Οι περισσότεροι παραπονούμαστε ότι «δεν πέφτουν οι τιμές» ή τουλάχιστον ότι δεν μειώνονται αντίστοιχα με το πραγματικό εισόδημα του μέσου Έλληνα.

Σύμφωνοι, μέχρις ενός σημείου φταίνε τα μονοπώλια, τα ολιγοπώλια και οι κλίκες των χονδρεμπόρων, οι αγκυλώσεις μιας οικονομίας που κινείται με λάθος τρόπο εδώ και δεκαετίες.

Σίγουρα φταίει και το ότι ένα μεγάλο μέρος της κατανάλωσης αφορά εισαγόμενα, το κόστος των οποίων δεν εξαρτάται ιδιαίτερα από τη βιαιότητα της ελληνικής κρίσης. Όπως επίσης είναι γεγονός ότι η αύξηση των φόρων ανακόπτει την πραγματική πτώση των τιμών.

Η πιο σοβαρή αιτία, όμως, είμαστε εμείς. Οι πελάτες, οι καταναλωτές.

Θα αναφέρω ορισμένα χαρακτηριστικά, κατά την άποψή μου, παραδείγματα.

Δύο χρόνια τώρα η Ελλάδα βρίσκεται σε βαθιά οικονομική κρίση, κι όμως σχεδόν κανένα εστιατόριο, καμία ταβέρνα, δεν έχει αναρτημένο σε εμφανές σημείο στην είσοδο του καταστήματος έναν τιμοκατάλογο των εδεσμάτων που σερβίρει, κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Ο τιμοκατάλογος αυτός εξυπηρετεί δύο ανάγκες: να δει ο υποψήφιος πελάτης τι προσφέρει το κατάστημα, αλλά και σε ποια τιμή, ώστε να αποφασίσει αν θέλει να κάνει χρήση κι αν το αντέχει η τσέπη του. Πριν καθίσει στο τραπέζι. Διότι αν καθίσει, δύσκολα θα σηκωθεί, είτε από ντροπή είτε από ευγένεια.

Πώς να αλλάξει όμως η κατάσταση όταν ακόμη και σήμερα η πλειονότητα των πελατών δέχεται ασμένως την επιβάρυνση των τιμών εστιατορίου από τον πρόσφατα αυξημένο ΦΠΑ, λες και ο καταστηματάρχης δεν θα έπρεπε να έχει απορροφήσει έστω ένα μέρος της.

Παράδειγμα δεύτερο: Πόσοι από εμάς ρωτούν άραγε από πριν τον γιατρό που θα επισκεφτούν πόσο κοστίζει η επίσκεψη; Ελάχιστοι, μου λέει φίλη γιατρός, Ίσως γιατί θεωρούν ότι το θέμα υγείας δεν σηκώνει πολλές κουβέντες. Θα το δεχόμουν αν υπήρχε μόνο ένας γιατρός ή έστω μόνο ένας καλός γιατρός σε τούτη την πόλη.

Παράδειγμα τρίτο: Νεαρή μητέρα αγοράζει βιβλίο από γνωστό κατάστημα παιδικών ειδών και εν συνεχεία, γυρίζοντας στο σπίτι, διαπιστώνει ότι δεν είναι για την ηλικία του παιδιού της. Επιστρέφοντας στο κατάστημα, την πληροφορούν κοφτά ότι «τα βιβλία δεν αλλάζονται» (sic).

Η συγκεκριμένη πελάτισσα, όμως, αποφάσισε να επιμείνει. Και μετά τη σχετική φασαρία (μεταξύ άλλων, η πελάτισσα επισήμανε πως τίποτε σχετικό δεν αναγράφεται στον χώρο των βιβλίων κι ότι ουδείς την ενημέρωσε) την πληροφόρησαν «διακριτικά» ότι θα κάνουν «εξαίρεση για χάρη της»!

Παράδειγμα τέταρτο - και σημαντικό: Μια ματιά στα μεγάλα ηλεκτρονικά καταστήματα (e-shops) του εξωτερικού αρκεί για να πείσει και τον πιο καχύποπτο για τις ιλιγγιώδεις διαφορές τιμών που έχουν πολλά είδη, σε σχέση με τις τιμές «βιτρίνας» στην Ελλάδα. Ναι, ακόμη και σήμερα, στην εποχή της κρίσης!

Υπάρχει «συστημικός» λόγος γι' αυτό, πέρα από τον ρόλο μεσαζόντων και αντιπροσώπων. Η ελληνική αγορά, όπως είναι εμφανές ακόμη και τώρα, έχει πολύ μεγάλο αριθμό καταστημάτων σε σχέση με τον πληθυσμό. Επόμενο είναι ότι τα καταστήματα αυτά θα λειτουργούν με σχετικά χαμηλούς τζίρους και άρα με υψηλότερα ποσοστά κέρδους. Αλλιώς δεν μπορούν να επιβιώσουν.

Γι' αυτό και παρατηρείται πολύ συχνά οι τσιμπημένες τιμές να συνοδεύονται από χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών. Το ύψος του τζίρου δεν επιτρέπει ούτε οργάνωση, ούτε στελέχωση, ούτε εμπεριστατωμένο έλεγχο.

Κοινώς, δεν υπάρχει το απαιτούμενο «μέγεθος».

Από τι εξαρτάται η αλλαγή αυτής της κατάστασης; Σίγουρα όχι από αγορανομικές διατάξεις. Στην ελεύθερη αγορά, τις τιμές (αλλά και την ποιότητα) τις καθορίζουν η προσφορά και η ζήτηση.

Άρα, το τι θα γίνει εξαρτάται από την καταναλωτική συνείδηση και από τη συμπεριφορά του καθενός μας.

Δυστυχώς, οι περισσότεροι τις εξαντλούμε κάπου μεταξύ του σούπερ μάρκετ (ειδικά οι γυναίκες) και του συνεργείου (κυρίως οι άντρες), άντε και στην «οικοδομή», όταν φτιάχνουμε το σπίτι μας.

Κι αντιθέτως, τις ξεχνάμε στην «έξοδο» κι όπου αλλού ενδόμυχα μας πιάνει μια καθαρά ελληνική «ντροπή», ένας φόβος, στην πραγματικότητα, μήπως και δεν θεωρηθούμε «κιμπάρηδες» ή αρκετά καθώς πρέπει, ή τέλος πάντων αρκετά «κονομημένοι».

Για να έχουμε καλύτερες τιμές και υπηρεσίες πρέπει να μην αγοράζουμε ό,τι μας φαίνεται ακριβό, να το ψάχνουμε λίγο περισσότερο, να συγκρίνουμε, ενίοτε και να δείχνουμε χωρίς κόμπλεξ τη δυσαρέσκειά μας. Να «τιμωρούμε» διά της αποχής όσους προσπαθούν να μας εκμεταλλευτούν και να επιβραβεύουμε συνειδητά τους σωστούς επαγγελματίες.

Αλλιώς θα είμαστε «κορόιδα» και στην εποχή της κρίσης.