Πώς αλλάζουν το πολιτικό τοπίο οι εκλογές στην Ισπανία

Οι ισπανοί ψηφοφόροι προσέρχονται στις κάλπες, μετά από τέσσερα ταραχώδη χρόνια που «είδαν» τη χώρα να πλήττεται από την χειρότερη οικονομική κρίση της πρόσφατης ιστορίας της και από μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς που έπληξαν την εμπιστοσύνη των ισπανών.

Οι γενικές εκλογές διενεργούνται επίσης εν μέσω μιας ταχύτατα βελτιούμενης οικονομίας, αλλά και εν μέσω μιας έντονης πολιτικής αναμέτρησης μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης στη Μαδρίτη και της περιοχής της Καταλονίας που έχει στο μυαλό της την αυτονόμηση.

Ο Μαριάνο Ραχόι, πρωθυπουργός και ηγέτης του κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος, ελπίζει πως η βελτίωση της οικονομίας –και ο φόβος των ψηφοφόρων για την πολιτική αστάθεια- θα του εξασφαλίσουν μια δεύτερη θητεία, παρά τα χαμηλά ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις.

Τι λένε οι δημοσκοπήσεις;

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δημοσιοποιήθηκαν τη Δευτέρα και επιβεβαίωσαν αυτό που είναι ξεκάθαρο εδώ και αρκετό διάστημα: το σταθερό δικομματικό σύστημα της Ισπανίας βαίνει προς το τέλος του. Μετά την Κυριακή, η βουλή θα είναι πιο κατακερματισμένη από ποτέ, καθώς τέσσερα κόμματα αναμένεται να εξασφαλίσουν το 15%-30% των ψήφων.

Ένα πολιτικό σκηνικό στο οποίο κάποτε κυριαρχούσαν το Λαϊκό Κόμμα και οι κεντροαριστεροί Σοσιαλιστές θα πρέπει να «κάνει χώρο» για δυο ακόμα νεοεισερχόμενους –το αντιμνημονιακό κίνημα Podemos και το κεντρώο κόμμα Ciudadanos.

Αν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις είναι σωστές, τότε τόσο το Λαϊκό Κόμμα όσο και οι Podemos επωφελούνται μιας στροφής στην προτίμηση του κοινού προς τα δυο αυτά κόμματα, ενώ υποχωρεί η προτίμηση προς τους Σοσιαλιστές και τους Ciudadanos.

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Girona, Kiko Llaneras, το Λαϊκό Κόμμα προβλέπεται να κερδίσει 28% και θα ακολουθήσουν οι Σοσιαλιστές με 21%, το Ciudadanos με 19% και το Podemos με 17%.

Ποιος είναι το πιθανότερο να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση;

Βασικά, υπάρχουν τρία σενάρια. Το πρώτο είναι ένας συνδυασμός του Λαϊκού Κόμματος με τους Ciudadanos. Αναλόγως του τελικού αποτελέσματος της ψηφοφορίας, τα δυο κόμματα μπορεί να έχουν αρκετές θέσεις στη βουλή ώστε να εκλέξουν τον επόμενο πρωθυπουργό. Ο δεύτερος συνδυασμός είναι οι Ciudadanos με τους Σοσιαλιστές. Ωστόσο, αν συμβεί αυτό, θα χρειαστούν το ακροαριστερό κίνημα Podemos είτε να στηρίξει τον υποψήφιό τους ή να απέχει από τον τελικό γύρο της ψηφοφορίας. Ένας συνδυασμός του Λαϊκού Κόμματος και των Σοσιαλιστών θεωρείται από τους περισσότερους αναλυτές (αλλά και τους ηγέτες των κομμάτων) απίθανος.

Έτσι, υπάρχει ένα ακόμα πιθανό αποτέλεσμα: αν τα κόμματα δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία, η Ισπανία θα πρέπει να πάει σε επαναληπτικές εκλογές στις αρχές του επόμενου έτους.

Αν τα νούμερα «βγαίνουν», τότε γιατί να μην υπάρξει συμφωνία;

Ως κόμμα του κέντρου, το Ciudadanos πιθανότατα θα είναι αυτό που θα καθορίσει τις εξελίξεις. Όμως ο νεαρός ηγέτης του κόμματος, Αλμπέρτο Ριβέρα, έχει αποκλείσει με έμφαση το ενδεχόμενο να στηρίξει είτε τον Μαριάνο Ραχόι ή τον υποψήφιο των Σοσιαλιστών Πέδρο Σάντσεζ, για την θέση του πρωθυπουργού. Αυτό μπορεί να είναι προεκλογική ρητορική, μπορεί και να μην είναι, όμως έχει δεσμευτεί τόσο ξεκάθαρα και τόσο συχνά για το θέμα αυτό που θα είναι δύσκολο να κάνει πίσω.

Τις τελευταίες ημέρες, ο κ. Ραχόι ανέβασε τους τόνους, επιμένοντας πως θέλει συμφωνία με τους Ciudadanos που θα καλύπτει ολόκληρη την τετραετή θητεία και όχι μόνο την ψήφο ως προς το ποιος θα αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας. Κάποιος θα πρέπει να κάνει πίσω, όμως το ποιος θα είναι αυτός είναι αδύνατον να λεχθεί.

Ένα πράγμα που είναι ξεκάθαρο, είναι πως ούτε οι Ciudadanos ούτε οι Podemos θα συμμετέχουν ως εταίροι μειοψηφίας με υπουργική εκπροσώπηση σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό. Όποια στήριξη προσφέρουν στα άλλα κόμματα, θα έρθει υπό την μορφή κοινοβουλευτικής στήριξης προς τον υποψήφιο για την πρωθυπουργία και για συγκεκριμένες κυβερνητικές πολιτικές.

Τι είναι πιθανό να κάνει η επόμενη κυβέρνηση;

Αυτό θα εξαρτηθεί από το ποιο κόμμα θα βρίσκεται στη θέση του... οδηγού. Το Λαϊκό Κόμμα έχει δεσμευτεί να συνεχίσει την πορεία της οικονομικής μεταρρύθμισης, υποσχόμενο περαιτέρω μείωση φόρων και ως και 500.000 νέες θέσεις εργασίας ετησίως. Οι Σοσιαλιστές λένε πως θα επαναφέρει τις προηγούμενες ρυθμίσεις για την αγορά εργασίας και θα επικεντρωθούν στο θέμα της ανισότητας. Οι Ciudadanos και οι Podemos θέλουν εκλογική μεταρρύθμιση (για να μπει τέλος στην εύνοια που δίνεται στα μεγάλα κόμματα) και έχουν υποσχεθεί μια κατά μέτωπο μάχη κατά της πολιτικής διαφθοράς.

Τα κυρία κόμματα περιμένουν το Λαϊκό Κόμμα να προωθήσει την μεταρρύθμιση του ισπανικού συντάγματος, ελπίζοντας μεταξύ άλλων να μειωθούν οι εντάσεις μεταξύ της Μαδρίτης και της Καταλονίας. Το Podemos όμως έχει την πιο ακραία προσέγγιση σε ότι αφορά την συγκεκριμένη περιοχή. Έχει υποσχεθεί στους καταλανούς ότι θα μπορέσουν να διενεργήσουν ένα δεσμευτικό δημοψήφισμα για την αυτονόμησή τους, μια πολιτική που βοηθά να εξηγηθεί το γιατί το «παρακλάδι» των Podemos στην Καταλονία αναμένεται να κερδίσει τις περισσότερες ψήφους από οποιοδήποτε άλλο κόμμα στην περιοχή.

Γιατί δεν υπάρχει ακροδεξιό κόμμα στην Ισπανία;

Σε μια περίοδο ανόδου σε όλη την Ευρώπη των ξενοφοβικών, αντιμεταναστευτικών και αντιευρωπαϊκών κομμάτων, η ισπανική πολιτική σκηνή εξακολουθεί να φαίνεται αξιοσημείωτα συνεκτική. Ασχέτως των διαφορών τους, κανένα από τα τέσσερα μεγάλα κόμματα δεν έχει προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τους φόβους των ψηφοφόρων για τη μετανάστευση ή να κάνει την ΕΕ στόχο στην εκστρατεία του. Οι Podemos πράγματι εκφράζουν έντονη κριτική στον τρόπο με τον οποίον η ΕΕ και άλλοι διεθνείς θεσμοί έχουν χειριστεί την κρίση της ευρωζώνης, όμως δεν θέτει υπό αμφισβήτηση τη συμμετοχή της χώρας στο μπλοκ.

Η απουσία μιας ισπανικής ακροδεξιάς έχει τις ρίζες της στην ισπανική ιστορία. Η χώρα βγήκε από τη σκιά της δικτατορίας του Φράνκο μόλις πριν από τέσσερις δεκαετίες και μόνο μια μικρή μειονότητα αναπολεί την ακροδεξιά ιδεολογία του καθεστώτος του. Όταν η Ισπανία εντάχθηκε τελικά στον πρόδρομο της ΕΕ το 1986, η συμμετοχή της έφερε τεράστια οικονομικά οφέλη, αλλά και μια επιβεβαίωση ότι η επί δεκαετίες απομόνωση της χώρας είχε τελειώσει.

Σε ότι αφορά το ζήτημα της μετανάστευσης, δεκάδες χιλιάδες ισπανικών οικογενειών εξακολουθούν να θυμούνται την εποχή που οι συγγενείς τους αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στα βόρεια σε αναζήτηση δουλειάς και μιας καλύτερης ζωής. Πρόκειται για μια εμπειρία που έχει ριζώσει στην συλλογική συνείδηση του ισπανικού λαού και αυτό είναι που πιθανότατα έχει βοηθήσει στο να βλέπουν οι ισπανοί σήμερα με κατανόηση και οίκτο, αντί για φόβο και μίσος. Ακόμα και στο αποκορύφωμα της πρόσφατης κρίσης, δεν υπήρξε σχεδόν κανένα περιστατικό ξενοφοβικής βίας.

Τι σημαίνουν οι εκλογές της Κυριακής για τις αγορές και τους επενδυτές;

Οι περισσότεροι ισπανοί επιχειρηματικοί ηγέτες ελπίζουν πως θα σχηματιστεί κάποιου είδους συμμαχία μεταξύ των Ciudadanos και του Λαϊκού Κόμματος. Υπάρχει –τουλάχιστον στους συντηρητικούς επιχειρηματικούς κύκλους- ευρεία συμφωνία πως ο κ. Ραχόι έχει κάνει μια αξιοπρεπή «δουλειά» σε ότι αφορά τη διαχείριση της οικονομίας και την επαναφορά της Ισπανίας από το χείλος του οικονομικού γκρεμού το 2012. Όμως η φιλελεύθερη, φιλική προς την αγορά, προσέγγιση των Ciudadanos έχει επίσης κερδίσει τον θαυμασμό, όπως και η υπόσχεση του κόμματος να καταπολεμήσει τη διαφθορά και να «συμμαζέψει» την κυβέρνηση.

Ωστόσο, θα χρειαστούν μήνες για να υπάρξει μια συμφωνία μεταξύ του Λαϊκού Κόμματος και του Ciudadanos (αν υπάρξει συμφωνία). Αναλυτές όπως ο Αντόνιο Μπαρόζο της Teneo, προειδοποιούν πως κανένα από τα πιθανά σενάρια «δεν είναι καλό για την κυβερνητική σταθερότητα, καθώς είναι απίθανο η νέα κυβέρνηση να αντέξει για ολόκληρη τη θητεία της».

Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, οι ισπανοί επενδυτές, επιχειρηματικοί ηγέτες και οι απλοί ψηφοφόροι θα πρέπει να μάθουν να ζουν σε μια νέα εποχή πολιτικής αστάθειας.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation