Η εκτόξευση στα επιτόκια κρατικών ομολόγων της Ευρώπης έχει πλέον γενικευτεί. Το περίεργο είναι ότι οι λοιπές αγορές δεν κινούνται προς το παρόν με αντίστοιχη βιαιότητα.

Η πτώση που καταγράφουν οι αγορές μετοχών και συναλλάγματος είναι περιορισμένη, αν λάβουμε υπ' όψιν ότι η Ιταλία αναγκάστηκε να πληρώσει σχεδόν 8% για δάνειο με διάρκεια διετίας, κάτι που παλαιότερα θεωρούνταν εντελώς αδιανόητο.

Η κόντρα των αγορών με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξακολουθεί λοιπόν να διεξάγεται με κανόνες «κυρίων» - περιοριζόμενη κυρίως στον χώρο των ομολόγων. Οι δύο πλευρές δεν έχουν διαρρήξει ολοκληρωτικά τις σχέσεις τους.

Με άλλα λόγια, οι προσπάθειες να βρεθεί ένας συμβιβασμός, αν κι αποτυχημένες έως τώρα, συνεχίζονται. Ωστόσο, μια ρήξη μπορεί να είναι θέμα ημερών ή εβδομάδων, αφορμής δοθείσης και από το ελληνικό PSI plus.

Αντικείμενο της διαμάχης είναι πώς θα μοιραστεί ο «λογαριασμός» από το πανηγύρι υπερδανεισμού των προηγούμενων ετών ανάμεσα στους φορολογούμενους και στον ιδιωτικό τομέα.

Πότε ξεκίνησε όμως η διαμάχη; Όταν η Ευρώπη, με πρωτοβουλία της Γερμανίας, κατέστησε σαφές ότι η ένταξη ενός μέλους στον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης (ESM) από το 2013 θα συνοδεύεται από «κούρεμα» εφόσον το χρέος του κρίνεται «μη βιώσιμο». Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένες χώρες πιέζουν για την απάλειψη αυτής της διατύπωσης. Οι βόρειες χώρες όμως αντιδρούν και μάλλον θα επικρατήσουν.

Τα επεισόδια που ακολούθησαν με την Ελλάδα (στην αρχή κούρεμα 21%, στη συνέχεια απόφαση για 50%) ανέβασαν την ένταση, διότι η απειλή πραγματοποιείται, και μάλιστα σχεδόν δύο χρόνια νωρίτερα!

Το βασικό πρόβλημα, όμως, ούτε ήταν ούτε είναι η Ελλάδα. Στην περίπτωση της χώρας μας, οι απώλειες για τους μεγάλους ξένους επενδυτές (τραπεζίτες, funds κ.λπ.) είναι μεν υπολογίσιμες, αλλά και αντιμετωπίσιμες.

Το πρόβλημα των διεθνών κεφαλαιούχων που έχουν επενδύσει σε κρατικά χρέη της ευρώζώνης είναι ότι κάθε μέρα που περνά αυξάνει ο κίνδυνος να γίνουν «κουρέματα» σε άλλες χώρες. Αυτό τρέμουν κι αυτό προσπαθούν πάση θυσία να αποφύγουν. Το ντόμινο των αναδιαρθρώσεων. Γι' αυτό πιέζουν την «ελίτ» που χειρίζεται τις τύχες της Ευρώπης.

Η περίπτωση της Πορτογαλίας, το χρέος της οποίας υποβαθμίστηκε προ ημερών σε junk, είναι χαρακτηριστική. Οι πιθανότητες χρεοκοπίας της συγκεκριμένης χώρας, όπως απεικονίζονται μέσω των CDSs, έχουν ήδη φτάσει στο 61%.

Η Πορτογαλία, όμως, δεν είναι η μόνη. Η Ιρλανδία είναι λίγο πιο πίσω, με ποσοστό σχεδόν 50% κι ακολουθούν σε απόσταση -που όμως μικραίνει- η Ιταλία και η Ισπανία, με ποσοστά 38% και 34% αντίστοιχα.

Η ανησυχία του ιδιωτικού τομέα, λοιπόν, απολύτως δικαιολογημένη. Αν για παράδειγμα «κουρευτεί» το χρέος χωρών όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, πολλώ γε μάλλον της Ισπανίας και της Ιταλίας, τα περισσότερα τραπεζικά ιδρύματα θα αλλάξουν χέρια (περνώντας είτε στο κράτος καταγωγής τους είτε σε κάποιον μηχανισμό όπως το EFSF), ενώ δεκάδες funds θα διαλυθούν.

Το πλήγμα θα είναι συντριπτικό για τους κεφαλαιούχους αυτών των κατηγοριών, με βαριές συνέπειες στη διεθνή οικονομία.

Ωστόσο, οι υπόλοιπες λύσεις που συζητιούνται θυμίζουν ολοένα και περισσότερο «ευσεβείς πόθους».

Οι προσδοκίες ένωσης της Ευρώπης, μέσα στο χρονοδιάγραμμα που «απαιτεί» η κρίση (και με απόλυτη γερμανική ηγεμονία) κινούνται στη σφαίρα της φαντασίας. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι δημιουργούνται η πολιτική και η κοινωνική βούληση, οι διαδικασίες που θα απαιτηθούν είναι χρονοβόρες.

Η λύση του ευρωομόλογου χωρίς ένωση (ομοσπονδία) της Ευρώπης πολύ δύσκολα θα περπατήσει, ενώ το προβλεπόμενο επιτόκιο που θα είχε (της τάξης του 4% στη δεκαετία) αποτελεί αντικίνητρο για τις βόρειες χώρες και ειδικότερα για τη Γερμανία, που δανείζεται σήμερα πέριξ του 2% για την ίδια διάρκεια!

Όσο για την άνευ όρων ενεργοποίηση της EKT, την οποία αρκετοί θεωρούν πανάκεια, οι ιδιομορφίες της ευρωζώνης δημιουργούν εύλογα ερωτήματα, όχι μόνο για το αν θα συμβεί, αλλά και για τα περιθώρια επιτυχίας που διαθέτει.

Κι όσο περνά ο χρόνος, τόσο τα περιθώρια επιτυχίας στενεύουν, αφού το μέγεθος της κρίσης μεγαλώνει. Η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει θεωρηθεί από πολλούς όχι μόνο «πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει», αλλά και «πολύ μεγάλη για να σωθεί».

Εν ολίγοις, τώρα όπου η «μόλυνση» έφτασε για τα καλά στην καρδιά της ευρωζώνης και οι αγορές ανεβάζουν κάθε μέρα τον πήχη, φοβάμαι ότι οι ασπιρίνες και τα… αντιβιοτικά θα πάψουν να έχουν επαρκές αποτέλεσμα.

Στην περίπτωση αυτή, το «χειρουργείο» των χρεών θα είναι το μόνο που απομένει, έστω κι αν τελικά επιφέρει «ακρωτηριασμό» του ασθενούς, με τη μορφή της διάσπασης της ευρωζώνης σε δύο ή περισσότερα μέρη.

Ενδέχεται, λοιπόν, η διαρκής πίεση των αγορών, των περίφημων «bond vigilantes», όπως αποκαλούνται στο εξωτερικό, αν δεν περιοριστεί, να αποτελέσει και το «λάθος» που θα επιφέρει την καταστροφή τους.

Μόνο που μαζί τους θα υποστεί βαρύτατο πλήγμα όχι μόνο το «όραμα» της ενωμένης Ευρώπης, αλλά και η διεθνής οικονομία.