Μπορώ σχεδόν να μαντέψω τις πολιτικές αντεγκλήσεις που θα συνοδεύσουν την έξοδο της Ελλάδας από το πολυετές καθεστώς «μνημονίων», με την αντιπολίτευση να υποστηρίζει πως η όποια λύση συμφωνήσει η κυβέρνηση μόνο «καθαρή έξοδο» δεν συνιστά και την κυβέρνηση να λέει τα ακριβώς αντίθετα.
Τι είχες, Γιάννη, τι είχα πάντα. Για μια ακόμη φορά, οι πολιτικοί μας θα αναλωθούν στις εντυπώσεις, αντί να παλέψουν για την ουσία, για τα σημαντικά ως προς το συμφέρον της χώρας.
Στην προκειμένη περίπτωση, είναι ξεκάθαρο ότι η χώρα θα παραμένει σε αυξημένη εποπτεία, όσο «καθαρή» κι αν είναι η έξοδος από τα προγράμματα βοηθείας, διότι το χρέος μας εξακολουθεί να βρίσκεται σε δυσθεώρητα ύψη και το κυριότερο, δανειστές μας είναι τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη κι όχι κάποιοι ιδιώτες επενδυτές.
Αυτό που έχει λοιπόν ιδιαίτερη σημασία είναι να επιλεχθεί εκείνος ο τρόπος «εξόδου» (κι επαναφοράς σε καθεστώς δανεισμού από τις αγορές), που από τη μια θα προστατεύσει καλύτερα τον τραπεζικό τομέα κι από την άλλη, θα προσφέρει επιλογές ασφαλείας, στην περίπτωση για παράδειγμα που αλλάξει δραστικά το κλίμα στις διεθνείς -και δη τις ευρωπαϊκές- αγορές, κάτι που μπορεί να συμβεί είτε για οικονομικούς, είτε και για γεωπολιτικούς λόγους.
Ακόμη, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η έξοδος από τα προγράμματα, παρότι είναι ευτυχές που επιτέλους θα συμβεί, δεν αποτελεί ούτε πανάκεια, ούτε μη αναστρέψιμη εξέλιξη, για δύο λόγους.
Ο ένας αφορά και πάλι το χρέος, το οποίο με βάση το ΔΝΤ (αλλά και τη… λογική), παραμένει μη βιώσιμο. Οι πιθανότητες να μας προσφέρουν οι Ευρωπαίοι μια λύση που θα λύνει άπαξ και δια παντός το πρόβλημα, είναι προς το παρόν ελάχιστες. Που σημαίνει ότι ακόμη κι αν για ένα διάστημα πάψει να αποτελεί πιεστικό πρόβλημα το χρέος, δεν αποκλείεται καθόλου να προκύψει θέμα στο (όχι και τόσο απώτερο) μέλλον.
Ο δεύτερος αφορά την ίδια τη δομή και διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας ή, με άλλα λόγια, τη συγκυριακή μείωση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο και το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, κυρίως λόγω της μεγάλης μείωσης που παρουσίασαν τα προηγούμενα χρόνια οι εισαγωγές.
Το ζήτημα αυτό έχει θιγεί επανειλημμένα από τη στήλη, καθώς για όσο δεν συντελείται η στροφή της ελληνικής οικονομίας προς διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες (με μόνη εξαίρεση τον τουρισμό), το πρόβλημα παραμένει άλυτο και δεν εμφανίζεται ακριβώς λόγω της συμπίεσης στην εσωτερική ζήτηση.
Εάν όμως αρχίσει να ομαλοποιείται η κατάσταση και να αυξάνουν τόσο η κατανάλωση όσο και οι επενδύσεις που θα εξυπηρετούν την αύξησή της, θα κάνει ξανά την εμφάνισή του.
Με άλλα λόγια, η έξοδος από τα προγράμματα αποτελεί αναγκαία πλην όμως όχι και ικανή συνθήκη, για την επαναφορά της οικονομίας και της κοινωνίας της χώρας μας στην ομαλότητα.
Υπάρχουν άλλωστε και άλλα ζωτικής σημασίας θέματα που θα πρέπει να επιλυθούν. Ούτε το πρόβλημα των κόκκινων δανείων (άρα και των τραπεζών) έχει λήξει, τουναντίον βρίσκεται ακόμη στην αρχή της αντιμετώπισής του, ούτε έχει συντελεστεί η ανασυγκρότηση της πληθώρας των οικονομικών κλάδων που γονάτισαν υπό το βάρος της κρίσης.
Καλό λοιπόν θα ήταν να προσέξουν οι αρμόδιοι, τόσο στην κυβέρνηση όσο και στην αντιπολίτευση, τον δρόμο εξόδου που θα ακολουθήσει η χώρα, μην τυχόν και αποδειχτεί στην πορεία δύσβατος.
Κι ας μείνουν οι εντυπώσεις σε δεύτερη μοίρα.