***Δείτε τον αναλυτικό πίνακα με την "χαμένη" δεκαετία των μετοχών, στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Hρθε το τέλος της κουλτούρας των μετοχών; Θα υπάρξει αλλαγή σελίδας και τη νέα δεκαετία τα επενδυτικά κεφάλαια θα επιστρέψουν στις... παλιές συνήθειες; Όπως και να έχει, η δεκαετία που κλείνει σήμερα ήταν Βατερλό για τις μετοχές. Ακολουθώντας την τρέχουσα οικονομική κρίση, που όμοιά της υπήρξε τη δεκαετία του 1930 με το Μεγάλο Κραχ, οι μετοχικοί τίτλοι σε όλα τα ισχυρά χρηματιστήρια κατέγραψαν τις μεγαλύτερες απώλειες για πρώτη φορά από τότε. Αντίθετα, κερδισμένες ήταν οι αγορές ομολόγων και εμπορευμάτων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Thomson Reuters, όλοι οι ισχυροί δείκτες παρουσίασαν κάμψη στο τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Ο S&P 500 έχει απώλειες γύρω στο 10%. Ο τεχνολογικός Nasdaq δεν έχει ανακτήσει το έδαφος από την κρίση της «φούσκας» του Διαδικτύου στις αρχές της δεκαετίας και βρίσκεται περίπου 15% κάτω από τα επίπεδα του 2000. Στην Ευρώπη, ο βρετανικός FTSE παρουσιάζει κάμψη της τάξης επίσης του 15%, ενώ ο ευρωπαϊκός FTSE Eurofirst 300 βρίσκεται στο -30%.

Τη μεγαλύτερη καταστροφή αντιμετωπίζει το ιαπωνικό χρηματιστήριο. Ο δείκτης Nikkei 255 έχει χάσει σχεδόν το μισό της αξίας που είχε στις αρχές του 2000, ενώ -διαπραγματευόμενος στις 10.000 μονάδες- οι 38.915 μονάδες του 1989 (ιστορικό υψηλό) είναι πολύ μακρινός στόχος.

Εκτός βέβαια από τα ποσοστά της πτώσης, τα οποία άλλωστε μπορούν εύκολα να μεταβληθούν από ένα ράλι, το ουσιαστικό είναι το γεγονός πως οι απώλειες από την κρίση του Διαδικτύου και από την παρούσα υπολογίζεται ότι προσεγγίζουν τα 9 τρισ. δολάρια! Τεράστια η πτώση, η οποία δεν έχει ανακτηθεί, ενώ έχει αφήσει το αποτύπωμά της σε χιλιάδες εκατοντάδες επενδυτές που είδαν περιουσίες να εξανεμίζονται.

Η αιτία της πτώσης

Ο λόγος της πτώσης; Οι αναλυτές επιχειρώντας να συμπυκνώσουν τα αίτια μιλούν για τις υπέρμετρες φιλοδοξίες. Κατά την κρίση του Διαδικτύου οι επιχειρήσεις δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που είχαν τοποθετήσει στη Νέα Οικονομία τα επενδυτικά κεφάλαια. Έτσι, η «φούσκα» έσκασε παρασέρνοντας το Nasdaq στην πτώση και προσγειώνοντας τον τεχνολογικό κλάδο στην... πεπατημένη της λεγόμενης Παλαιάς Οικονομίας.

Κατά πολλούς, η αρχή της παρούσας κρίσης βρίσκεται στα μέτρα που έλαβαν οι κεντρικές τράπεζες (και κυρίως η αμερικανική Fed) για να την αντιμετωπίσουν. Προχωρώντας σε μείωση των επιτοκίων, δημιούργησαν μια πλαστή ευφορία στους καταναλωτές, οι οποίοι χρεώθηκαν για να έχουν ένα καλό επίπεδο ζωής. Πιστωτικές κάρτες και σπίτια με υποθήκες δόθηκαν αφειδώς, προκαλώντας τη νέα «φούσκα», αυτήν των στεγαστικών δανείων χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης. Οι κατασχέσεις σπιτιών (στις ΗΠΑ υπολογίζονται σε περίπου 7 εκατ. αυτά που κατασχέθηκαν το 2008-09), οι απολύσεις (20 εκατ. σε 50 χώρες, εκ των οποίων τα 7,2 εκατ. στις ΗΠΑ) και η ανεργία σε ιστορικά επίπεδα είναι οι πιο σημαντικές επιπτώσεις που άφησε πίσω της η παρούσα οικονομική κρίση.

Οι κερδισμένοι

Αντίθετα, οι επιθετικές μειώσεις επιτοκίων και η πτώση του πληθωρισμού λειτούργησαν θετικά για τα κρατικά ομόλογα, που πέτυχαν μέση ετήσια απόδοση 5,6% - 8% στη δεκαετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Barclays, τα οποία παρουσίασαν πρόσφατα οι «Financial Times», όσοι επένδυσαν σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα στις αρχές της δεκαετίας πέτυχαν αποδόσεις περίπου 85%. Λίγο πιο χαμηλές (γύρω στο 70%) ήταν οι αντίστοιχες των βρετανικών και των ομολόγων της Γηραιάς Ηπείρου.

Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκαν και οι αποδόσεις των εμπορευμάτων. Εντυπωσιακή ήταν η πορεία της τιμής του χρυσού, που λειτουργεί ως επενδυτικό καταφύγιο σε καιρό κρίσεων. Έτσι, τα κεφάλαια που επένδυσαν σε χρυσό υπερδιπλασιάστηκαν αφού η τιμή του κίτρινου μετάλλου από τα 280 δολάρια η ουγκιά, στα τέλη του 1999, σήμερα βρίσκεται στα 1.100, αφού όμως έφτασε και στα 1.200 δολάρια (άνοδος περίπου 330%). Όσο για το πετρέλαιο, από τα 16 δολάρια ξεπέρασε τα 100 δολάρια τον Φεβρουάριο του 2008 και τώρα κυμαίνεται μεταξύ των 70 και των 80 δολαρίων.

ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΑ

Τι θα ακολουθήσει αυτό το Βατερλό των μετοχών; Οι αναλυτές θεωρούν ότι, όπως συνέβη και με τη δεκαετία μετά το κραχ, οι μετοχές θα κερδίσουν έδαφος έναντι των ομολόγων, εκτός κι αν υπάρξει άνοδος του πληθωρισμού.

Οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη από τα νέα κρατικά χρέη είναι ο γρίφος που κληροδοτεί η παλαιά στη νέα χρονιά. Το 2009 τα δανειακά προγράμματα των κρατών εκτινάχτηκαν. Οι ΗΠΑ, η ευρωζώνη, η Βρετανία και η Ιαπωνία έδωσαν σε κρατικά ομόλογα το ποσό-ρεκόρ των 4 τρισ. δολαρίων (αύξηση 85% σε σχέση με το 2008 και 145% εν συγκρίσει με το 2007, σύμφωνα με τα στοιχεία της Barclays).

Συγκεκριμένα, σε περίπτωση που οι κεντρικές τράπεζες αρχίσουν να αποσύρουν ρευστότητα, θα πληγούν τα κρατικά ομόλογα.

Όμως, τα μέχρι τώρα πρόσφατα ιστορικά στοιχεία δεν δίνουν ξεκάθαρη εικόνα εάν το... ξεφούσκωμα των κρατικών ομολόγων ευνοεί τις μετοχές. Σύμφωνα με έρευνα της Citigroup, στην πρόσφατη Ιστορία υπήρξαν δύο περίοδοι (1980 - 1981 και πρώτο εννεάμηνο του 1994) όπου τα ομόλογα ξεπουλιούνταν και ταυτόχρονα οι μετοχές ακολουθούσαν πτωτική πορεία. Το αντίστροφο συνέβη από τον Νοέμβριο του 1988 έως τον Νοέμβριο του 1990 και από τον Ιανουάριο του 1999 έως τον Ιανουάριο του 2000.

Το 2010 πολλά θα εξαρτηθούν από τη νομισματική πολιτική των χωρών. Καθώς λόγω της διαφοράς των αναπτυξιακών ρυθμών η νομισματική πολιτική στις ανεπτυγμένες οικονομίες θα παραμείνει χαλαρή (στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη δεν αναμένεται αύξησή τους πριν από το β΄ εξάμηνο του 2010 και αυτή θα είναι μικρή) και στις αναπτυσσόμενες σφιχτή, η διαφορά φάσης των επιτοκίων θα επηρεάσει τις ισοτιμίες και θα ευνοήσει και τα κρατικά ομολόγα.

Από την άλλη, ο στρατηγικός αναλυτής της JP Morgan, κ. Ίαν Λόις, ανέφερε πρόσφατα ότι «η κουλτούρα των μετοχών έχει κλυδωνιστεί», εννοώντας πως όσοι επενδύουν μακροπρόθεσμα, κυρίως για να χρηματοδοτήσουν συνταξιοδοτικά ταμεία, δείχνουν πλέον (σε αντίθεση με το παρελθόν) αποστροφή στις μετοχές. Άλλωστε, και στο εξωτερικό γνωρίζουν τα σχετικά με τον χυλό και το γιαούρτι...

* Αναδημοσίευση από το 615ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 31 Δεκεμβρίου 2009 – 5 Ιανουαρίου 2010.

***Δείτε τον αναλυτικό πίνακα με την "χαμένη" δεκαετία των μετοχών, στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".