Οι νέοι φόροι φαίνεται να βάζουν στο στόχαστρο τον επενδυτή και να αδιαφορούν για την πιθανή απαξίωση του χρηματιστηρίου. Τι αλλάζει, πώς αντιδρούν οι χρηματιστηριακοί παράγοντες και ποια σενάρια κερδίζουν έδαφος.

O τελευταίος μικροεπενδυτής να κλείσει την πόρτα... Κι αυτό γιατί -παρά τις όποιες βελτιώσεις της τελευταίας στιγμής- είναι αμφίβολο πόσοι θα είναι εκείνοι που θα συνεχίσουν να τοποθετούνται στη Σοφοκλέους μετά τα νέα φορολογικά μέτρα τα οποία εισήγαγε προς ψήφιση η κυβέρνηση.

Σε μία περίοδο όπου οι Έλληνες μικροεπενδυτές της Σοφοκλέους γίνονται ολοένα και λιγότεροι, η κυβέρνηση επιβάλλει βαριά μέτρα εναντίον του χρηματιστηρίου: φορολόγηση με 10% της υπεραξίας από το 2009 και αύξηση του φόρου στα μερίσματα από το 25% στο 35%.

Όμως, τα νέα φορολογικά μέτρα δεν είναι μόνο βαριά, είναι και άδικα, γιατί ουσιαστικά πλήττουν μόνο τους μικροεπενδυτές, αφήνοντας στο απυρόβλητο τα διεθνή και τα εγχώρια funds αλλά και το ελληνικό "έξυπνο χρήμα" που τώρα θα επενδύει σε ελληνικές μετοχές μέσω του εξωτερικού.

Επίσης, είναι άδικα γιατί η διάταξη του νόμου στον φόρο υπεραξίας μπορεί μεν συνεκτιμά τις ζημίες των μικροεπενδυτών, αλλά με διαφορά χρονικής φάσης και με κάποιες ασάφειες να αιωρούνται ακόμη...

Η κυβέρνηση επιδιώκει μέσω αυτών των μέτρων να εισπράξει μερικά δισ. ευρώ και να κλείσει κάποιες από τις "τρύπες" του προϋπολογισμού που υπήρχαν και πριν από το ξέσπασμα της διεθνούς κρίσης (βλέπε τις συζητήσεις περί αύξησης του συντελεστή του ΦΠΑ κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες από το καλοκαίρι του 2007).

Από την πλευρά τους, οι χρηματιστηριακοί παράγοντες καλούν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε επανεξέταση του θέματος, υποστηρίζοντας ότι τα νέα μέτρα όχι μόνο δεν θα αποφέρουν σημαντικά έσοδα στα κρατικά ταμεία, αλλά θα πλήξουν ανεπανόρθωτα την ελληνική κεφαλαιαγορά -που ήδη βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας- μεταφέροντας κεφάλαια, θέσεις εργασίας και φόρους στο εξωτερικό.

Και όλα αυτά, όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός μιλούσε για την πρόκληση της Ελλάδας να μετεξελιχτεί σε περιφερειακό χρηματοοικονομικό κέντρο...

Η εξαγγελία των πρόσφατων κυβερνητικών μέτρων προκάλεσε προβληματισμό στους επιχειρηματίες και οδήγησε τους παράγοντες της χρηματιστηριακής αγοράς σε απόγνωση. Οι επιχειρηματίες έχουν να αντιμετωπίσουν έναν ακόμη φόρο, ο οποίος, μάλιστα, τους επιβλήθηκε αιφνιδιαστικά. Πουθενά στο προεκλογικό πρόγραμμα του κυβερνώντος κόμματος δεν υπήρχε εξαγγελία, ή έστω νύξη, για αύξηση της φορολογίας των διανεμόμενων μερισμάτων.

Αντίθετα, η κυβέρνηση διατυμπάνιζε ότι μέσα στην πρώτη θητεία της είχε καταφέρει να περιορίσει τον εταιρικό φορολογικό συντελεστή από το 35% στο 25%. Η ίδια κυβέρνηση είχε πολλές φορές διακηρύξει ότι βασικός στόχος της ήταν η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος έτσι ώστε να προσελκυστούν επενδύσεις. Τώρα, στελέχη του κυβερνώντος κόμματος διατυμπανίζουν στα καφενεία και στα τηλεοπτικά παράθυρα ότι "επιτέλους φορολογήθηκε για πρώτη φορά το κεφάλαιο"...

Το παράδοξο, όμως, με την αύξηση της φορολογίας των μερισμάτων είναι ότι καλούνται να "πληρώσουν τη νύφη" κυρίως εκείνες οι επιχειρήσεις που -σε γενικές γραμμές τουλάχιστον- σεβάστηκαν και αξιοποίησαν καλύτερα τα κεφάλαια των επενδυτών και κατάφεραν έτσι να τους ανταμείβουν με ικανοποιητικά μερίσματα...

Επιχειρήσεις που είχαν καλομάθει τους επενδυτές σε ικανοποιητικές μερισματικές αποδόσεις, όπως ο ΟΠΑΠ, η Motor Oil, οι τράπεζες, η ΕΧΑΕ κ.ά., τώρα θα δουν αυτή τη "φιλοεπενδυτική" πολιτική τους να τους κοστίζει πολύ ακριβότερα, καθώς θα πρέπει να καταβάλλουν υψηλότερους φόρους προκειμένου οι μέτοχοι να εισπράττουν το ίδιο καθαρό ποσό μερίσματος.

Από την αυξημένη φορολογία των μερισμάτων θα πληγούν επίσης και τα πολύπαθα ασφαλιστικά ταμεία που διαθέτουν σημαντικά ποσοστά μετοχών κυρίως σε μετοχές ελληνικών τραπεζών.

---Απόγνωση...

Αν όμως οι επιχειρηματίες είναι ιδιαίτερα προβληματισμένοι, οι παράγοντες της χρηματιστηριακής αγοράς βρίσκονται σε απόγνωση. Κι αυτό γιατί οι πρόσθετες φορολογίες έρχονται να επιβαρύνουν την κατάσταση σε μία περίοδο όπου:

* Οι ενεργοί κωδικοί στο Χρηματιστήριο της Αθήνας είναι μόλις λίγες δεκάδες χιλιάδες, με την πλειονότητα των επενδυτών να καταγράφει κεφαλαιακές απώλειες της τάξεως του 50% το τελευταίο δωδεκάμηνο (για να μην υπολογίσουμε τις απώλειες από το 1999 μέχρι σήμερα)...

* Πολλές από τις χρηματιστηριακές εταιρίες θα υποχρεωθούν φέτος σε ζημιογόνα αποτελέσματα, ενώ τόσο η MiFID όσο και μία σειρά άλλες διατάξεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ύψωσαν -και αναμένεται να ανεβάσουν ακόμη περισσότερο στο μέλλον- το λειτουργικό κόστος τους.

* Τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν στο γενικότερο κλίμα της παγκοσμιοποίησης μία χώρα όπως η Ελλάδα θα δικαιούται να διαθέτει το δικό της χρηματιστήριο...

Η διοίκηση της ΕΧΑΕ εφαρμόζει σειρά μέτρα (μείωση προμηθειών, προσπάθεια διεύρυνσης της Κοινής Πλατφόρμας, κατάργηση του τέλους επί των πωλήσεων μετοχών κ.λπ.) έτσι ώστε να μην είναι τόσο μεγάλες οι απώλειες των συναλλαγών ελληνικών μετοχών που θα γίνονται από τις νέες πλατφόρμες, ή έστω των συναλλαγών εκείνων που δεν θα περνούν μέσω του Χρηματιστηρίου της Αθήνας.

Χρηματιστηριακοί παράγοντες υποστηρίζουν ότι το timing της φορολογίας είναι το χειρότερο δυνατό. "Όταν επιβλήθηκε κατά το παρελθόν το τέλος επί των πωλήσεων των μετοχών, το κλίμα στη Σοφοκλέους ήταν πολύ καλύτερο από το σημερινό, έτσι ώστε η χρηματιστηριακή αγορά να μπορέσει να αντέξει έναν επιπλέον φόρο. Σήμερα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά", δήλωσε γνωστός χρηματιστής.

---Απειλούνται με εξαφάνιση

Αν όμως οι νέοι φόροι θέσουν σε δοκιμασία το μέλλον του ελληνικού χρηματιστηρίου σε μία δύσκολη συγκυρία για το σύνολο των διεθνών αγορών, αποτελούν σκέτο δυναμίτη για τους Έλληνες μικροεπενδυτές, τους οποίους "βάζουν στο απόσπασμα"! Έχουμε, λοιπόν, και λέμε:

* Οι ξένοι θεσμικοί επενδυτές και το εγχώριο "μεγάλο κεφάλαιο" θα καταφέρουν, σε γενικές γραμμές, είτε να αποφύγουν πλήρως τη φορολόγηση της υπεραξίας με 10% και την αυξημένη φορολογία μερισμάτων, είτε έστω να την περιορίσουν δραστικά.

Έχουν ήδη γίνει οι σχετικές επισημάνσεις στους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς, τόσο από τον ΣΜΕΧΑ όσο και από τον ΕΝΕΙΣΕΤ (Ένωση Εισηγμένων Εταιρειών). Εκτός, όμως, από τους ξένους θεσμικούς και τους Έλληνες που επενδύουν σε ελληνικούς τίτλους μέσω τραπεζών του εξωτερικού, φόρο υπεραξίας δεν θα πληρώνουν ούτε οι εγχώριες ΑΕΔΑΚ και ΑΕΕΧ, με αποτέλεσμα οι μόνοι ουσιαστικά που θα πληρώσουν φόρους να είναι οι Έλληνες μικροεπενδυτές που επιλέγουν να διαχειριστούν μόνοι τους τις μετοχικές επενδύσεις τους...

* Δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση στον φόρο ανάλογα με τον χρόνο διακράτησης των μετοχών. Κύκλοι της αγοράς επισημαίνουν ότι θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα διακράτησης των μετοχών, έτσι ώστε οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές είτε να απαλλάσσονται από την καταβολή φόρου υπεραξίας είτε έστω να τυγχάνουν ευνοϊκότερου καθεστώτος.

---"Σιγή ιχθύος" και σενάρια

Σε αντίθεση με την Ένωση των Εισηγμένων Εταιρειών, που ανοιχτά αντέδρασε στο προς ψήφιση νομοσχέδιο, οι διοικήσεις των επιμέρους εταιριών τηρούν σιγήν ιχθύος προκειμένου να δουν το τελικό περιεχόμενο του νόμου και εκ των υστέρων να υιοθετήσουν τη δική τους πολιτική.

Θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να περιορίσουν τη διανομή μερισμάτων στο 35% των καθαρών κερδών (το ελάχιστα επιτρεπόμενο από τον νόμο ποσοστό) και αν ήθελαν να διανείμουν οποιοδήποτε άλλο ποσό στους μετόχους, να το πράξουν μέσα από τη -μη φορολογούμενη- επιστροφή κεφαλαίου.

Κάποιες άλλες επιχειρήσεις μελετούν την πιθανότητα να περιορίσουν όσο το δυνατόν τη διανομή μερίσματος και παράλληλα να διανέμουν δωρεάν μετοχές.

Τέλος, εξετάζεται και το ενδεχόμενο να μη διανέμεται υψηλό μέρισμα και τα κεφάλαια που "περισσεύουν" να χρησιμοποιούνται για αγορές ιδίων μετοχών, οι οποίες στη συνέχεια θα ακυρώνονται. Με τον τρόπο αυτόν οι επενδυτές που δεν θα ρευστοποιήσουν τις μετοχές τους θα δουν το ποσοστό τους στην εταιρία να ανεβαίνει.

Σε ότ,ι αφορά την αποφυγή του φόρου υπεραξίας, ένα ενδεχόμενο σενάριο για μία ελληνική εταιρία είναι να αιτηθεί την παράλληλη εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου (Κοινή Πλατφόρμα), οι συναλλαγές μέσω του οποίου δεν επιβαρύνονται με φόρο υπεραξίας.

---Φορολογία υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε.!

Σε υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ανέλθει η φορολογία των διανεμόμενων μερισμάτων και της υπεραξίας μετοχών στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 25 χωρών, μετά τα νέα φορολογικά μέτρα που προωθεί η ελληνική κυβέρνηση.

Ενδεικτικό είναι το αποτέλεσμα της έρευνας της σουηδικής Ένωσης Σουηδών Επενδυτών (Swedish Shareholders Association) που εκπονήθηκε το 2006, σύμφωνα με την οποία σε ό,τι αφορά τη φορολογία των διανεμόμενων κερδών ο μέσος όρος στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανερχόταν στο 33%, με υψηλότερες τις επιδόσεις της Σουηδίας, της Δανίας, του Βελγίου, της Νορβηγίας, της Ιταλίας κ.λπ. Με βάση τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση, η φορολογία των μερισμάτων θα σκαρφαλώσει στο 35%.

Επιπλέον, από το 2006 μέχρι σήμερα υπήρξαν χώρες που μείωσαν τις φορολογικές επιβαρύνσεις τους προκειμένου να προσελκύσουν περισσότερες επενδύσεις, ή έστω να περιορίσουν τις εκροές επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τους προς χώρες με χαμηλότερο εργατικό κόστος ή/και με χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή.

Ως προς τον φόρο υπεραξίας, σε πολλά κράτη το ποσοστό φορολόγησης των κεφαλαιακών κερδών διαφοροποιείται ανάλογα με τον χρονικό ορίζοντα της επένδυσης, προσφέροντας έτσι κίνητρα για μακροπρόθεσμες μετοχικές τοποθετήσεις.

Με βάση τα στοιχεία της ίδιας έκθεσης, για κεφαλαιακό κέρδος 50.000 σουηδικών κορονών (περίπου 10.000 ευρώ) η μέση φορολογία στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 11% (ανώτερο από το 10% που προτίθεται να θεσπίσει η ελληνική κυβέρνηση), ωστόσο το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 7% για τοποθετήσεις με χρονική διάρκεια δύο ετών και στο 6% για πενταετείς τοποθετήσεις.

Η ουσία είναι ότι, αν και υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα, κυρίως οι πλέον ανεπτυγμένες έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά φορολόγησης, σε αντίθεση με τις περιφερειακές αγορές (όπως η ελληνική), που συχνά χρησιμοποιούν τις χαμηλές φορολογικές επιβαρύνσεις προκειμένου να προσελκύσουν επενδυτικά κεφάλαια από το εσωτερικό και το εξωτερικό.