Αφήνοντας κατά μέρος τις κομματικές κορόνες, η εικόνα που προκύπτει από τις χθεσινές κάλπες είναι σαφής:
Ακόμη κι αν επρόκειτο για εθνικές εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ θα ελάμβανε 130 έδρες (με ποσοστό αντίστοιχο αυτού που είχε το 2012) και ως εκ τούτου θα έπρεπε να συγκυβερνήσει είτε με το ΠΑΣΟΚ (που θα ελάμβανε 24), είτε με το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ (που θα ελάμβανε 20 έδρες), είτε με τη… Νέα Δημοκρατία (που θα είχε 69 έδρες).
Δεδομένου ότι κανένα από τα παραπάνω κόμματα δεν έχει την ίδια ατζέντα με αυτήν που εμφανίζει ο ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με τα μνημόνια και τη γενικότερη πολιτική τοποθέτηση, είτε θα έπρεπε να βρεθεί «κοινά αποδεκτή λύση», είτε να ξαναγίνουν εκλογές!
Όμως οι χθεσινές εκλογές δεν ήταν εθνικές. Γι' αυτό και είχαν το στοιχείο της διαμαρτυρίας, ίσως πιο έντονο από κάθε άλλη φορά.
Αν λάβουμε δε υπ' όψιν μας ότι τα κόμματα της κυβέρνησης πέρασαν διά πυρός και σιδήρου σχεδόν το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, επί δύο χρόνια, τα αποτελέσματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει ρεύμα, σε μια περίοδο όπου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έως και ιδανική για την αντιπολίτευση.
Η νίκη του είναι Πύρρειος. Πήρε μεν την πρωτιά, λόγω φθοράς στο βασικό κυβερνών κόμμα, τη Νέα Δημοκρατία, αλλά δεν κατάφερε μετά από δύο χρόνια αντιπολίτευσης να ενισχύσει το ποσοστό του. Και η συνολική επίδοσή του στις δημοτικές εκλογές μάλλον ενισχύει αυτήν τη διαπίστωση.
Μέρος από τη φθορά της συγκυβέρνησης είναι σαφές ότι καρπώθηκε το νεοπαγές Ποτάμι (πιθανότατα μειώνοντας κυρίως τη μετακίνηση πρώην ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ), το οποίο βεβαίως δεν συμμερίζεται τις απόψεις του τελευταίου, καθώς ιδεολογικά δείχνει να κινείται κάπου μεταξύ κεντροαριστεράς και κοινωνικού φιλελευθερισμού, πολύ πιο κοντά δηλαδή στη συγκυβέρνηση.
Τι σημαίνουν αυτά; Ότι προς ώρας δεν συντρέχουν λόγοι «ανατροπής» σε ό,τι αφορά τη διακυβέρνηση της χώρας. Εντούτοις είναι προφανές ότι οι εκλογές αυτές θα αποτελέσουν αφετηρία αλλαγών στο πολιτικό σκηνικό, που ίσως αποδειχτούν εντυπωσιακές.
Η νέα πτώση του ποσοστού της Νέας Δημοκρατίας (συνέχεια της προηγούμενης πτώσης το 2012) προφανώς θα πυροδοτήσει εξελίξεις, κατά πάσα πιθανότητα για τον σχηματισμό μιας ευρύτερης «ομπρέλας» με πυρήνα τη Νέα Δημοκρατία, προκειμένου να βρουν στέγη δυσαρεστημένα τμήματα του πάλαι ποτέ κραταιού κόμματος.
Είτε αυτό αφορά τους ηττημένους Ανεξάρτητους Έλληνες, είτε άλλα τμήματα του κεντροδεξιού μέρους του πολιτικού φάσματος, βασική αφορμή θα αποτελέσει η «βελτίωση» της κατάστασης στην οικονομία και η τυπική (πλην όμως όχι ουσιαστική) επικείμενη έξοδος από τα υπογεγραμμένα μνημόνια.
Ομοίως είναι βέβαιο ότι θα ξεκινήσουν πυρετώδεις διεργασίες και στον χώρο της Κεντροαριστεράς, που ιστορικά έχει πλειοψηφικό ρεύμα στη χώρα μας. Η ΔΗΜΑΡ σχεδόν εξαϋλώθηκε, το ΠΑΣΟΚ έκανε μεν την έκπληξη σε σχέση με τις δημοσκοπήσεις, έχασε όμως το 1/3 του ποσοστού που είχε το 2012, ενώ το Ποτάμι αναδεικνύεται σε πιθανό συνομιλητή.
Διεργασίες όμως για ευρύτερες συμμαχίες είναι υποχρεωμένος πλέον να ξεκινήσει και ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως άλλωστε προανήγγειλε ο κ. Τσίπρας, καθώς κατέστη εκ νέου σαφές ότι ρεύμα «αυτοδυναμίας» σίγουρα δεν υπάρχει. Με δεδομένη δε την άρνηση του ΚΚΕ σε οποιαδήποτε συνεργασία, οι πιθανές διέξοδοι είναι μάλλον συγκεκριμένες.
Το «καθαρό» μήνυμα της κάλπης λοιπόν είναι ότι δεν βλέπει τον «σωτήρα» του, ούτε στη συγκυβέρνηση, ούτε και στη μείζονα αντιπολίτευση. Ότι δεν ψάχνει για ιδεολογικά μανιφέστα (έναντι των οποίων το εκλογικό σώμα είναι εξαιρετικά καχύποπτο), αόριστες υποσχέσεις και κομματικές γραμμές, αλλά για αποτελεσματική πολιτική και ουσιαστική ελπίδα βελτίωσης του βιοτικού του επιπέδου.
Υπό μία έννοια άλλωστε η ισχυρή επίδοση αρκετών ανεξάρτητων υποψηφίων στον στίβο της τοπικής αυτοδιοίκησης (Καμίνης, Μπουτάρης, Τζιτζικώστας και αρκετοί άλλοι) κινείται στο ίδιο μήκος κύματος.
Όλα λοιπόν δείχνουν ότι διαμορφώνεται ένα νέο πολιτικό σκηνικό στο οποίο τα κόμματα θα κληθούν να επαναπροσδιορίσουν τη θέση τους και να αναζητήσουν νέες μορφές συνεργασίας, που ενδεχομένως θα αμβλύνουν γωνίες και ίσως -επιτέλους- διαμορφώσουν ευρύτερες συναινέσεις.
Υπάρχει και μια άλλη πολύ δυσάρεστη όψη των χθεσινών εκλογών, η οποία παρουσιάζεται σε άλλο σχόλιο και αφορά την ισχυρή άνοδο της Χρυσής Αυγής, την άμεση είσοδο… ποδοσφαιρικών και επιχειρηματικών συμφερόντων στην πολιτική σκηνή, αλλά και τον κοινωνικό «τεμαχισμό» που εμφανίζεται σε ορισμένες περιοχές της χώρας.
Γεγονότα που πρέπει να προβληματίσουν τα πολιτικά κόμματα και ίσως αποτελέσουν πρόσθετο παράγοντα για την εύρεση συναινέσεων και την προώθηση ρεαλιστικών ξεκάθαρων πολιτικών, υπέρ της κοινωνίας και της αξιοκρατίας.
Ωστόσο πολύ μεγάλη σημασία έχει να δούμε τη μεταβολή των ισορροπιών και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο δεν υπάρχουν βεβαίως οριστικά αποτελέσματα. Προκύπτει όμως ότι ισχυρότερη δύναμη στο ευρωκοινοβούλιο παραμένει η Κεντροδεξιά, η παράταξη της κ. Μέρκελ ανέβασε τα ποσοστά της στη Γερμανία, οι σοσιαλιστές του κ. Ολάντ συνετρίβησαν και η ενίσχυση της Αριστεράς είναι περιορισμένη, ενώ μεγάλος κερδισμένος (έστω κι αν δεν σάρωσε παντού) είναι η εθνικιστική ακροδεξιά και οι αρνητές της Ευρώπης.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι εξελίξεις αυτές δεν είναι προς όφελος της χώρας μας κι ότι δεν αποκλείεται να οδηγήσουν σε πιο σκληρή στάση απέναντι σε ορισμένες από τις επιδιώξεις μας.