Με κορυφαίο σήμερα εκπρόσωπο ανά τον κόσμο τον Ντόναλντ Τραμπ, που κατάφερε κυριολεκτικά από το «πουθενά» να αναρριχηθεί στην προεδρία του πλέον ισχυρού κράτους του κόσμου, ο λαϊκισμός και μαζί του, σχεδόν χέρι με χέρι, ο εθνικισμός, έχουν επιστρέψει στο διεθνές πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο.
Πρώτος μεγάλος σύμμαχος που βρήκαν ήταν η απογοήτευση. Η συχνά δικαιολογημένη απογοήτευση μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης (του «λαού» στα καθ' ημάς), για τις πολιτικές ελίτ και το αποσαθρωμένο κύρος πολλών κάποτε αξιοσέβαστων «θεσμών».
Δεύτερος μεγάλος σύμμαχός τους είναι η απλούστευση ή, ορθότερα, η υπεραπλούστευση. Τα μεγάλα θέματα της εποχής μας είναι πολυσύνθετα. Είτε αφορούν τις τεχνολογικές εξελίξεις, είτε την οικονομία, είτε τη γεωπολιτική. Ωστόσο, όπως γνωρίζουν καλύτερα από όλους μας οι πολιτικοί, το μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης δεν αρέσκεται στα σύνθετα θέματα, που έχουν γκρίζες περιοχές και δυσδιάκριτες λύσεις. Τουναντίον, ειδικά τα τελευταία 10-20 χρόνια, το «κοινό» έχει εθιστεί στην κατανάλωση αναρίθμητων πληροφοριών από μια τεράστια γκάμα πηγών, που έχουν, στην πλειονότητά τους, ένα κοινό χαρακτηριστικό. Είναι συνοπτικής μορφής. «Απλές και κατανοητές». Ενίοτε όμως και… παραπλανητικές.
Σε αυτό το περιβάλλον, ο λαϊκιστής-εθνικιστής βρίσκει πρόσφορο έδαφος, διότι κατά κανόνα έχει όλες τις «καθαρές» λύσεις και όλες τις «απλές» απαντήσεις, ακόμη και στα πλέον σύνθετα θέματα, ακριβώς διότι κινείται εκ πεποιθήσεως στη λογική «άσπρο-μαύρο».
Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι λύσεις είναι βέβαια ανεφάρμοστες και οι απαντήσεις κάλπικες, αυτό όμως μικρή σημασία έχει, εφόσον δεν το καταλαβαίνει ο πολίτης, ο οποίος, έτσι κι αλλιώς, ως ένα βαθμό διακατέχεται από την ανθρώπινη τάση να προτιμά τη βεβαιότητα από την αβεβαιότητα, τις απαντήσεις που φαντάζουν «βολικές» από εκείνες που δημιουργούν αίσθημα ανασφάλειας.
Σε αυτή τη λογική κινείται σήμερα, δυστυχώς, και η υπόθεση της ονομασίας των Σκοπίων, με τους εθνο-λαϊκιστές να απορρίπτουν κάθε λύση που θα περιλαμβάνει τη λέξη «Μακεδονία». Το γεγονός ότι κατάφεραν για δεύτερη φορά να παρασύρουν πλήθος κόσμου σε δημόσια συγκέντρωση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους δύο παραπάνω παράγοντες -και κυρίως στον δεύτερο.
Γι' αυτό άλλωστε, ουδείς εξ αυτών προβάλλει βασικές διαστάσεις της υπόθεσης, που επισημάνθηκαν και στο προηγούμενο σημείωμα. Όπως το γεγονός ότι οι γείτονές μας αυτοαποκαλούνται «Μακεδόνες» εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ή το ακόμη πιο δυσάρεστο γεγονός ότι τα Σκόπια έχουν αναγνωριστεί ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» από πάμπολλες χώρες, μεταξύ αυτών και τα πέντε μεγάλα κράτη, που είναι μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Θέλουν επίσης να αγνοούν ότι μια χώρα συνομιλεί με μια άλλη προκειμένου να υπάρξει συμβιβασμός κι όχι μονομερής λύση. Κι ότι αν δεν συνομιλήσουμε και δεν βρεθεί συμβιβασμός, η μεν FYROM δεν θα εισέλθει σύντομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ, θα εισέλθει όμως στο μέλλον, με την ονομασία που έχει σήμερα, χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα την ελληνική «αδιαλλαξία».
Προηγουμένως, κατά πάσα πιθανότητα, θα την έχουν αναγνωρίσει με το ίδιο όνομα και όσες χώρες το παρέλειψαν ως τώρα!
Δεν σταματούν όμως εκεί οι εθνο-λαϊκιστές. Οι πιο «σοφιστικέ» υποστηρίζουν ακόμη ότι θα ήταν προς το συμφέρον της χώρας μας (έναντι των σχεδίων της Τουρκίας) να αποτρέψει την είσοδο των Σκοπίων στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, αντί να την επιτρέψει συμφωνώντας σε μια σύνθετη ονομασία. Όμως, αμφότεροι οι παραπάνω οργανισμοί έχουν πραγματική απέχθεια σε οποιοδήποτε ενδεχόμενο αλλαγής συνοριακών γραμμών στην Ευρώπη, γεγονός που θα λειτουργήσει ως ασφαλιστική δικλίδα στην απευκταία περίπτωση αναζωπύρωσης οιωνδήποτε αλυτρωτικών τάσεων.
Δεν είναι τυχαίο πως σχεδόν όλα τα κράτη των Βαλκανίων είτε ανήκουν, είτε θέλουν να ανήκουν στους δύο αυτούς οργανισμούς, εκτιμώντας σήμερα ότι συντελούν στην ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία.
Σε ό,τι αφορά δε την Τουρκία, τυχόν ένταξη της FYROM στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, ουδόλως θα ενισχύσει τυχόν κακόβουλα σχέδια της μεγάλης γειτονικής χώρας έναντι της Ελλάδας. Τουναντίον, με την τροχιά που έχει πάρει η Τουρκία σε βασικά θέματα εξωτερικής πολιτικής, είναι πιθανό ότι μια τέτοια εξέλιξη θα επιφέρει αποστασιοποίησή της από τα Σκόπια.
Συσκοτίζοντας τα ανωτέρω, ο εθνικο-λαϊκιστής κινητοποιεί μέρος της κοινής γνώμης που έχε έντονα πατριωτικά συναισθήματα, προβάλλοντας ως «διακύβευμα» στην υπόθεση του ονόματος των Σκοπίων, την ελληνικότητα της (εντός των συνόρων μας, υποθέτω) Μακεδονίας και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με ολίγη από τον «μπαμπούλα» της Τουρκίας.
Ενώ το πραγματικό διακύβευμα είναι αν θα υπάρχει μια γειτονική χώρα που θα έχει σύνθετη ονομασία με συνθετικό τη λέξη «Μακεδονία», εγκαταλείποντας οιεσδήποτε βλέψεις αλυτρωτισμού, ή αν θα επικρατήσει εντέλει διεθνώς το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», χωρίς κανέναν προσδιορισμό, με την Ελλάδα να είναι περίπου (αν όχι εντελώς) μόνη στην μη αναγνώρισή της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο.
ΥΓ: Για όσους συνδέουν άρρηκτα την υπόθεση της ονομασίας των Σκοπίων με το «Μακεδονικό» επεκτεινόμενοι σε βάθος χρόνου, σημειώνω και τα εξής. Η σύνθετη (και συχνά πολύ βίαιη) ιστορία του «Μακεδονικού» κρατάει πολύ καιρό για να φτάσει σε πέρας μέσω μιας ονομασίας, όποια κι αν είναι. Όμως η ένταξη όλων των κρατών που είχαν στο παρελθόν τριβές -ακόμη και συρράξεις- για το ζήτημα αυτό, στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, μόνο θετικό ρόλο μπορεί να παίξει.