Η ανοικτή καταδίκη εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας ενάντια στην Ελλάδα και την Κύπρο, αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια σημαντική διπλωματική εξέλιξη. Η οποία σηματοδοτεί μεταξύ άλλων και τη συναντίληψη με τους εταίρους μας, για τη σημαντική ζημία που μπορεί να προκαλέσει η συμπεριφορά της γείτονος όχι μόνον στην ομαλή επαναφορά της χώρας μας σε τροχιά ανάπτυξης, αλλά και στις ευαίσθητες ισορροπίες της ευρύτερης περιοχής.
Εν τούτοις, η αντίδραση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, που εν πολλοίς απέρριψε την ευρωπαϊκή παρέμβαση, χαρακτηρίζοντάς την «απαράδεκτη» και μεροληπτική, δείχνει ότι η Τουρκία δεν λαμβάνει ιδιαιτέρως υπόψη της τις λεκτικές παραινέσεις της Ευρώπης.
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι' αυτό, με δύο κυριότερους ανάμεσά τους. Η Τουρκία γνωρίζει ότι τόσο η Ε.Ε. όσο και η Ευρωζώνη απέχουν ακόμη πολύ από το να έχουν κοινή εξωτερική πολιτική κι ακόμη περισσότερο, κοινή αμυντική πολιτική. Γνωρίζει επίσης ότι η ίδια αποτελεί το κύριο ανάχωμα, εάν και για όσο το επιθυμεί, απέναντι στα μεταναστευτικά κύματα της Μέσης Ανατολής. Γι' αυτό και απειλεί κάθε τόσο ότι θα «ανοίξει τις πύλες» προς τη Δύση.
Έτσι, ο Ερντογάν έχει λόγους να πιστεύει (και μένει να αποδειχτεί αν έχει δίκιο) ότι η Ευρώπη, πέρα από τα λόγια, δεν θα λάβει εναντίον του σοβαρά οικονομικά μέτρα, ούτε θα κόψει την ενίσχυση που δίδει στη χώρα του, ακριβώς λόγω των μεταναστών. Γνωρίζει επίσης ότι αμυντικό βραχίονα η ίδια η Ε.Ε. δεν διαθέτει.
Υπάρχει όμως ένας άλλος υπερεθνικός οργανισμός, όπου μετέχουν τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη, τον οποίο η Τουρκία ακόμη και τώρα φαίνεται να υπολογίζει ιδιαιτέρως. Ο λόγος βέβαια για το ΝΑΤΟ, στο οποίο δυστυχώς δεν συμμετέχει η Κύπρος, ακριβώς επειδή μια αίτησή της για είσοδο στη συμμαχία, θα συναντούσε το «βέτο» των γειτόνων μας.
Η Ελλάδα όμως είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Και στη συγκεκριμένη συγκυρία, οφείλει να κινητοποιήσει τη συμμαχία, προκειμένου να ασκηθεί πίεση στην Τουρκία όχι μόνον σε ό,τι αφορά τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά και στην τήρηση της διεθνούς νομιμότητας σε σχέση με την Κύπρο.
Ορισμένοι ίσως βιάστηκαν να χαμογελάσουν διαβάζοντας τις παραπάνω γραμμές, ενθυμούμενοι τα όσα συνέβησαν το 1974 στην Κύπρο, από τη «σύμμαχο» Τουρκία. Ωστόσο, οι συνθήκες σήμερα, 44 χρόνια μετά, δεν είναι καθόλου, μα καθόλου ίδιες. Η βασικότερη διαφορά αφορά το βαθύ ρήγμα που έχει δημιουργηθεί στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, σχέσεις που οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι πολύ δύσκολα θα αποκατασταθούν -και σίγουρα όχι σύντομα.
Ούτε το ίδιο το ΝΑΤΟ όμως «μοιάζει» με τη συμμαχία του 1974. Τότε, σκοπός του ήταν η προστασία της Ευρώπης απέναντι στη Σοβιετική Ένωση. Μέσα στον 21ο αιώνα, όμως, μεταλλάχθηκε σε μια «ομπρέλα» που ναι μεν εξακολουθεί να βλέπει προς τη Ρωσία, από την άλλη όμως, έφτασε μέχρι και το μακρινό Αφγανιστάν, προασπίζοντας τα ευρύτερα δυτικά συμφέροντα απέναντι στην τρομοκρατία.
Σε αυτό το ΝΑΤΟ, τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά συμφέροντα συναντώνται πλέον για ευρύτερα θέματα ασφαλείας, μεταξύ των οποίων αναμφίβολα θα περιλαμβανόταν με άλλο τρόπο και η σημερινή Τουρκία, εάν δεν ήταν ήδη μέλος του!
Από την πλευρά της, η Τουρκία έχει κάθε λόγο να θέλει την παραμονή της εντός της Συμμαχίας, όχι μόνον διότι έτσι η Κύπρος μένει απέξω, αλλά και εξαιτίας:
1. Της «παραδοσιακής» ανασφάλειας που νιώθει σε σχέση με τη ρωσική αρκούδα στην άλλη πλευρά της Μαύρης Θάλασσας.
2. Της ανάγκης της να έχει ως «αποκούμπι» την ασπίδα της συμμαχίας, σε σχέση με όλα όσα συμβαίνουν στα νότια σύνορά της, στην περίπτωση που υπάρξει σύγκρουση με άλλους ισχυρούς παίκτες, όπως π.χ. το Ιράν.
Σ ε τούτη λοιπόν τη συγκυρία, όταν ο Ερντογάν φαίνεται αποφασισμένος να «τραβήξει το σχοινί», προσπαθώντας όμως να μην το σπάσει, σε ό,τι αφορά το ΝΑΤΟ (και ανομολόγητα μάλλον και τις… ΗΠΑ), είναι στο χέρι της ελληνικής διπλωματίας να εκμεταλλευθεί τις νέες καταστάσεις, προκειμένου να γίνει η συμμαχία, εγκαίρως και προληπτικά, βασικός μοχλός πίεσης προς την Τουρκία, σε ό,τι αφορά τόσο την Ελλάδα όσο και την Κύπρο.