Σωσίβιο, αλλά και μπούμερανγκ, το οποίο μπορεί να πλήξει τη λειτουργία του συνόλου της αγοράς, χαρακτηρίζονται οι φετινές εκπτώσεις από παράγοντες του λιανεμπορίου, σκιαγραφώντας έτσι τη δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει σημαντική μερίδα των επιχειρήσεων.

Από τη μια πλευρά, οι εκπτώσεις, που ούτως ή άλλως προσφέρουν «ανάσα» ρευστότητας στις επιχειρήσεις και τις ελαφρύνουν από τη δημιουργία υψηλών αποθεμάτων, αποτελούν μόνιμο και θεμιτό εργαλείο για το λιανεμπόριο. Από την άλλη, αρκετοί παράγοντες του κλάδου σημειώνουν ότι οι ανεξέλεγκτες εκπτώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους -όπως επιτράπηκε τον τελευταίο χρόνο- υπονομεύουν το ίδιο το μέτρο και την αποτελεσματικότητά του.

Η τάση ακολουθείται τόσο σε κεντρικές οργανωμένες αγορές όσο και σε καταστήματα της γειτονιάς, καθώς ο νόμος επιτρέπει τις προσφορές και τις εκπτώσεις χωρίς περιορισμούς, όπως ίσχυε άλλοτε. Το νέο καθεστώς προβλέπει ευελιξία, την οποία οι έμποροι αξιοποιούν, χωρίς ωστόσο τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα να ικανοποιούν τις προσδοκίες τους ή να εξασφαλίζουν έστω κάποια κέρδη.

Ήδη, η Εθνική Συνομοσπονδία Εμπορίου Ελλάδος έχει δηλώσει ότι προτίθεται να θέσει το θέμα αναθεώρησης του ισχύοντος νόμου στην υπουργό Οικονομίας, προτείνοντας δύο περιόδους κανονικών εκπτώσεων (χειμερινές - θερινές), αλλά και έξι περιόδους προσφορών εντός του έτους.

--- Ο κίνδυνος

Στον παραπάνω προβληματισμό προστίθεται και ο κίνδυνος απαξίωσης των προϊόντων και των υπηρεσιών, όπως και η ουσιαστική κάμψη της κατανάλωσης.

Παράγοντες του λιανεμπορίου επισημαίνουν ότι η τακτική των μεγάλων και διαρκών εκπτώσεων «εκπαιδεύει» τον καταναλωτή σε αγορές μόνο και εφόσον υπάρχει μειωμένη τιμή, με συνέπεια αφενός κάποιοι να εκμεταλλεύονται αυτό το αίσθημα και να προσφέρουν πλασματικές εκπτώσεις και αφετέρου οι ίδιες οι επιχειρήσεις να μην μπορούν να διαθέσουν τα προϊόντα τους με βιώσιμο περιθώριο κέρδους.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν έμπειρα στελέχη της λιανικής, είναι νομοτελειακό ότι «όποια τιμή υποχωρεί δεν μπορεί αργότερα να ανατιμηθεί».

Ήδη, επιπτώσεις από αυτήν την τακτική καταγράφονται στην αγορά ηλεκτρικών και οικιακού εξοπλισμού, καθώς, όπως επισημαίνουν επιχειρηματίες του κλάδου, οι καταναλωτές δεν αγοράζουν αν δεν διαπιστώσουν ότι τα προϊόντα διατίθενται σε προσφορά.

Τόσο οι κακές πρακτικές ανταγωνισμού (όπως οι παράνομες πωλήσεις κάτω του κόστους από συγκεκριμένο δίκτυο ηλεκτρικών) όσο και οι βεβιασμένες ρευστοποιήσεις προϊόντων καθ’ όλη τη διάρκεια του 2009 έχουν δημιουργήσει κλίμα ευκαιριακής κατανάλωσης, που αφενός εμποδίζει τις επιχειρήσεις να λειτουργήσουν υγιώς και αφετέρου αφήνει χώρο σε όσους προσπαθούν να καρπωθούν μερίδιο της αγοράς ακόμη και με πλασματικές προσφορές.

--- Ο αντίλογος

Στον αντίποδα όλων αυτών των επισημάνσεων, ωστόσο, το λιανεμπόριο και κάθε επιχείρηση μεμονωμένα, έχοντας να αντιμετωπίσει τις συμπληγάδες της μειωμένης ζήτησης σε συνδυασμό με τις πάγιες επιβαρύνσεις (φορολογία, σταθερά κόστη, έλλειψη ρευστότητας), προχωρά σε κινήσεις αυτοσυντήρησης με όποιο κόστος.

Σύμφωνα με πηγές από τους εμπορικούς συλλογικούς φορείς της χώρας, τα καταστήματα θα προχωρήσουν σε εκπτώσεις που θα αγγίξουν το επίπεδο των... ρευστοποιήσεων προϊόντων για να ανταποκριθούν σε υποχρεώσεις ή να μειώσουν τη χασούρα. Την ίδια αντίληψη εκφράζουν και τραπεζίτες, οι οποίοι εκτιμούν ότι φέτος το ποσοστό των εκπτώσεων θα είναι μεγαλύτερο από ποτέ.

Ωστόσο, τόσο παράγοντες του τραπεζικού συστήματος όσο και φορείς του εμπορίου όπως η ΕΣΕΕ και ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδος συμπληρώνουν ότι μετά το κύμα ρευστοποιήσεων προϊόντων θα κριθεί ποιες επιχειρήσεις εξάντλησαν τα περιθώριά τους και εν ολίγοις ποιες θα επιβιώσουν και ποιες θα οδηγηθούν σε «λουκέτο».

Όσον αφορά στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, η πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό είναι «απαγορευμένη», ενώ σε μεγάλο βαθμό δυσκολίες χρηματοδότησης αντιμετωπίζει το σύνολο του λιανεμπορίου, σύμφωνα με στοιχεία τόσο του ΣΕΛΠΕ όσο και της ΕΣΕΕ.

Οι ίδιοι φορείς σημειώνουν ότι χρειάζονται παρεμβάσεις και ξεκαθάρισμα του οικονομικού πλαισίου λειτουργίας των εταιρειών (φορολογικό, ασφαλιστικό, εργασιακό αλλά και ζητήματα κάλυψης της ρευστότητας με τρόπο υγιή) ώστε η δεδομένη ύφεση να μη συμπαρασύρει και κάποιες ανθεκτικές από αυτές.

Ήδη η φημολογία που αναπτύσσεται στην αγορά για επαπειλούμενα «λουκέτα» έχει δημιουργήσει κλίμα ανασφάλειας, ενώ αρκετοί παίκτες του εμπορίου σημειώνουν ότι, παρά την ενδεχόμενη εξυγίανση, η κατάσταση που τείνει να διαμορφωθεί στην αγορά καταδεικνύει μια οικονομία σε μαρασμό.

* Αναδημοσίευση από το 617ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 15-19 Ιανουαρίου 2010.