Μαθήματα αμερικανικής Ιστορίας... κρίσεων

Η ταχεία εξέλιξη της αγοράς χαμηλής φερεγγυότητας στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ θυμίζει το ρητό ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται: πολλές θλιβερές υπερβολές της σημερινής δευτερογενούς αγοράς δεν είναι παρά η ηχώ της ακριβής κρίσης αποταμιεύσεων και δανείων στις αρχές της δεκαετίας του ’80.

Δημοσιεύθηκε: 6 Αυγούστου 2007 - 08:00

του Desmond Lachman από το American Enterprise Institute

Η ταχεία εξέλιξη της αγοράς χαμηλής φερεγγυότητας στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ θυμίζει το ρητό ότι η Ιστορία επαναλμβάνεται: πολλές από τις θλιβερές υπερβολές της σημερινής δευτερογενούς αγοράς δεν είναι παρά η ηχώ της ακριβής κρίσης αποταμιεύσεων και δανείων στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Ίσως η Ιστορία έμαθε στον Αμερικανό φορολογούμενο ότι πρέπει να αντισταθεί σθεναρά όταν κληθεί να πληρώσει τον λογαριασμό, που αυτή τη φορά θα είναι πολύ ακριβότερος από την κρίση της κατάρρευσης αποταμιεύσεων και δανείων (savings and loan-S&L).

Στην καρδιά της σημερινής κρίσης subprime βρίσκεται η ατυχής διαδραστικότητα της οικονομικής καινοτομίας που ξέφυγε από τον έλεγχο της ανεπαρκούς ρύθμισης της αγοράς και της αποτυχίας των οίκων αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας να ασκήσουν τον θεμελιώδη ρόλο τους να προστατεύσουν τον μέσο επενδυτή.

Ξεκίνησε με την αυξανόμενη τιτλοποίηση των στεγαστικών δανείων στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Με αυτόν τον τρόπο αποχωριζόταν όλο και περισσότερο η πηγή του δανείου τον τελικό παραλήπτη. Επίσης, έδωσε στην πηγή του δανείου όλα τα κίνητρα προώθησης δανείων με κλιμακούμενη αύξηση, χωρίς να εξετάσει πώς θα μπορούσαν να συμπεριφερθούν μακροχρόνια.

Δύο επιπλέον χρηματοοικονομικές καινοτομίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Η πρώτη ήταν η αυξημένη χρήση κοινοπρακτικών πιστωτικών υποχρεώσεων, που επέτρεψαν να δοθούν βαθμολογίες ΑΑΑ σε μεγαλύτερο τμήμα των στεγαστικών δανείων, με αποτέλεσμα να αυξηθεί αισθητά η συμμετοχή των ασφαλιστικών ταμείων και των ασφαλιστικών εταιριών.

Η δεύτερη ήταν η εισαγωγή χρηματοοικονομικών εργαλείων όπως τα στεγαστικά δάνεια με κυμαινόμενα επιτόκια ή τα δάνεια αρνητικής απόσβεσης. Αυτά τα εργαλεία, που εισήχθησαν με την ενθάρρυνση της Federal Reserve, έδωσαν τη δυνατότητα σε πολύ λιγότερο φερέγγυους δανειζόμενους να αποκτήσουν στεγαστική χρηματοδότηση για πρώτη φορά.

Οι χρηματοοικονομικές καινοτομίες από μόνες τους δεν θα προκαλούσαν αυτή την ανάπτυξη - φαινόμενο στην αγορά subprime. Χρειάστηκε τόσο οι ομοσπονδιακοί όσο και οι κρατικοί ρυθμιστές, μαζί με τη Federal Reserve, να κοιμηθούν στο τιμόνι, καθώς εκδίδονταν δάνεια ύψους 1.300 δισ. δολαρίων -το 10% του αμερικανικού ΑΕΠ.

Όπως η σημερινή κρίση, η κατάρρευση S&L στη δεκαετία του ’80 επίσης είχε την πηγή της στις χρηματοοικονομικές καινοτομίες και στην αδύναμη ρύθμιση. Προς το τέλος της διακυβέρνησης Carter οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων savings and loans (οικοδομικοί συνεταιρισμοί) πιέστηκαν σοβαρά από τις αυξήσεις των επιτοκίων.

Τότε το Κογκρέσο χαλάρωσε αισθητά τα στάνταρ δανεισμού και έδωσε τη δυνατότητα στα S&L να διασπαρθούν σε πιο ριψοκίνδυνο και σε πολύ πιο προσοδοφόρο δανεισμό επαγγελματικών χώρων. Παράλληλα, η ομοσπονδιακών εγγυήσεων εξασφάλιση αυτών των συνεταιρισμών αυξήθηκε από τα 40.000 δολάρια στα 100.000 δολάρια. Αυτό όχι μόνο προκάλεσε πληθώρα κεφαλαίων στα S&L αλλά επιπλέον ενθάρρυνε τα S&L να αυξήσουν την ανάληψη ρίσκου.

Ένα μάθημα που έμεινε από την κρίση S&L είναι το πώς οι εκτιμήσεις για το μέγεθός της επανειλημμένα αυξήθηκαν και το πώς στο τέλος τον λογαριασμό πλήρωσε ο φορολογούμενος πολίτης. Αρχικά το κόστος υπολογίστηκε στα 50 δισ. δολ. Όταν όμως έκατσε η σκόνη, αποδείχτηκε ότι το ομοσπονδιακό σωσίβιο των S&L κόστισε στον καταναλωτή περίπου 150 δισ. δολάρια.

Την περασμένη εβδομάδα, αφού πρωτύτερα είχε υποβαθμίσει τις επιπτώσεις της κρίσης στη δευτερογενή αγορά στεγαστικών δανείων, ο διοικητής της Fed, Ben Bernanke, τελικά παραδέχτηκε ότι οι ζημίες στο σύστημα θα ανέλθουν στα 100 δισ. δολάρια. Εάν παρακολουθήσουμε την εμπειρία μας, αυτή η εκτίμηση ίσως αποδειχτεί υποβαθμισμένη. Αν σκεφτούμε ότι τα δάνεια σε χαμηλής και μέτριας φερεγγυότητας χρειαστεί να παραγραφούν κατά το 10% της αξίας τους, το κόστος θα πλησιάσει τα 250 δισ. δολάρια.

Καθώς η κρίση subprime εξαπλωνόταν επιθετικά, πολλοί από τους παίκτες στην αγορά δήλωναν ότι η τιτλοποίηση αυτών των δανείων διασπείρει τον κίνδυνο σε πολλούς παράγοντες των αγορών. Τώρα που η αγορά χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια της, τα χρηματοοικονομικά ινστιτούτα, που κέρδισαν τα περισσότερα από αυτό τον δανεισμό, θα πρέπει να αναλάβουν και τον λογαριασμό.

© The Financial Times Limited 2007. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation