Παρότι παίζει χωρίς αντίπαλο, με δεδομένη την κατάσταση που επικρατεί στη Νέα Δημοκρατία και τα υπαρξιακά προβλήματα σε ΠΑΣΟΚ και ΠΟΤΑΜΙ, η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δείχνει ότι δεν έχει βρει ακόμη τον βηματισμό της, αλλά και ότι σε αρκετά -και σημαντικά- θέματα «πειραματίζεται» προκειμένου να βρει λύσεις.
Ως ένα βαθμό, αυτό είναι αιτιολογημένο. Πρόκειται για μια κυβέρνηση που και κατά δήλωση του ίδιου του πρωθυπουργού… «τώρα αρχίζει και κυβερνά», καθότι η προηγούμενη θητεία αναλώθηκε στη διαπραγμάτευση. Για μια κυβέρνηση που όχι μόνο δεν έχει την πολυτέλεια της περιόδου χάριτος, αλλά πρέπει να βρει και σολομώντειες λύσεις, μήπως και περισώσει κάτι σε σχέση με τις δρακόντειες επιταγές του μνημονίου. Κι όλα αυτά ενώ η δήθεν «ευρωπαϊκή αντιπολίτευση» δείχνει να ξέχασε ότι ψήφισε το τρίτο μνημόνιο και λέει «όχι» σχεδόν στα πάντα, επηρεάζοντας το κλίμα.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, φαίνεται ξεκάθαρα από τώρα ότι η μακροβιότητά της θα κριθεί σε τέσσερις βασικές «πτυχές» πολιτικής, πάντα σε συνδυασμό με την εφαρμογή της συμφωνίας που έχει υπογραφεί με τους δανειστές.
Η πρώτη αφορά στο ασφαλιστικό σύστημα και στις συντάξεις. Οι μέχρι τώρα επιδόσεις στον τομέα αυτό δεν είναι ικανοποιητικές. Το πόρισμα της επιτροπής σοφών και οι δηλώσεις Κατρούγκαλου, οι οποίες δεν συνοδεύονταν από την απαραίτητη «ποσοτικοποίηση» (!), δημιούργησαν σύγχυση και αναταραχή στην κοινή γνώμη, για ένα θέμα ούτως ή άλλως εξαιρετικά τεχνικό και δυσνόητο, κάνοντας τα δύσκολα… δυσκολότερα.
Για πολλούς γνώστες του θέματος, η απόπειρα μιας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης φαντάζει από δύσκολο έως ακατόρθωτο εγχείρημα, μέσα στα ασφυκτικά χρονικά πλαίσια που ορίζει η συμφωνία με τους εταίρους, λόγω και της μεγάλης έλλειψης μηχανογραφημένων στοιχείων. Οπότε ίσως θα ήταν καλύτερα να επικρατήσει επιτέλους ο ρεαλισμός και να επιχειρηθούν κάποιες διορθωτικές κινήσεις, παρά η εκ βάθρων αναδιάρθρωση του συστήματος, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση.
Η δεύτερη πτυχή αφορά στο προσφυγικό, μαζί με τις κοινωνικές, οικονομικές και γεωπολιτικές του προεκτάσεις. Πρόκειται πράγματι για μια κρίση ελληνική και ευρωπαϊκή, που ταυτόχρονα δημιουργεί ευκαιρίες για τη χώρα μας, να ενισχύσει πολύπλευρα τη διαπραγματευτική της θέση, ακόμη και στα θέματα του μνημονίου.
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση έχει αντιληφθεί τη σύνδεση αυτή σε πολιτικό επίπεδο και την προωθεί με κάθε τρόπο. Ωστόσο τα πράγματα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, οπότε θα κυλήσει αρκετός χρόνος μέχρι να δούμε τι καρπούς θα αποφέρουν οι προσπάθειές της, όπως και το κατά πόσον θα καταφέρει να απορροφήσει τις -μάλλον αναπόφευκτες- κοινωνικές αντιδράσεις που θα προκαλεί η πλημμυρίδα των προσφύγων.
Η τρίτη πτυχή και ίσως η σημαντικότερη, αφορά στην ανάπτυξη. Διότι αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να περάσει σε τροχιά ανάπτυξης, η άσκηση πολιτικής δεν μπορεί να είναι τίποτε περισσότερο από ανακύκλωση και… αναδιανομή της μιζέριας, όπως η τελευταία συμβολίζεται και από τις ατελείς προσπάθειες εύρεσης «ισοδυνάμων». Tα πράγματα είναι απλά. Η «πίτα», δηλαδή το ΑΕΠ, πρέπει να μεγαλώσει!
Είναι απολύτως σαφές ότι οι πιο απαραίτητες προϋποθέσεις ανάπτυξης περνούν μέσα από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την επίλυση του θέματος των κόκκινων δανείων, καθώς επίσης και από την εμπέδωση κλίματος σταθερότητας, σε σχέση με την υλοποίηση των συμφωνιών με τους δανειστές. Δεν πρέπει δε να υποτιμάται και η σημασία μιας ρύθμισης του ελληνικού χρέους, προκειμένου να πάψει και η πάντα υφέρπουσα σεναριολογία περί Grexit.
Τα παραπάνω αποτελούν αναγκαίες συνθήκες για την προσέλκυση εγχώριων και ξένων επενδύσεων, ενώ όλα τα υπόλοιπα έπονται. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, οποιαδήποτε άλλα στοιχεία «αναπτυξιακής πολιτικής» είναι καταδικασμένα να πέσουν στο κενό. Από την άλλη, όμως, δεν είναι καθόλου άδικη η κριτική που διαπιστώνει έλλειψη εμπειρίας και γνώσεων, σε θέματα ανάπτυξης και παραγωγικής πολιτικής, από πληθώρα πολιτικών προσώπων και στελεχών του κυβερνητικού μηχανισμού.
Κι αυτό είναι ένα από τα σοβαρότερα θέματα που καλείται να επιλύσει η ηγεσία της κυβέρνησης, ιδίως δε όταν σε ορισμένες περιπτώσεις η απειρία (για να μην πούμε η… ασχετοσύνη) συνοδεύεται όχι από ανοικτά μάτια και αυτιά με όρεξη για ενημέρωση, αλλά από ιδεοληψίες και ανεφάρμοστα θεωρητικά «σχήματα» που πιστεύουν ότι καλό είναι μόνο ό,τι είναι δημόσιο, κι αν δεν μπορεί να είναι δημόσιο, ας μην υπάρχει καθόλου!
Η τελευταία πτυχή αφορά στην περίφημη «καθημερινότητα» και σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τις προηγούμενες, χωρίς όμως να είναι απόλυτα ταυτόσημη καθώς περιλαμβάνει και ψυχολογικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα το αίσθημα του δικαίου, την ασφάλεια, τις αξίες, τον τρόπο με τον οποίο βιώνει την πραγματικότητα ο πολίτης και την εικόνα που σχηματίζει για τη διακυβέρνηση.
Προφανώς, η μέχρι τώρα τακτική των διαρροών που συχνότατα διαψεύδονται, προκειμένου να ακολουθήσουν νέες διαρροές, για θέματα σημαντικά για την καθημερινότητα και την τσέπη του πολίτη (κλασικό παράδειγμα ο ΦΠΑ στην παιδεία και τα τέλη κυκλοφορίας), αλλά και οι ατυχείς ενίοτε και υπερφίαλες δηλώσεις από πρωτοκλασάτα μέλη της κυβέρνησης, διόλου δεν βοηθούν την εικόνα της, ιδίως όταν πρόκειται για κυβέρνηση που εκλέχθηκε με σύνθημα το «νέο» έναντι του «παλαιού».
Το γεγονός δε ότι παίζει σήμερα χωρίς πολιτικό αντίπαλο φαίνεται να επιτείνει αυτή την κατάσταση, δημιουργώντας μια επίπλαστη αίσθηση υπεροχής. Επίπλαστη διότι, όπως έχει αποδειχτεί τα προηγούμενα χρόνια, ο πολιτικός χρόνος είναι ασυνήθιστα πυκνός, οι μέρες μετρούν για μήνες και οι μήνες ίσως έχουν την πολιτική επίπτωση ετών.
Μπορεί ο κόσμος να δεχτεί να σφίξει το ζωνάρι, να κάνει ένα τελευταίο μακροβούτι, κάτι που φάνηκε πρόθυμος να κάνει, αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών, θα το κάνει όμως με την προσδοκία για κάτι καλύτερο όχι στην επόμενη… ζωή, αλλά στο επόμενο διάστημα. Με την προσδοκία ότι θα δει φως στην άκρη του τούνελ σύντομα.
Αν λοιπόν ο χρόνος κυλά χωρίς να εκπονείται οργανωμένο σχέδιο για τη χώρα, που θα δώσει και όραμα στον πολίτη, αν κυλά στη λογική του «βλέποντας και κάνοντας», τότε το αποτέλεσμα θα είναι σχεδόν σίγουρα δυσάρεστο.