To 2010 η κυβέρνηση Παπανδρέου έφερε στη Βουλή ένα μνημόνιο στο οποίο οι αριθμοί «δεν έβγαιναν» με τίποτα! Όλο το κείμενο αυτού του μνημονίου ενσωμάτωνε περισσότερο πολιτικές ανάγκες των δανειστών, παρά την οποιαδήποτε οικονομική λογική.
Θεωρούσε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να επιτύχει οικονομικές και λειτουργικές επιδόσεις επιπέδου Γερμανίας και ότι θα επιτύγχανε αύξηση ΑΕΠ ανάλογη με αυτή αναπτυσσόμενης αγοράς, προκειμένου να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μέσα σε τρία χρόνια η χώρα μας θα μπορούσε να αποπληρώσει τόσο τις ήδη υφιστάμενες, όσο και τις νέες υποχρεώσεις που αναλάμβανε!
Δεν ελάμβανε επίσης υπόψη του κοινωνικές και πολιτικές πραγματικότητες, όπως το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν ήταν μια τριτοκοσμική χώρα, τουλάχιστον από πλευράς βιοτικού επιπέδου, αλλά μια χώρα που γνώρισε σημαντική (αν και σε μεγάλο βαθμό επίπλαστη) ευημερία, με σαθρό πολιτικό υπερ-οικοδόμημα και δημόσια διοίκηση, στοιχεία τα οποία άλλωστε και την οδήγησαν εν πολλοίς σε αυτή την τραγική θέση.
Αυτά δεν τα λέει μόνο ο υπογράφων, ανάλογη ήταν και η εκτίμηση πολλών μελών του ΔΝΤ, που όμως υποτάχθηκαν στη θέληση των ισχυρότερων μελών (Ευρώπης και ΗΠΑ), προκειμένου να βρεθεί «μια κάποια λύση» όχι τόσο για την ίδια την Ελλάδα, όσο για την Ευρωζώνη, που κινδύνευε να καταρρεύσει από τη μετάδοση της ελληνικής κρίσης σε άλλες χώρες, είτε μέσω των ευρωπαϊκών τραπεζών, είτε για άλλους λόγους.
Τα παραπάνω όμως αποδείχτηκαν και στην πράξη, πρώτα με τον ετεροχρονισμό τον βραχυπρόθεσμων δανείων που έλαβε η χώρα μας κι εν συνεχεία με το περίφημο PSI, ο ορισμός για το οποίο θα μπορούσε να είναι… «πολύ λίγο, πολύ αργά».
Κι αυτό το “too little, too late” φαίνεται ότι εξακολουθεί να χαρακτηρίζει το ελληνικό πρόγραμμα, ακόμη και σήμερα, είτε μιλάμε για τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των ελληνικών κυβερνήσεων, είτε για τις προσαρμογές και τις απαιτήσεις των ξένων δανειστών μας.
Στο προσκήνιο αυτές τις μέρες έρχονται τα διάφορα δυσμενή και θετικά σενάρια για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, τα οποία όμως δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι έχουν περισσότερη βάση από τα προηγούμενα.
Μόνο και μόνο η απόπειρα πρόβλεψης ποσοστών πλεονάσματος και ανάπτυξης για μια χώρα κατά τα επόμενα... 40 χρόνια πλησιάζει τη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, ιδίως όταν ζούμε μια περίοδο έντονων τεχνολογικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών, ακόμη και γεωπολιτικών αλλαγών.
Από αυτή την πλευρά έχει αξία -ως περισσότερο γειτνιάζουσα με την… πραγματικότητα- η παραδοχή της επιστολής Λαγκάρντ, ότι ένα ποσοστό πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξεως του 1,5% τον χρόνο ΙΣΩΣ να είναι εφικτό για την Ελλάδα, σε μακροχρόνια βάση.
Πρόκειται για στόχο βατό (αρκετές χώρες έχουν παρουσιάσει αντίστοιχη μακροχρόνια πορεία), εφόσον, όπως η ίδια τόνισε, εφαρμοστούν πιστά τα προγράμματα και υπάρξει μακροχρόνια «επιτήρηση» από την Ευρώπη, ώστε να μην αρχίσουν τα… παλιά οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Το «ελάττωμα» αυτού του στόχου είναι ότι προϋποθέτει σημαντική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, σε βαθμό που ως φάνηκε και χθες στο Eurogroup, μάλλον δεν είναι ακόμη πολιτικά αποδεκτή από τους Ευρωπαίους δανειστές μας (το ΔΝΤ δεν συμμετέχει σε αναδιαρθρώσεις) και κυρίως από τη Γερμανία.
Οπότε, το πιθανότερο είναι ότι θα βρεθεί μια ακόμη «χρυσή τομή», με βάση μοντέλα που θα λειτουργούν στη λογική του garbage in, garbage out. Θα «εισαχθούν» σε αυτά παραμυθένιες προβλέψεις και θα «εξαχθούν»… παραμυθένια αποτελέσματα.
Το τι ακριβώς θα προκύψει, θα το μάθουμε μάλλον στο Eurogroup της 24ης Μαΐου, αν κι από το χθεσινό ανακοινωθέν προκύπτει ήδη η λογική της… καθυστέρησης, με τις τρεις φάσεις «ρύθμισης» του χρέους, βραχυχρόνια, μεσοχρόνια και μακροχρόνια, με τεχνικές που θα στηριχθούν στα παραπάνω μοντέλα.
Κι εδώ θα είμαστε να δούμε τι καινούργιο θα φέρει το μέλλον ως προς την ολοκλήρωση αυτής της αργής και βασανιστικής επιστροφής όλων των εμπλεκόμενων μερών (ανάμεσά τους και οι ελληνικές κυβερνήσεις) στην πραγματικότητα.
ΥΓ.: Χαρακτηριστικό της όλης λογικής που είχαν τα μέχρι τώρα προγράμματα που εκπονήθηκαν -θυμίζω, υπό την επίβλεψη των δανειστών-, μιας λογικής στρεβλά «μονεταριστικής», με την έννοια της έμφασης σε δαπάνες και εισπράξεις, ήταν η έλλειψη στόχευσης σε τομείς που πράγματι έχουν τεράστια επίδραση στη μακροχρόνια ανάπτυξη.
Τομείς όπως η καινοτομία, η Παιδεία, η γρήγορη απονομή της Δικαιοσύνης, ο εκσυγχρονισμός σε θέματα χωροταξίας και περιβάλλοντος και βεβαίως, τελευταίο αλλά αντιστρόφως ανάλογα σημαντικό, η πάταξη της φοροδιαφυγής.