Το μπέρδεμα του Ραχόι και η «νίκη» των Podemos

Η Ισπανία φλερτάρει με τη «μη διακυβέρνηση».

Και τώρα όλα θα είναι διαφορετικά. Οι εκλογές της Κυριακής οδήγησαν στην πλέον μπερδεμένη έκβαση οποιασδήποτε εκλογικής διαδικασίας από όταν η Ισπανία επέστρεψε στη δημοκρατία, πριν από τέσσερις δεκαετίες. Ο Μαριάνο Ραχόι και το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα του θα σχηματίσει το μεγαλύτερο μπλοκ στην κυβέρνηση για ακόμη μία φορά -αλλά η ισχύς τους θα μειωθεί βάναυσα από την απόλυτη πλειοψηφία που κέρδισαν το 2011. Το άλλο κυβερνών κόμμα της Ισπανίας, οι κεντροαριστεροί Σοσιαλιστές, υπέστησαν ακόμη μεγαλύτερες απώλειες συγκριτικά με τα ήδη καταστροφικά αποτελέσματά τους πριν από τέσσερα χρόνια.

Κάτι το οποίο περιπλέκει τα πράγματα περαιτέρω είναι ότι κανένα από τα δύο κύρια κόμματα δεν έχει προφανή εταίρο για να συνεργαστεί -πόσω μάλλον κάποιον που θα μπορούσε να εγγυηθεί μια συμπαγή πλειοψηφία. Αν προσθέσουμε το Λαϊκό Κόμμα (PP) με το κεντρώο Ciudadanos, ακόμη λείπουν 13 έδρες για μια πλειοψηφία. Αν συνδυάσουμε τους Σοσιαλιστές με το κίνημα κατά της λιτότητας Podemos, και πάλι λείπουν 17 βουλευτές για τον «μαγικό αριθμό» του 176.

Ποιος, λοιπόν, θα κυβερνήσει την Ισπανία; Προκειμένου να εκλεγεί πρωθυπουργός, ένας υποψήφιος ουσιαστικά χρειάζεται απλά μια πλειοψηφία. Αυτό θα μπορούσε να στρέψει τα βλέμματα στον Μαριάνο Ραχόι ως τον πλέον πιθανό ηγέτη μιας κυβέρνησης μειοψηφίας. Αλλά εκείνος θα πρέπει να ξεπερνά μια εχθρική πλειοψηφία ενόψει κάθε νομοθετικού πρότζεκτ -και θα αντιμετωπίζει τη συνεχή απειλή μιας ψήφου μη εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο.

Ο Πέδρο Σάντσες, ο σοσιαλιστής ηγέτης, μπορεί να προσπαθήσει να σχηματίσει μια πλειοψηφία από αριστερές και κεντρώες δυνάμεις. Αυτό όχι μόνο θα υπονοούσε μια συμμαχία με το Podemos, αλλά θα περιλάμβανε και αποσχιστικούς βουλευτές από την Καταλονία.

Σε όρους αριθμών, η πιο εύλογη έκβαση θα ήταν ένας μεγάλος συνασπισμός σε «γερμανικό στιλ», μεταξύ του PP και των Σοσιαλιστών. Αλλά με το Podemos να πιέζει έντονα, ο κ. Σάντσες θα κάνει ό,τι μπορεί για να κρατήσει αποστάσεις από τον συντηρητικό του αντίπαλο.

Στο τέλος, όλα τα σενάρια φαίνονται απίθανα -εκτός, ίσως, από ένα: Την επανάληψη της εκλογικής διαδικασίας στις αρχές του επόμενου έτους.

Είναι αυτό το τέλος της πορείας του Ραχόι;

Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας μίλησε τελευταίος στα μέσα ενημέρωσης την Κυριακή το βράδυ. Είχε πολλά να σκεφτεί.

Εκ πρώτης όψεως, ο κ. Ραχόι είναι ο νικητής των γενικών εκλογών του 2015. Θα έχει κατά ένα τρίτο περισσότερους βουλευτές στο κοινοβούλιο απ' ό,τι ο αμέσως επόμενος αντίπαλός του. Το PP, παρά την ταλαιπωρία των τελευταίων τεσσάρων ετών, αποτελεί την πολιτική ομάδα που πήρε τις περισσότερες ψήφους στην Ισπανία για μια ακόμη φορά.

Αλλά τι θα κάνει με το κόμμα του από εδώ και πέρα; Ο άνθρωπος που παρουσίασε τον εαυτό του ως εγγυητή σταθερότητας στην Ισπανία, θα προεδρεύσει μιας παραπαίουσας κυβερνητικής μειοψηφίας; Διαθέτει ο κ. Ραχόι τη δεξιότητα προκειμένου να οικοδομήσει και να διαχειριστεί ad hoc συνασπισμούς και συμμαχίες σε ένα βαθιά κατακερματισμένο κοινοβούλιο;

Στα σχόλιά του προς τους υποστηρικτές του έξω από τα γραφεία του κόμματος, ο κ. Ραχόι έκανε ό,τι μπορούσε για να δώσει μια νότα αισιοδοξίας. Γνωρίζει πως δεν αντιμετωπίζει άμεση απειλή από το εσωτερικό του κόμματος, το οποίο παραμένει σθεναρά υπό τον έλεγχό του. Οι δεξιότητές του ως διαχειριστή δεν αμφισβητούνται, ούτε και το ένστικτό του για πολιτική επιβίωση. Ο κ. Ραχόι ξέρει επίσης πως ο πλέον άμεσος αντίπαλός του, ο κ. Σάντσεζ από το σοσιαλιστικό κόμμα, δεν έχει αποδυναμωθεί λιγότερο απ' ό,τι ο ίδιος. Όμως, παρά την αυτοπεποίθηση που έχει επιδείξει, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας γνωρίζει πως βρίσκεται σε μια σατανικά δύσκολη θέση.

Σαφής νικητής: Το Podemos

Υπήρξε μόνο ένας ξεκάθαρος νικητής το βράδυ της Κυριακής: Το κίνημα κατά της λιτότητας, το Podemos, υπό την ηγεσία του Πάμπλο Ιγκλέσιας. Οι δημοσκοπήσεις είχαν προβλέψει ότι το κόμμα θα έρθει στην τέταρτη θέση με διαφορά από τους παραπάνω, ένα αρκετά αξιοσέβαστο αποτέλεσμα για ένα κόμμα που ιδρύθηκε λιγότερο από δύο χρόνια πριν, το οποίο ωστόσο δεν θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά. Τελικά, το Podemos ήρθε τρίτο κόμμα και πολύ κοντά στο δεύτερο, κερδίζοντας 69 έδρες στη Βουλή -μια εντυπωσιακή θέση ισχύος από την οποία ο κ. Ιγκλέσιας θα προσπαθήσει να οικοδομήσει το κόμμα του ως κυρίαρχη δύναμη της ισπανικής αριστεράς.

Τι εξηγεί την πρόσφατη άνοδο του Podemos; Ένα μέρος της επιτυχίας του θα πρέπει να συνδέεται με τα προσωπικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του ίδιου του κ. Ιγκλέσιας, ο οποίος βρέθηκε στην κορυφή σε μια σειρά τηλεοπτικών debates και επιπλέον συνέλαβε μια έξυπνη, αισιόδοξη καμπάνια με την οποία ενθάρρυνε τους ψηφοφόρους να γεμίσουν τις κάλπες «με χαμόγελα». Πιθανότατα, το Podemos επωφελήθηκε επίσης από το γεγονός ότι προσέφερε τελικά το πιο ξεκάθαρο «διάλειμμα» από τη διακυβέρνηση του PP.

Κοιτάζοντας μελλοντικά, ωστόσο, η πρόκληση για τον κ. Ιγκλέσιας είναι επίσης προφανής. Το Podemos δεν εμφανίστηκε προεκλογικά ως στέρεο ενοποιημένο μπλοκ, αλλά πρόταξε περιφερειακά παρακλάδια σε περιοχές όπως η Καταλονία, η Γαλικία και η Μπαλένθια. Η διατήρηση αυτών των διαφορετικών παρακλαδιών υπό έλεγχο, για παράδειγμα στο ζήτημα της καταλανικής ανεξαρτησίας, μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη -ιδιαίτερα σε περίπτωση που το Podemos αποφασίσει να στηρίξει ένα άλλο πολιτικό κόμμα. Έχοντας αποδείξει την αξία του ως ηγέτη εκστρατείας, ο κ. Ιγκλέσιας θα πρέπει τώρα να επιδείξει τις δεξιότητές του ως διαχειριστή.

Ciudadanos: Δεν κινεί πια τα νήματα

Η φαινομενικά ασταμάτητη άνοδος του Άλμπερτ Ριβέρα επιτέλους ελέγχθηκε στις κάλπες. Το κόμμα του, το Ciudadanos, είχε «ξεχυθεί» στην πολιτική σκηνή της Ισπανίας σαν χείμαρρος, ελκύοντας υποστηρικτές τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά και χτίζοντας έναν απροσδόκητα μεγάλο χώρο για τον εαυτό του στο ιστορικά κενό κέντρο του πολιτικού φάσματος.

Μόλις δύο εβδομάδες πριν την εκλογική μάχη, είχε προβλεφθεί πως το Ciudadanos θα κέρδιζε πάνω από 20% της συνολικής ψήφου και ο κ. Ριβέρα χαιρετίστηκε ως ο νέος άνθρωπος που κινεί τα νήματα. Κάποιοι μάλιστα τον έβλεπαν ως πιθανό πρωθυπουργό, επιχειρηματολογώντας πως θα μπορούσε εύκολα να πείσει τους Σοσιαλιστές να τον στηρίξουν ως τη νέα κεφαλή της κυβέρνησης.

Το αποτέλεσμα της Κυριακής δίνει τέλος σε όλες αυτές τις εικασίες. Το Ciudadanos θα μπει στο εθνικό κοινοβούλιο για πρώτη φορά, αλλά ως μακράν το μικρότερο από τα τέσσερα μεγάλα κόμματα. Επιπλέον, η διαπραγματευτική θέση του κ. Ριβέρα θα είναι πολύ πιο αδύναμη απ' ό,τι είχαν πιστέψει πολλοί: Ακόμη κι αν αποφασίσει να στηρίξει έναν από τους άλλους πολιτικούς ηγέτες για πρωθυπουργό, μόνο οι 40 βουλευτές του δεν είναι αρκετοί ώστε να πιέσουν τον κ. Ραχόι ή οποιονδήποτε άλλον.

Προς το παρόν, είναι δύσκολο να πει κανείς τι προκάλεσε την κατάρρευση αυτή της τελευταίας στιγμής. Αλλά μια ευλογοφανής θεωρία είναι ότι οι ψηφοφόροι απλά μπερδεύτηκαν. Ήταν η ψήφος υπέρ του κ. Ριβέρα μια ψήφος για την αλλαγή, ή στο τέλος θα συμμαχούσε με το PP ή τους Σοσιαλιστές; Και, αν το έκανε, πιθανότερα θα έτεινε προς το PP ή προς τους Σοσιαλιστές; Μια απόπειρα της τελευταίας στιγμής, ώστε να αποσαφηνιστεί η θέση του Ciudadanos δύο ημέρες πριν τις εκλογές, πιθανώς συνέβαλε στο μπέρδεμα.

Μια διχασμένη χώρα

Στην καρδιά των μπερδεμένων αποτελεσμάτων της Κυριακής, υπάρχει ένα απλό γεγονός: Υπερβολικά πολλές ρωγμές υπάρχουν μέσα στην ισπανική κοινωνία αυτή τη στιγμή, για να επιτρέψουν στέρεες πλειοψηφίες και μια σταθερή κυβέρνηση.

Δείτε την πρόκληση της Καταλονίας, την περιοχή στα βορειοανατολικά που προσανατολίζεται στην ανεξαρτησία. Οι ψηφοφόροι εκεί προσέφεραν 17 έδρες σε κόμματα της κεντροδεξιάς και της αριστεράς που -σε μια διαφορετική κατάσταση- θα μπορούσαν να αποτελούν νούμερα της ισπανικής αριστεράς ή δεξιάς. Ωστόσο, ανήκουν σθεναρά στο κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας της περιοχής. Με τις αποσχιστικές εντάσεις να αυξάνονται, φαίνεται πως δεν υπάρχει σχεδόν καμία πιθανότητα να συμμετάσχουν με μια συμμαχία με ισπανικά κόμματα. Οι μέρες που μια κυβέρνηση του PP μπορούσε να βασίζεται στην υποστήριξη των κεντροδεξιών Καταλανών εθνικιστών, όπως συνέβαινε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, έχουν περάσει προ πολλού.

Έπειτα υπάρχει ο διχασμός μεταξύ των κυρίαρχων κομμάτων από τη μία και των νεοφερμένων, από την άλλη. Τόσο το Podemos όσο και το Ciudadanos έχουν σταθεί υπερβολικά διστακτικά στο να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τους Σοσιαλιστές και το PP, εν μέρει διότι γνωρίζουν πως οι ψηφοφόροι θα τους τιμωρήσουν για μια τέτοια συμμαχία με ένα απαρχαιωμένο καθεστώς, και εν μέρει επειδή καλλιεργούν μια ελπίδα ότι τελικά θα αντικαταστήσουν τα δύο παλιά κόμματα ως κυρίαρχες πολιτικές ομάδες.

Όπως έχουν τα πράγματα, η Ισπανία είναι κατακερματισμένη στα τέσσερα σε εθνικό επίπεδο, και περαιτέρω διχασμένη μεταξύ κέντρου και περιφέρειας. Το έργο του σχηματισμού αυτού του πολιτικού παζλ θα αποτελέσει δοκιμασία για τους ηγέτες για πολλούς μήνες από εδώ και πέρα.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation