Τις μέρες που ακολούθησαν το «στρατήγημα» Παπανδρέου περί δημοψηφίσματος, οι αισιόδοξοι ίσως υπέθεσαν ότι κάτι άλλαξε σε αυτήν τη χώρα. Ο πανικός των ημερών, καθώς οι τηλεοράσεις κράδαιναν την απειλή της χρεοκοπίας, συνοδεύτηκε από την υποχρεωτική συναίνεση των περισσότερων κομμάτων στον υπέρτατο στόχο:

Να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ.

Σήμερα, λιγότερο από έναν μήνα αργότερα, η εικόνα είναι δυστυχώς πολύ διαφορετική. Οι περισσότεροι υπουργοί της κυβέρνησης Παπαδήμου έχουν ως άμεση προτεραιότητα το προσωπικό τους προφίλ κι όχι την προώθηση του κυβερνητικού έργου.

Ομοίως, τα κόμματα στα οποία ανήκουν ελίσσονται διαρκώς, προκειμένου να εξασφαλίσουν πλεονέκτημα στις επόμενες εκλογές, ακόμη κι όταν οι ελιγμοί αυτοί δυναμιτίζουν την αξιοπιστία της κυβέρνησης, που υποτίθεται ότι στηρίζουν.

Η συμπεριφορά αυτή οδηγεί στο αναπόφευκτο ερώτημα: είναι άραγε τόσο αδαείς και αιθεροβάμονες που δεν αντιλαμβάνονται ότι με τις πράξεις και παραλείψεις τους είναι πολύ πιθανό να οδηγήσουν τη χώρα στη χρεοκοπία - και συνακόλουθα στην έξοδο από το ευρώ;

Φοβάμαι ότι η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν μπορεί παρά να είναι αρνητική.

Κατά την εκτίμησή μου, σημαντική μερίδα Ελλήνων πολιτικών έχει καταλήξει στην άποψη ότι ο «αγώνας» για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ αξίζει να δοθεί μόνο στον βαθμό που ταυτίζεται με τα προσωπικά της συμφέροντα. Κι ενεργώντας ατομικά, τελικά αυτοί διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό και τη συλλογική πολιτική δράση.

Οι αιτίες για το φαινόμενο αυτό δεν είναι ιδιαίτερα δυσνόητες. Προκειμένου να παραμείνει στην ευρωζώνη, έστω για όσο αυτή υπάρχει, η Ελλάδα θα πρέπει σίγουρα να αλλάξει.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι όροι της αλλαγής αυτής είναι πολύ οδυνηροί, ιδίως για την παραδοσιακή εκλογική «πελατεία», ενώ υπάρχει κι ένα επιπρόσθετο μεγάλο μειονέκτημα:

Αν αλλάξει η Ελλάδα, κινδυνεύουν να ανατραπούν οι θεμελιώδεις όροι συναλλαγής με τους οποίους παίζεται επί δεκαετίες το πολιτικό παιχνίδι. Οι όροι με τους οποίους γαλουχήθηκαν οι σημερινές γενιές πολιτικών.

Αν, αντιθέτως, η Ελλάδα οδηγηθεί στη δραχμή, η πίεση για αλλαγές θα εκλείψει. Η εξουσία, που τώρα σε μεγάλο βαθμό έχει όντως περάσει σε ξένα κέντρα, θα επιστρέψει πιθανώς σε εκείνους που τη νέμονταν (με τα γνωστά βεβαίως αποτελέσματα) τις τελευταίες δεκαετίες.

Θα είναι δε κι ενισχυμένη, αφού το ευρώ θα αντικατασταθεί από τη «νέα δραχμή», με την κρατική εξουσία να έχει πια τον έλεγχο της πρέσας.

Η διαπλοκή -που ποτέ δεν σταμάτησε να δρα- θα φτάσει έτσι στο απόγειό της, ενώ η κοινωνία, απόλυτα εξουθενωμένη και εξαρτημένη, θα είναι αδύναμη να αντιδράσει.

Προφανώς, τέτοιου είδους μύχιοι πόθοι δεν είναι δυνατόν να εξωτερικευτούν σε αυτήν τη φάση μέσω πολιτικής επιχειρηματολογίας.

Οι κοινωνικοί συσχετισμοί είναι ως σήμερα δεδομένοι κι επιτρέπουν την υιοθέτηση πολιτικών θέσεων που αμφισβητούν την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, μόνο στην άκρα δεξιά και στην άκρα αριστερά.

Ωστόσο, η συνεχής υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου και η αναζωπύρωση ενός στρεβλού «εθνικισμού» δεν αποκλείονται στο εγγύς μέλλον να δημιουργήσουν τις κατάλληλες κοινωνικές συνθήκες.

Με την ακούσια μεν, αλλά πολύτιμη «βοήθεια» της συντηρητικής πολιτικής ελίτ που κυριαρχεί σήμερα στον πυρήνα της Ευρώπης.