Μαθαίνω ότι χθεσινό άρθρο ειδικού συνεργάτη του Euro2day.gr, που ασκεί σκληρή κριτική στα φορολογικά εγχειρήματα της κυβέρνησης, δημιούργησε θόρυβο και ενόχληση στο οικονομικό επιτελείο και στους συμβούλους του. Λυπάμαι που το λέω, αλλά αυτό που θα έπρεπε να τους έχει ενοχλήσει είναι τα πεπραγμένα τους.
Διότι είναι γεγονός ότι ανάμεσα στις διατάξεις που έχουν ήδη περάσει από τη Βουλή (τις διάβασαν δηλαδή και τις ενέκριναν άκριτα οι βουλευτές της πλειοψηφίας) βρίσκονται ρυθμίσεις ανώφελες ή και ξεκάθαρα επιζήμιες, διατάξεις που κινούνται στα όρια της γελοιότητας, όπως για παράδειγμα η φορολόγηση ως επιτηδευματία όποιου πραγματοποιεί πάνω από τρεις πράξεις στο χρηματιστήριο.
Μετά την κατακραυγή της αγοράς, είναι αλήθεια ότι έγιναν προσπάθειες να αμβλυνθούν τέτοιες άνευ προηγουμένου «γκάφες», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όσες διορθώσεις κι αν γίνουν θα αλλάξει το φορολογικό χαρακίρι που κάνει στην οικονομία η ίδια η ελληνική κυβέρνηση.
Διότι η όλη «στρατηγική» που ακολουθείται είναι απολύτως λανθασμένη.
Αντί να ξεκινήσουν από το ΑΕΠ, από τη βέλτιστη αναπτυξιακή πολιτική και από τις ανάγκες αναδιανομής του πλούτου, ξεκινούν από το ποσό που επιδιώκουν να εισπράξουν κι απλώς καθορίζουν αντί για πολιτικές τα εργαλεία είσπραξης που χρειάζονται. Όσο για τις μεταρρυθμίσεις για επιμέρους αγορές, αυτές μεταφέρονται συνεχώς για αργότερα.
Η σκοπιμότητα είναι ξεκάθαρη. Πίσω από αυτήν την πρωτοφανή (ίσως και... παγκοσμίως) μεθοδολογία βρίσκονται δύο ελατήρια:
Πρώτον, η απροθυμία τους να αναδιοργανώσουν το σπάταλο και αναποτελεσματικό κράτος, μειώνοντας και τις δαπάνες του (ο γνωστός κακοφορμισμένος ελληνικός κρατισμός).
Δεύτερον, η προσπάθειά τους να καλύψουν όπως-όπως τις επιταγές της τρόικας για περισσότερα έσοδα (αφού δεν κόβονται τα έξοδα), θίγοντας κοινωνικές ομάδες, με πρώτο, όμως, κριτήριο την αποφυγή του πολιτικού κόστους που δημιουργεί η σύγκρουση με οργανωμένες και παραδοσιακά πελατειακές ομάδες συμφερόντων.
Ο παλαιοκομματισμός, δηλαδή, σε όλο του το μεγαλείο.
Κάπως έτσι διάφοροι μαθητευόμενοι μάγοι, υπό τον μανδύα των «συμβούλων» εφευρίσκουν συνεχώς νέα τεχνάσματα για να μειώσουν -υποτίθεται- τη φοροδιαφυγή αλλά και να αυξήσουν την περίφημη φορολογητέα ύλη.
Το γεγονός ότι υπερφορολογώντας τη μικρή και τη μεσαία τάξη μειώνουν την κατανάλωση κι ότι με τους φόρους στις επενδυτικές δραστηριότητες και στην παραγωγή πρακτικά φρενάρουν την ανάπτυξη δεν φαίνεται να τους ενδιαφέρει.
Το χειρότερο όλων όμως είναι ότι δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται πως όσο υψηλότερη είναι η φορολόγηση τόσο αυξάνεται το κίνητρο της φοροδιαφυγής, σε μια χώρα που καθόλου δεν μοιάζει (τουλάχιστον ως προς τη λεγόμενη φορολογική συνείδηση) με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Παράλληλα, αυξάνει δραματικά ο αριθμός όσων δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Δεν έχω συγκεκριμένα στοιχεία να παρουσιάσω, έμπειροι όμως παράγοντες υποστηρίζουν ότι στην πράξη η φοροδιαφυγή ελάχιστα έχει μειωθεί κι ότι τα μέτρα της κυβέρνησης πρακτικά απλώς κρατούν τα χρήματα της φοροδιαφυγής μακριά από το τραπεζικό σύστημα.
Που σημαίνει ότι αντίθετα με το παρελθόν τα χρήματα της λεγόμενης παραοικονομίας δεν περνούν κάποια στιγμή στην κανονική οικονομία, αλλά ανακυκλώνονται με διάφορους τρόπους έξω από τα «όριά» της. Είτε στο εξωτερικό, είτε στο εσωτερικό. Με άλλα λόγια, η ζημιά από τη φοροδιαφυγή γίνεται ακόμη μεγαλύτερη.
Αν αφήσουμε κατά μέρος τα ηθικοπλαστικά λογίδρια, αυτή η κατάσταση δεν πρέπει να προξενεί έκπληξη. Σε μια χώρα με τεράστια φοροδιαφυγή από καταβολής κράτους, με ανύπαρκτη φορολογική συνείδηση, με εξαιρετικά ελλειπή τεχνική υποδομή για διασταυρώσεις, αλλά και με μειούμενα εισοδήματα μεταξύ των πολιτών, αυτό ακριβώς θα ήταν το αποτέλεσμα.
Όποιος μπορεί να κρύψει κρύβει ό,τι μπορεί. Κι ο διπλανός του που δεν μπορεί πληρώνει (συλλογικά) τα σπασμένα, χωρίς όμως αυτό να τον εμποδίζει να συμμετέχει όταν και όπου μπορεί!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ένας μισθωτός που αγοράζει υπηρεσίες από γιατρούς και μικροεπαγγελματίες, χωρίς απόδειξη, ώστε να μειώσει την άμεση δαπάνη του, να εξοικονομήσει τη διαφορά.
Ρεαλιστικά λοιπόν, η αλλαγή αυτής της ανώφελης κατάστασης προς το καλύτερο προϋποθέτει ορισμένες θεμελιώδεις παραδοχές όπως οι ακόλουθες:
-Σε μια χώρα με παράδοση στη φοροδιαφυγή, το μαστίγιο κι ο «πατριωτισμός» δεν αρκούν για ουσιαστικές αλλαγές συμπεριφοράς. Χρειάζονται σοβαρά κίνητρα και χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές.
-Σε μια χώρα όπου οι κάθε είδους παραβάτες είναι ίσως και περισσότεροι από τους νομοταγείς, είναι απαραίτητη μια μεταβατική περίοδος, με ειδικές ρυθμίσεις, που θα γεφυρώσουν ομαλά το χάσμα ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, ώστε να εγκαθιδρυθεί με την ελάχιστη δυνατή ζημιά για την οικονομική δραστηριότητα ένα νέο σύστημα.
-Προκειμένου να τεθούν σε κίνηση διάφοροι αναπτυξιακοί μοχλοί, σε περίοδο κρίσης και αυξημένου ρίσκου, χρειάζονται ισχυρά κίνητρα κι όχι αντικίνητρα, όπως αυτά που επιβάλλονται είτε στην αγορά ακινήτων, είτε στις επενδύσεις και τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, μέσω των διαφόρων διατάξεων που έχουν υιοθετηθεί.
Χωρίς τα παραπάνω, οι φορολογικές πολιτικές μπορεί να καλύπτουν (πρόσκαιρα) τις δημοσιονομικές ανάγκες, επιφέρουν όμως δυσανάλογα επιβαρυντικό κοινωνικό και αναπτυξιακό αποτέλεσμα. Ως προς αυτό, μιλούν εύγλωττα τα στοιχεία για τον αριθμό των φορολογουμένων που έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη στην εφορία.
Κάτι που θα φανεί και στο άμεσο μέλλον...