Πατέντες σε τραπεζικά προϊόντα

Ιδιαίτερα διαδεδομένη στη φαρμακευτική βιομηχανία, η κατοχύρωση πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν κάποτε αδιανόητη στον κόσμο των τραπεζών. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η αντιμετώπιση της πνευματικής ιδιοκτησίας έχει αλλάξει άρδην, για την προστασία καινοτόμων χρηματοοικονομικών προϊόντων από τις ορέξεις των ανταγωνιστών.

Δημοσιεύθηκε: 11 Ιανουαρίου 2007 - 07:59

της Saskia Scholtes και του Gillian Tett

Όταν οι τραπεζίτες της ελβετικής επενδυτικής τράπεζας UBS εφηύραν πρόσφατα ένα προϊόν με βάση τα εμπορεύματα, κατάλληλο για αφοσιωμένους μουσουλμάνους, ήταν σίγουρα ανυπόμονοι να ξεκινήσουν το marketing του νέου πνευματικού τους τέκνου.

Όμως πρώτα προχώρησαν σε μια κίνηση που κάποτε θα φάνταζε αδιανόητη στον τραπεζικό κόσμο: ζήτησαν από Αμερικανούς δικηγόρους να καταθέσουν αίτηση κατοχύρωσης πνευματικής ιδιοκτησίας, για να εμποδίσουν την κλοπή της ιδέας τους.

”Ο κόσμος δεν μπορεί να αναγνωρίσει την αξία του πατενταρίσματος τέτοιων προϊόντων”, επισημαίνει ο Peter Ghavami, επικεφαλής του τμήματος εμπορευμάτων της UBS. ”Όμως τα τελευταία χρόνια η κοινή λογική δέχεται πολλαπλές προκλήσεις. Πιστεύουμε ότι η πατέντα θα μας προσφέρει προστασία”.

Οι τραπεζίτες είναι παραδοσιακά ιδιαίτερα επιθετικοί όταν προσπαθούν να προστατεύσουν τα έσοδα και τα κέρδη τους, αλλά ποτέ δεν έχουν επιδείξει αξιόλογες προσπάθειες στο να εμποδίζουν τους ανταγωνιστές τους να κλέβουν τις ιδέες τους. Ενώ η κατοχύρωση πνευματικής ιδιοκτησίας είναι εργαλείο ζωτικής σημασίας για τις φαρμακευτικές εταιρίες, για παράδειγμα, η χρήση τους δεν ήταν διαδεδομένη στα χρηματοοικονομικά προϊόντα.

Ως εκ τούτου, όποτε μια τράπεζα παράγει μια εντυπωσιακή καινοτομία, αντιγράφεται σχεδόν αμέσως από τους ανταγωνιστές της. Επί παραδείγματι, όταν η ABN Amro δημιούργησε ένα νέο προϊόν με την ονομασία ”constant proportion debt obligation” πέρυσι το καλοκαίρι, οι υπόλοιπες τράπεζες έσπευσαν να το αντιγράψουν εντός ημερών από την αρχική του κυκλοφορία.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η αντιμετώπιση ως προς την πνευματική ιδιοκτησία έχει αλλάξει, καθώς οι τράπεζες και τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα έχουν κινητοποιηθεί στην κατάθεση αιτήσεων για κατοχύρωση πνευματικής ιδιοκτησίας, ιδίως στις ΗΠΑ.

Στην Ευρώπη οι πατέντες στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες είναι σπάνιες, καθώς, όπως επισημαίνουν οι δικηγόροι, οι ελάχιστες κατοχυρωμένες πνευματικές ιδιοκτησίες επί χρηματοοικονομικών προϊόντων σπάνια χρησιμοποιούνται στις δικαστικές αίθουσες.

Όμως στις ΗΠΑ μια απόφαση του 1998 για τη State Street Bank ξεκαθαρίζει ότι οι επιχειρηματικές διαδικασίες μπορούν να πατενταριστούν.

Οι πατέντες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στις ΗΠΑ τριπλασιάστηκαν το 2006 στις 238, με τις περισσότερες από αυτές να εκδίδονται υπέρ τραπεζικών κολοσσών όπως η Citigroup, η JP Morgan και η Goldman Sachs.

Παράλληλα, οι πατέντες στα χρηματοοικονομικά προϊόντα όχι μόνο αυξάνονται, αλλά οδηγούν και στις αίθουσες των δικαστηρίων. Τα προβλήματα της Citigroup με τις πατέντες είναι λίγο ως πολύ γνωστά. Όμως η Citigroup είναι μόνο μία από τις 50 τράπεζες στις ΗΠΑ που έχουν μηνυθεί για χρήση πατέντας η οποία καλύπτει το ”remote cheque image processing”.

Το ευρωπαϊκό χρηματιστήριο Eurex αναγκάστηκε πρόσφατα να στραφεί σε εναλλακτικές τεχνολογίες για το συμβόλαιο πιστωτικών παραγώγων που ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει την άνοιξη, καθώς η πνευματική ιδιοκτησία για την τεχνική που υπολογίζει το ”credit fixing”, ένα βασικό συστατικό του συμβολαίου, ανήκει στην αμερικανική Creditex.

Πλέον οι τράπεζες αντιμετωπίζουν την πνευματική ιδιοκτησία ως ένα σημαντικό λειτουργικό ρίσκο, επισημαίνουν οι δικηγόροι, ενώ οι επενδυτικές τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δημιουργούν σταδιακά χαρτοφυλάκια σε πατέντες επιχειρηματικών διαδικασιών.

Ωστόσο, πολλοί παράγοντες της αγοράς αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο με ανησυχία. Ο Satyajit Das, πρώην trader που πλέον εργάζεται ως σύμβουλος επιχειρήσεων, υποστηρίζει ότι οι πατέντες στα χρηματοοικονομικά προϊόντα πλήττουν την καινοτομία: ”Φανταστείτε ένα προϊόν όπως το Black-Scholes να είχε πατενταριστεί. Δεν θα διαδιδόταν τόσο εύκολα, δημιουργώντας ολόκληρη την αγορά των options. Οι πατέντες είναι μόνο για να πλουτίζουν οι δικηγόροι”.

© The Financial Times Limited 2007. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation