως οι αλλαγές έγιναν κυρίως σε τρεις τομείς: Πρώτον, αυξήθηκε το ποσό που μπορούν να επενδύσουν οι angels από 500.000 στερλίνες (617.000 ευρώ) σε 1 εκατ. στερλίνες (1,23 εκατ. ευρώ).

Δεύτερον, οι angels μπορούν τώρα να επενδύσουν και σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις, με προσωπικό μέχρι 250 εργαζόμενους και περιουσία 15 εκατ. στερλίνες. Πρόκειται για μεγέθη διπλάσια από το προηγούμενο καθεστώς. Τρίτον, τα οφέλη για τους ιδιώτες επενδυτές αυξήθηκαν και το ύψος της φοροαπαλλαγής φτάνει το 30% της επένδυσης που έκαναν μέσω του EIS, ενώ μέχρι πέρυσι ήταν στο 20%.

Σύμφωνα με το Endeavor Insight, οι angels εξακολουθούν να μην πληρώνουν φόρο για τα κέρδη που έχουν μέσω του προγράμματος (π.χ. μέσω μερισμάτων), ενώ ταυτόχρονα μπορούν να συμψηφίσουν το 100% της ζημιάς που πιθανώς θα έχουν από μια επένδυση μέσω του EIS με μελλοντικές φορολογικές υποχρεώσεις. Τέλος, οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο πρόγραμμα μπορούν να αντλήσουν μέχρι 5 εκατ. στερλίνες (6,17 εκατ. ευρώ) κάθε 12 μήνες. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν πως για το 12μηνο που έληξε στις 31 Μαρτίου 2012, οι βρετανικές εταιρείες που συμμετείχαν στο EIS κατάφεραν να αντλήσουν 1 δισ. στερλίνες μέσα σε έναν χρόνο.

Όσοι ιδιώτες επενδυτές συμμετέχουν στο πρόγραμμα (EIS ή SEIS) δεν μπορούν να εργάζονται ταυτόχρονα στις εταιρείες που χρηματοδοτούν. Επιπλέον δε μπορούν να κατέχουν πέραν του 30% μιας επιχείρησης. Πρέπει να πληρώσουν για τη συμμετοχή τους σε μετρητά, ενώ λαμβάνουν μόνο κοινές μετοχές (όχι προνομιούχες). Όσο για τις εταιρείες που συμμετέχουν, σύμφωνα με το Endeavor Insight, πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη χρηματοδότηση για εμπορικούς ή ερευνητικούς σκοπούς. Επιπλέον, δεν πρέπει να είναι εισηγμένες ή να ελέγχονται από άλλη επιχείρηση.

Το SEIS επικεντρώνεται στις νεοφυείς επιχειρήσεις κι η φοροαπαλλαγή φτάνει το 50% του ποσού που θα τοποθετήσει ο ιδιώτης για συνολικό ποσό ετήσιας επένδυσης 100.000 στερλίνων (123.000 ευρώ). Ο επενδυτής πρέπει να διακρατήσει τις μετοχές του για περίοδο 3 ετών ώστε στη συνέχεια να ζητήσει τη φοροαπαλλαγή. Ο ιδιώτης μπορεί να καταθέσει το αίτημα για φοροαπαλλαγή εντός πενταετίας από τη χρονιά που έκανε την επένδυση (π.χ. μπορεί μια χρονιά να μην πληρώνει αρκετό φόρο ώστε να αφαιρεθεί η σχετική απαλλαγή και να τον συμφέρει να καταθέσει το αίτημα το επόμενο έτος). Αν οι μετοχές πωληθούν νωρίτερα, τότε η φοροαπαλλαγή είτε θα καταργηθεί είτε θα μειωθεί.

Το βρετανικό πρόγραμμα επιτρέπει, επίσης, σε έναν ιδιώτη επενδυτή να έχει φορολογικό όφελος (μείωση του φόρου κεφαλαιακών κερδών) στην περίπτωση που επανεπενδύσει τα κέρδη (ολόκληρο το ποσό ή ένα τμήμα) που είχε από την πώληση ποσοστού σε νεοφυή επιχείρηση σε μια άλλη εταιρεία του SEIS.