Ιστορικό πλήγμα στον ισπανικό δικομματισμό

Οι γενικές εκλογές της Ισπανίας οδήγησαν στην πλέον μπερδεμένη και κατακερματισμένη έκβαση από όταν η χώρα επέστρεψε στη δημοκρατία πριν από τέσσερις δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια μεγάλου μέρους της περιόδου από το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο και μετά, η εξουσία στη Μαδρίτη εναλλασσόταν μεταξύ του κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος και των Σοσιαλιστών.

Την Κυριακή, η δικομματική ηγεμονία έφτασε σε συντριπτικό τέλος, με μια εκλογική αναμέτρηση που είδε και τα δύο κόμματα να χάνουν έδαφος από νεότερα αντάρτικα κινήματα: Το κατά της λιτότητας Podemos και το κεντρώο Ciudadanos. Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Ισπανία έχει ένα κοινοβούλιο στο οποίο κανένα κόμμα δεν έχει απόλυτη πλειοψηφία εδρών και δεν μπορεί να σχηματιστεί εύκολα μια κυβερνώσα πλειοψηφία.

Η Ισπανία δεν είναι η μόνη χώρα που έχει βιώσει μια πολιτική επανευθυγράμμιση λόγω της λιτότητας που έχει σαρώσει την ήπειρο από τη χρηματοπιστωτική κρίση και μετά. Η Ελλάδα έχει δει τα κυρίαρχα κόμματά της να πέφτουν και να γίνονται «κομπάρσοι», με την άνοδο της ριζοσπαστικής αριστεράς και δεξιάς. Το πολιτικό κατεστημένο της Γαλλίας έχει κλονιστεί από την αυξανόμενη εκλογική ισχύ της Μαρίν Λεπέν και του Εθνικού Μετώπου.

Στην περίπτωση της Ισπανίας, η απογοήτευση των ψηφοφόρων από τα κύρια κόμματα δεν έχει να κάνει τόσο με την ανικανότητα στα οικονομικά, όσο με την αποστροφή για τη διαφθορά των αξιωματούχων σε μια περίοδο υψηλής ανεργίας και εκτεταμένης ταλαιπωρίας. Η απώλεια του σεβασμού για τα κύρια κόμματα, ωστόσο, δεν είναι οριστική. Μαζί, η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά, εξασφάλισαν από τις εκλογές το 51% της συνολικής ψήφου και το 61% των εδρών. Εντούτοις, αυτό μετά βίας αποτελεί έκφραση της εμπιστοσύνης του κοινού. Καθώς η Ισπανία αντιμετωπίζει οξείες προκλήσεις, ιδιαίτερα από το αποσχιστικό κίνημα στην Καταλονία που συνεχώς μεγαλώνει, οι εθνικοί ηγέτες χρειάζεται να αναλογιστούν τι άλλο πρέπει να κάνουν για να κερδίσουν τον σεβασμό.

Παρά την πτώση της στήριξης υπέρ του κόμματός του, ο Μαριάνο Ραχόι, ο πρωθυπουργός, μπορεί να ισχυριστεί πως είναι ο νικητής των εκλογών με τις περισσότερες έδρες στο κοινοβούλιο. Δεδομένης της λιτότητας που έχει αναγκαστεί να διαχειριστεί προκειμένου να βγάλει την Ισπανία από την κρίση, αυτό είναι ένα αξιόλογο επίτευγμα. Οποιαδήποτε κι αν είναι τα άλλα αισθήματά τους για το PP, πολλοί Ισπανοί θεωρούν το πρόγραμμά του για οικονομικές μεταρρυθμίσεις ως έδαφος που έχει κερδηθεί με δυσκολίες και το οποίο δεν θέλουν να παραδώσουν.

Οι πολιτικές επιλογές που έχει στη διάθεσή του ο κ. Ραχόι μόνο εύκολες δεν είναι. Δε θα ήταν καλή συμβουλή το να ζητήσει επανάληψη των εκλογών, οι οποίες θα διακινδύνευαν να απομονώσουν τους ψηφοφόρους, χωρίς να ξεμπλοκάρουν το αδιέξοδο. Αλλά είναι και δύσκολο να δει κανείς πώς θα μπορούσε να οικοδομήσει μια πλειοψηφία στο νέο κοινοβουλευτικό σώμα. Μοναδικός σταθερός συνδυασμός θα ήταν με τους Σοσιαλιστές.

Διαφορές μεταξύ των δύο κύριων κομμάτων που έχουν τις ρίζες τους πίσω στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, θα το έκαναν αυτό πολύ άβολο. Ακόμη χειρότερα, το κοινό μπορεί να δει ένα μεγάλο συνασπισμό ως τίποτα παραπάνω από μια προσπάθεια στήριξης στο πελατειακό σύστημα που παραπαίει και αποκλεισμού των νέων πολιτικών δυνάμεων.

Η καλύτερη ελπίδα για τον κ. Ραχόι θα ήταν να σχηματίσει μια κυβέρνηση μειοψηφίας, πιθανώς συμμαχώντας με το Ciudadanos, και να προσπαθήσει να κάνει συμφωνίες με άλλα κόμματα κατά περίπτωση, προκειμένου να νομοθετήσει. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας διευθέτησης, οι Σοσιαλιστές θα παρείχαν σιωπηρή στήριξη σε κάποια σημεία της οικονομικής ατζέντας της κυβέρνησης του PP.

Σε αντάλλαγμα, η κεντροδεξιά θα πρέπει να ανοίξει το ζήτημα της ισπανικής συνταγματικής μεταρρύθμισης, κάτι που έχει μέχρι τώρα απορρίψει, προκειμένου να βοηθήσει στην εξομάλυνση της κρίσης από την καταλανική απόσχιση.

Αν ο κ. Ραχόι αποφασίσει να κυβερνήσει με αυτό τον τρόπο, όλοι οι ηγέτες της Ισπανίας θα χρειαστεί να δείξουν σεμνότητα. Πρέπει να αναγνωρίσουν πως το εκλογικό σώμα δεν έχει δώσει σε κανένα κόμμα το δικαίωμα να επιβάλει τη βούλησή του στο κράτος. Θα πρέπει να είναι προσεκτικοί απέναντι στη ζημιά που θα γίνει, αν επιτραπεί στις πολιτικές διαφορές να γίνουν πιο βαθιές, μεταξύ Καταλονίας και κέντρου. Η επούλωση αυτών των ρηγμάτων θα είναι τεράστια πρόκληση -αλλά είναι η μόνη εύλογη πορεία που έχει στη διάθεσή της η Ισπανία.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation