Τράπεζες: Προετοιμάζονται εν όψει "καταιγίδας"

Κι αυτό γιατί μπορεί να λέγεται ότι το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν διέθετε subprime προϊόντα και άλλα σχετικά, πλην όμως ήδη το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο έχει υποστεί σημαντικότατες απώλειες χαρτοφυλακίου, ενώ μόνο και μόνο το κλείσιμο μίας τράπεζας με πολύ μικρή παρουσία στην Ελλάδα (Lehman Brothers) είχε ως αποτέλεσμα:

- Περίπου 100 εκατ. ευρώ απώλειες από τίτλους που βρέθηκαν στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών.

- Γύρω στα 250 - 300 εκατ. ευρώ που απώλεσαν τα ελληνικά αμοιβαία κεφάλαια και επιπλέον λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που αφορούσαν σε προϊόντα της Lehman Brothers, τα οποία είχαν δοθεί σε Έλληνες πελάτες μέσω εγχώριων τραπεζών.

Και μπορεί βέβαια οι τελευταίες απώλειες να επιβαρύνουν τους πελάτες των τραπεζών και όχι τις ίδιες τις τράπεζες, ωστόσο δεν είναι καθόλου θετική εξέλιξη για τις τελευταίες να βλέπουν τους πελάτες τους με απώλειες και μάλιστα από προϊόντα τα οποία συνέστησαν οι ίδιες...

Το μόνο βέβαιο είναι ότι στα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών και των πελατών τους βρίσκονται ομόλογα και λοιπά προϊόντα άλλων ξένων πιστωτικών ιδρυμάτων, και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερα ποσά από αυτά τα οποία είχαν τοποθετηθεί στη Lehman Brothers, και έτσι οι «τρύπες» που θα προκύψουν μπορεί να είναι πολλαπλάσιες, σε περίπτωση ενός νέου «κανονιού» στις ΗΠΑ.

Πρόβλημα στην οικονομία

Ακόμη όμως κι αν καμία άλλη ξένη τράπεζα δεν «κατεβάσει ρολά», οι Έλληνες τραπεζίτες θα έχουν να αντιμετωπίσουν τις καθόλου ευκαταφρόνητες, έμμεσες επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης στην πραγματική ελληνική οικονομία.

Οι ρυθμοί ανάπτυξης του ΑΕΠ της προηγούμενης 12ετίας που κυμαίνονταν γύρω στο 4% θα πρέπει να ξεχαστούν και για το 2009 το πιθανότερο σενάριο αναφέρεται σε ρυθμό ανάπτυξης μεταξύ 2% και 3% (γύρω στο 1% στην ευρωζώνη). Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν ότι μόλις το τελευταίο τρίμηνο έχουμε αρχίσει να βλέπουμε τις επιπτώσεις της κρίσης στην Ελλάδα και πως αυτές μεταφέρονται από το εξωτερικό με διαφορά φάσης, καταλήγοντας ότι το 2009 αναμένεται να είναι δυσκολότερη χρονιά από τη φετινή.

Οι δανειολήπτες, λοιπόν, των τραπεζών θα έχουν να αντιμετωπίσουν από τη μία πλευρά χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην οικονομία και από την άλλη σαφώς αυξημένο κόστος δανεισμού, καθώς οι τράπεζες έχουν ήδη μεταφέρει στους δανειολήπτες το ενισχυμένο κόστος που καταβάλλουν στους καταθέτες για την προσέλκυση κεφαλαίων.

Μέσα στο επόμενο εξάμηνο, μάλιστα, αναμένεται και νέα άνοδος στα επιτόκια χορηγήσεων, τόσο στη λιανική τραπεζική όσο και στα δάνεια προς τις επιχειρήσεις.

Όπως υποστηρίζουν πολλοί αναλυτές, ο συνδυασμός των δύο παραγόντων θα επιδεινώσει την ποιότητα των δανείων των ελληνικών τραπεζών, παρά το γεγονός ότι οι σχετικοί δείκτες παρουσιάζονται ολοένα και πιο βελτιωμένοι στις λογιστικές καταστάσεις τους (τελευταία στοιχεία, Ιούνιος 2008). «Δεν έχουμε διαπιστώσει καμία αύξηση επισφαλειών μέχρι σήμερα», δηλώνουν στον «Μ» υψηλόβαθμα στελέχη τραπεζών, σε αντίθεση με ορισμένους αναλυτές που υπονοούν ότι γίνεται προσπάθεια ωραιοποίησης της κατάστασης, ενώ επίσης δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες οι τράπεζες προσπαθούν «με νύχια και με δόντια» να παρατείνουν τη ζωή ορισμένων μεγάλων επιχειρήσεων, προκειμένου να αποφύγουν να εγγράψουν μεγάλες επισφάλειες.

Το ζήτημα της ρευστότητας

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη ρευστότητά τους για ολόκληρο το 2008 και τώρα σχεδιάζουν πώς θα δράσουν για την άντληση κεφαλαίων του 2009.

Η Εθνική Τράπεζα, για παράδειγμα, αναμένεται να απευθυνθεί στην αγορά και να ζητήσει 1 - 1,5 δισ. ευρώ καλυμμένα ομόλογα μέχρι το τέλος του 2008, η Πειραιώς σχεδιάζει την τιτλοποίηση δανείων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η EFG Eurobank προετοιμάζει την έκδοση καλυμμένων ομολόγων κ.λπ.

Πέραν των κινήσεων αυτών, έχουν προηγηθεί και άλλες, όπως η έκδοση μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου από την Τράπεζα Κύπρου, η πώληση ιδίων μετοχών από την Alpha Bank, η έκδοση προνομιούχων μετοχών από την Εθνική Τράπεζα κ.λπ.

Γενικότερα, πάντως, οι αναλυτές δεν φαίνεται να ανησυχούν για τη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών, καθώς αυτές:

- Δραστηριοποιούνται σε οικονομίες (όπως η Ελλάδα και η ΝΑ. Ευρώπη) με σαφώς υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης και πολύ λιγότερο δανεισμένες από τις ΗΠΑ και τη δυτική Ευρώπη.

- Διαθέτουν ισχυρό πυρήνα κερδοφόρων εργασιών.

- Είναι σχετικά μικρές σε μέγεθος, γεγονός που τους επιτρέπει να μη δυσκολεύονται ιδιαίτερα να αντλούν κεφάλαια, ακόμη και σε κρίσιμες συγκυρίες.

Πέραν όμως όλων αυτών, οι αναλυτές θεωρούν ότι υπάρχουν και άλλοι επιβοηθητικοί τρόποι άντλησης ρευστότητας για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, όπως:

- Η διανομή χαμηλότερων μερισμάτων (ιδίως τώρα που η φορολόγησή τους αυξήθηκε) ή η εθελοντική διανομή μερίσματος με τη μορφή μετοχών.

- Η ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων (π.χ. μη χρησιμοποιούμενα ακίνητα) και θυγατρικών τραπεζών, προκειμένου να αντληθεί ρευστότητα. Ενδεικτικές είναι οι περιπτώσεις των ασφαλιστικών της Εθνικής Τράπεζας και της ΑΤΕbank.

- Στις κυπριακές τράπεζες, η νέα «χαλάρωση» των όρων που επιβάλλει η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου στις καταθέσεις του international banking.

- Οι αυξήσεις κεφαλαίου με καταβολή μετρητών σε περιπτώσεις όπου βασικοί μέτοχοι είναι σε θέση να καλύψουν τις εκδόσεις.

- Η δυνατότητα πώλησης ιδίων μετοχών, η οποία άλλες φορές έχει επιτραπεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και άλλες όχι.

- Η αποφυγή εγκρίσεων επικίνδυνων δανείων, η μείωση «γραμμών δανεισμού» σε επίφοβες επιχειρήσεις, η προσπάθεια για αύξηση των τιτλοποιήσεων κ.λπ.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 549 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (26 - 30 Σεπτεμβρίου 2008).