Η επιβολή της ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη Λιβύη, η αποδυνάμωση των δυνάμεων του Καντάφι και το φιλί της ζωής που κατ' ουσίαν έδωσαν οι Δυτικοί στους αντικαθεστωτικούς πρέπει να θεωρούνται λίγο πολύ δεδομένα.

Πλέον, όπως πολύ εύστοχα το έθεσε η αντιπρόεδρος της Ε.Ε., κ. Cath. Ashton, ανακύπτει εύλογα το ερώτημα και "και τώρα τι;".

Οι δυτικές δυνάμεις έχουν την αδιαμφισβήτητη υπεροχή στον αέρα, αλλά αυτή δεν αρκεί για να εξωθήσει τον Καντάφι σε παραίτηση και να δώσει μια δραστική λύση στο πρόβλημα της Λιβύης.

Όπως σημειώνει ο κ. D. Vandewalle (καθηγητής στο Dartmoutn) στο Foreign Affairs, σε αυτήν τη φάση οι επιλογές των Δυτικών είναι ουσιαστικά δύο:

- Είτε να προστατεύσουν τους αντικαθεστωτικούς στην Κυρηναϊκή (ανατολική Λιβύη), δίχως όμως να επιδιώξουν περαιτέρω εμπλοκή.
- Είτε να θέσουν ως αποκλειστικό στόχο την απομάκρυνση του Καντάφι από την εξουσία.

Αν οι Δυτικοί επιλέξουν απλώς να τον σταματήσουν θα τον αφήσουν κυρίαρχο όλης της δυτικής Λιβύης (Τριπολιτάνια), με την Κυρηναϊκή σε καθεστώς ημιανεξαρτησίας.

Θεωρητικά, αυτό θα μπορούσε να συμβεί. Οι δύο περιοχές είχαν πάντοτε τεταμένες σχέσεις καθώς οι φυλές της Κυρηναϊκής δεν διακρίθηκαν ποτέ για την πίστη τους στο Καντάφι. Ο ίδιος ο συνταγματάρχης το γνώριζε πολύ καλά, αν κρίνουμε από τις αποφάσεις να αφήνει την Κυρηναϊκή εκτός οικονομικού σχεδιασμού.

Επιπλέον, η περιοχή της Βεγγάζης έχει κοιτάσματα πετρελαίου, δεδομένο που εξασφαλίζει οικονομική αυτοδυναμία αλλά και το ενδιαφέρον των Δυτικών…

Ωστόσο, όπως αναφέρει το Foreign Affairs, μια τέτοια λύση θα ήταν πολιτικά καταστροφική.

Ο Καντάφι μπορεί άνετα να παίξει το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, κηρύσσοντας κατάπαυση του πυρός, ενώ στην ουσία θα επεκτείνει τον έλεγχό του στην περιοχή μέσω πολεμικών επιχειρήσεων ή της εξαγοράς της αφοσίωσης συγκρεκριμένων φυλών.

Aπό την άλλη, το σενάριο της απομάκρυνσής του βρίθει ερωτημάτων και επιπλοκών.

Η υποτιθέμενη... έκλειψή του θα αφήσει ένα κενό που θα χρειάζεται άμεση αναπλήρωση. Στη Λιβύη δεν υπάρχει οργανωμένη αντιπολίτευση και το Λιβυκό Εθνικό Συμβούλιο είναι εθνικό μόνο στα… όνειρά του, όπως αναφέρει το Foreign Affairs.

Σε μεγάλο τμήμα της Τριπολιτάνιας ο Καντάφι παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλής και η αντικατάστασή του θα πρέπει να γίνει από έναν πραγματικά αντιπροσωπευτικό δημοκρατικό φορέα.

Η διαδικασία μετάβασης σε μια δημοκρατία δεν είναι άλλωστε εύκολη υπόθεση σε κάποια χώρα που δεν έχει γνωρίσει τίποτα λιγότερο από τυραννία δεκαετιών.

Στα παραπάνω πρέπει να συνυπολογιστεί και η δυστοκία με την οποία αντιμετωπίζεται ακόμα και από πιο τους "πρόθυμους" συμμάχους το ενδεχόμενο χερσαίας παρέμβασης.

Όμως, αυτή δείχνει να είναι μονόδρομος για να αποχωρήσει ο Καντάφι. Η αεροπορική υπεροχή δεν εξασφαλίζει την έξωσή του από την εξουσία, καθώς είναι δύσκολο να εντοπιστεί η ακριβής του θέση, οπότε ο "αποκεφαλισμός" του καθεστώτος ανάγεται, εν πολλοίς, στη σφαίρα της... τύχης.

Και αν εντοπιστεί, είναι πολύ πιθανό να χρησιμοποιήσει αμάχους ως ανθρώπινη ασπίδα, ενώ, ακόμη και αν σκοτωθεί, δεν είναι σίγουρο ότι οι πιστές σε αυτόν δυνάμεις θα παραδοθούν αμέσως.

Άλλωστε, η αληθινή του δύναμη δεν βασίζεται στα τεθωρακισμένα ή στην αεροπορία, αλλά σε πιστούς πολιτοφύλακες, οι οποίοι εξαρχής ήταν προσανατολισμένοι στη διατήρηση της εσωτερικής τάξης, τονίζει η εταιρία γεωπολιτικών αναλύσεων Stratfor.

Μια υποτιθέμενη δύναμη εισβολής θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους "πραιτωριανούς" του Καντάφι σε αστικό περιβάλλον με ανυπολόγιστες συνέπειες, ειδικά για τις παράπλευρες απώλειες.

Το Stratfor επικαλείται ως ενδεικτικό το παράδειγμα του Αφγανιστάν, όπου οι Αμερικανοί είχαν δυσκολία να ξεχωρίσουν τους απλούς πολίτες από τους ενόπλους, οι οποίοι αρκετές φορές έφεραν πολιτικές ενδυμασίες.

Όμως η χερσαία στρατιωτική παρέμβαση φαντάζει μακρινή, αν όχι απίθανη, περίπτωση, δεδομένης της επιφυλακτικότητας που ήδη εκφράζουν η Ρωσία, η Κίνα, η Γερμανία και αραβικές χώρες για την επιβολή της "no fly zone".

Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική των Αμερικανών και Ευρωπαίων φαίνεται να πλησιάζει σε αδιέξοδο. Πλέον, οφείλουν να δράσουν γρήγορα, με ξεκάθαρους στόχους και ίσως λίγο διαφορετική ατζέντα αν επιθυμούν ενιαία και δημοκρατική Λιβύη.