Το πραγματικό κόστος της σκιώδους εργασίας

Ένα από τα μεγάλα οικονομικά μυστήρια της εποχής είναι γιατί η παραγωγικότητα των εργαζομένων, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, μειώνεται.

Ορισμένοι οικονομολόγοι λένε ότι είναι απλώς μια διόρθωση από την υπερβολικά σκληρή δουλειά που κάναμε πολλοί από εμάς κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αλλά υπήρξε μια πτώση της παραγωγικότητας και μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Και ενώ υπάρχουν σίγουρα μακροπρόθεσμοι παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, όπως η αποτυχία της εκπαίδευσης να συμβαδίσει με την τεχνολογία (η οποία με τη σειρά της μειώνει την παραγωγικότητα), νομίζω ότι υπάρχουν και άλλα, ανεξερεύνητα ζητήματα.
Αυτά περιλαμβάνουν την άνοδο της σκιώδους εργασίας.

H σκιώδης εργασίας είναι ένας όρος που επινοήθηκε από τον Αυστριακό φιλόσοφο και κοινωνικό σχολιαστή Ίβαν Ίλιτς το 1981. Για αυτόν, περιλάμβανε όλη την απλήρωτη εργασία που γίνεται στις οικονομίες, όπως π.χ. η μητρότητα και και οι δουλειές του νοικοκυριού. Αλλά πιο πρόσφατα, ο όρος επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει και την εργασία την οποία οι εταιρείες κατόρθωσαν να μεταφέρουν στους δικούς τους πελάτες, μέσω της τεχνολογίας.

Στο βιβλίο του 2015 «Σκιώδης Εργασία: Οι απλήρωτες, αθέατες δουλειές που γεμίζουν την ημέρα σας», ο πρώην συντάκτης του Harvard Magazine, Κρεγκ Λάμπερτ, εστίασε στις μυριάδες εργασίες oι οποίες στο παρελθόν γίνονταν από άλλους ανθρώπους και σήμερα τις περισσότερες τις κάνουμε εμείς οι ίδιοι συνήθως με τη βοήθεια ψηφιακών συσκευών. Αυτό περιλαμβάνει τα πάντα, από τραπεζικές υπηρεσίες μέχρι ταξιδιωτικές κρατήσεις, παραγγελίες φαγητού σε εστιατόρια, το γέμισμα της τσάντας στο σούπερ μάρκετ για να μην αναφέρουμε τη λήψη και χρησιμοποίηση των εφαρμογών που χρειαζόμαστε για να πληρώσουμε εισιτήρια στάθμευσης ή να παρακολουθήσουμε το διάβασμα των παιδιών μας ή ακόμη και να επιλύσουμε τα τεχνολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

Ενώ ούτε ο Λάμπερτ, ούτε ομάδες όπως η Στατιστική Υπηρεσία του ΔΝΤ δεν έχουν κάποια ακριβή εκτίμηση του συνολικού μεγέθους της επιπλέον εργασίας που αντιπροσωπεύουν τέτοιες αγγαρείες, είναι σίγουρα μεγάλη, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι η έρευνα δείχνει ότι το ένα τέταρτο όλων των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ θα διαταραχθούν σοβαρά από την αυτοματοποίηση έως το 2030 (μάλιστα οι περισσότερες οι θέσεις εργασίας θα αντιμετωπίσουν κάποιο επίπεδο διαταραχής). «Είμαι απλά έκπληκτος πώς μας κορόιδεψαν να ξοδεύουμε τον δικό μας χρόνο για να κάνουμε πράγματα που κάποτε έκαναν άλλοι άνθρωποι για εμάς» υπογραμμίζει ο Λάμπερτ.

Πρόσφατα, κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης εβδομάδας, κατέβασα και χρησιμοποίησα πολλές νέες εφαρμογές στο τηλέφωνό μου, για να κάνω πράγματα όπως να πληρώνω καθηγητές για μαθήματα εισαγωγής στο κολλέγιο, να παρακολουθώ μαθήματα και να οργανώσω διακοπές στο εξωτερικό. Στη συνέχεια, υπήρξε η κόλαση της σκιώδους εργασίας για θέματα υγείας, κάτι που βιώνει μόνο ένας Αμερικανός. Αυτό περιελάμβανε την εισαγωγή ιατρικών πληροφοριών, την υποβολή αιτήματος ασφάλισης για πολλά μέλη της οικογένειάς μου και την προσπάθεια να λάβω αποζημίωση ή να διορθώσω τα συχνά λάθη που συμβαίνουν σε ένα εξαιρετικά κατακερματισμένο και πολύπλοκο σύστημα στο οποίο διάφορες οντότητες προσπαθούν να μεταφέρουν το κόστος η μία στην άλλη.

Έχασα μερικές ώρες προσπαθώντας να επιλύσω (ανεπιτυχώς) ένα πρόβλημα με μια παραγγελία σε πολυκατάστημα, μεταβαίνοντας από πολλαπλά μηνύματα βοήθειας σε chatbots και σε κλήσεις σε τηλεφωνικά κέντρα στο εξωτερικό, που υποσχέθηκαν να διορθώσουν τα πράγματα αλλά δεν το έκαναν. Τελικά μετέφερα το ζήτημα στην εταιρεία της πιστωτικής μου κάρτας, τη Visa, η οποία με τη σειρά της ζήτησε πρόσθετη εισαγωγή ψηφιακών πληροφοριών.

Ένα επαγγελματικό ταξίδι απαιτούσε τη χρήση μιας άγνωστης ταξιδιωτικής πλατφόρμας, κάτι που απαιτούσε χρόνο και προσπάθεια για μάθηση. Σκάναρα τα τρόφιμα που αγόρασα σε περίπτερο στο αεροδρόμιο, το οποίο με ρώτησε αν ήθελα να αφήσω φιλοδώρημα (στον εαυτό μου;). Όταν η πτήση καθυστέρησε, κάθισα σε καφέ όπου οι παραγγελίες έπρεπε να γίνουν μέσω iPad. Μετά από 30 λεπτά αναμονής για έναν λάτε, έψαξα τριγύρω για βοήθεια αλλά δεν βρήκα άνθρωπο για να παραπονεθώ (ο τύπος δίπλα μου ισχυρίστηκε ότι περίμενε 40 λεπτά). Εγώ τελικά επιβιβάστηκα χωρίς καφέ ή επιστροφή χρημάτων.

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι όλη αυτή η σκιώδης εργασία οδηγεί τις τιμές καταναλωτή χαμηλότερα, μειώνοντας την ανθρώπινη εργασία. Ίσως. Είναι όμως παραγωγικό για την οικονομία συνολικά; Είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει. Έχει νόημα για μένα, ως καλά αμειβόμενο εργαζόμενο της γνώσης, να περνώ αρκετές ώρες την εβδομάδα παλεύοντας με εργασίες που κάποτε εκτελούνταν πολύ καλύτερα από εργάτες εισαγωγικού επιπέδου που είχαν ανάγκη από τη δουλειά αυτή;

Αυτή δεν είναι μια αυτάρεσκη ερώτηση, είναι μια λογική ερώτηση. Οικονομολόγοι όπως ο Τζόζεφ Στίγκλιτς έχουν επισημάνει τη σκιώδη εργασία ως αρνητική εξωτερικότητα ενός συστήματος αγοράς στο οποίο οι εταιρείες έχουν κίνητρα να φορτώνουν σε άλλους το κόστος εργασίας. Ο Λάμπερτ υποστηρίζει ότι μια από τις αρνητικές συνέπειες της σκιώδους εργασίας είναι η απώλεια των εισαγωγικών θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών. Μελέτη του 2019 τoυ ινστιτούτου Brookings επισήμανε ότι οι θέσεις εργασίας με τους χαμηλότερους μισθούς κινδυνεύουν περισσότερο από την αυτοματοποίηση, που με τη σειρά του σημαίνει ότι οι νέοι και οι μειονότητες κινδυνεύουν από το είδος της διαταραχής που προκαλεί στην αγορά εργασίας η σκιώδης εργασίας.

Εκτός και αν τα κράτη βελτιώσουν την εκπαίδευση ώστε να συμβαδίζει με την τεχνολογία, πολλοί από αυτούς τους εργαζόμενους δεν θα μπορέσουν να βρουν νέα απασχόληση και η παραγωγικότητα και η ανάπτυξη θα μειώνονται.

Εν τω μεταξύ, σε μια ολοένα και πιο αυτοματοποιημένη οικονομία, η ανθρώπινη επαφή έχει γίνει γενικά πολυτέλεια. Οι πραγματικά πλούσιοι άνθρωποι έχουν άλλους ανθρώπους για να κάνουν τις σκιώδεις εργασίες τους. Και ναι, η τεχνολογία μπορεί να μειώσει την «τριβή», αλλά αυτό εξαρτάται από το τι εσείς θεωρείτε ως τριβή.

Θυμάμαι την καθηγήτρια του MIT, Σέρι Τερκλ, η οποία μου έλεγε για μια εφαρμογή που βασίζεται σε αισθητήρες και αναπτύχθηκε από συνάδελφό της και επέτρεπε στους ακαδημαϊκούς να περνούν από τάξη σε τάξη χωρίς να συναντήσουν ποτέ κάποιον άλλον άνθρωπο που μπορεί να αποσπούσε την προσοχή τους. Χωρίς «τριβή», αλλά και χωρίς προσωπική επαφή.

Αναμφίβολα, ο αυτοματισμός και η οικονομία εφαρμογών έχουν πολλά οφέλη.

Το συναισθηματικό κόστος της απασχόλησης και της απόσπασης της προσοχής που μας βάζει όλους στα ατομικά μας πληροφοριακά σιλό είναι δύσκολο να υπολογιστεί. Αλλά θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να υπολογίσει κανείς το συνολικό οικονομικό κόστος της σκιώδους εργασίας.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation